انواع و مراتب صبر در متون منثور عرفانی

عرفان اسلامی

مقاله 16، دوره 15، شماره 57، آبان 1397، صفحه 329-351   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فریدون طهماسبی^{* 1}؛ سیدمحسن حسینی موخر²؛ حسین جبارپور³

¹استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی،واحد شوشتر،دانشگاه آزاد اسلامی،شوشتر،ایران.

²دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی،دانشگاه لرستان، ایران.

³دانشجوی دکتری ادبیات عرفانی، دانشگاه لرستان، ایران.

چکیده

صبر، یکی از مقامات عرفانی و از بنیان­های اساسی سیر و سلوک عارفانه است. در قرآن کریم، 104 بار از صبر و متعلقات آن سخن گفته شده است. رسول­ اکرم(ص) نیز صبر را یکی از دو قاعدة ایمان دانسته­اند. عارفان، با تأسی به کلام وحی و سیرة نبوی، برای طی مراحل سلوک، رسیدن به مقام صبر و تمکّن در آن را امری ضروری و لازم دانسته­اند و هر یک تعریفی برای صبر ذکر کرده­اند. برخی از مهم‌ترین انواع صبر در این متون عبارتند از: صبر بر مصیبت، معصیت، فراخی نعمت، صبر ستوده و ناستوده، صبر عابدان، محبان و زاهدان، صبر مکتسب و غیرمکتسب، صبر با خدا، صبر از خدا و صبر برای خدا. عرفا صبر را هدیه و عنایت الهی به انبیا و اولیا دانسته آن را یکی از مقامات نامیده‌اند. این پژوهش که به روش تحلیلی- توصیفی صورت گرفته­، بر آن است تا بر اساس امهات متون نثر عرفانی فارسی، ضمن بیان تلقی عرفا از مفهوم صبر انواع و مراتب آن را از منظر آنان تبیین نماید.

کلیدواژه‌ها

صبر؛ نثر عرفانی؛ مقام؛ عرفان اسلامی

مراجع