ساخت و رواسازی نرم‌افزار واقعیت مجازی برای درمان مواجهه‌ای هراس از پرواز

دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی

مقاله 3، دوره 19، شماره 4 - شماره پیاپی 74، دی 1397، صفحه 27-35   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.30486/jsrp.2018.545634

نویسندگان

جواد راستی¹؛ غلامرضا منشئی^{* 2}؛ پروین اسلامی³

¹عضو هیئت‌علمی گروه مهندسی پزشکی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

²عضو هیئت‌علمی گروه روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران.

³کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران.

چکیده

هدف این پژوهش ساخت و روایی‌سازی نرم‌افزار درمان مواجهه‌ای هراس از پرواز با فناوری واقعیت مجازی و اجرای مقدماتی بود. روش پژوهش از نوع روایی‌سنجی بود. جامعة آماری پژوهش در مرحله بررسی روایی محتوایی نرم‌افزار، کلیة روانشناسان متخصص درزمینة درمان فوبیا و متخصصان کامپیوتر و رسانه بودند که 9 نفر آن‌ها به‌عنوان نمونة پژوهش به‌صورت هدفمند انتخاب شدند. جامعة آماری در مرحله اجرای مقدماتی، کلیة افراد مبتلا به هراس از پرواز بودند که 10 نفر آن‌ها به‌صورت در دسترس انتخاب و به‌صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند. ابزار پژوهش شامل دوربین فیلم‌برداری 360 درجه، نمایشگر واقعیت مجازی و پرسشنامة ترس از پرواز بود. به‌منظور سنجش روایی محتوایی، داده‌های حاصل از فرم پاسخگویی متخصصان تحلیل شد و ضریب توافق کاپا 78/0 به دست آمد که مناسب بود. نتایج تحلیل کوواریانس در مرحله اجرای مقدماتی نشان داد که نرم‌افزار فوق بر کاهش هراس از پرواز تأثیر معنادار داشته است (P < 0.05).

کلیدواژه‌ها

هراس از پرواز؛ واقعیت مجازی؛ درمان مواجهه‌ای؛ روایی‌سنجی

مراجع

اسلامی، پ.، منشئی، غ.؛ و حاج ابراهیمی، ز. (1392). اثربخشی شیوه درمان واقعیت مجازی بر کاهش هراس از پرواز در افراد مبتلا به هراس از پرواز، فصلنامة علمی- پژوهشی مطالعات روانشناسی بالینی، سال چهارم، شماره 13، صص 43-61.

American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (DSM-5®). American Psychiatric Pub.

Baños, R. M., Botella, C., Perpiñá, C., Alcañiz, M., Lozano, J. A., Osma, J., and Gallardo, M. (2002). Virtual reality treatment of flying phobia. IEEE Transactions on Information Technology in Biomedicine, 6(3), 206-212.

Bornas, X., Tortella-Feliu, M., García de la Banda, G., Fullana Rivas, M. À., andLlabrés, J. (1999). Validación factorial delCuestionario de Miedo a Volar. Análisis y Modificación de Conducta.

Bouchard, S., Robillard, G., Larouche, S., andLoranger, C. (2012). Description of a Treatment Manual for in virtuo Exposure with Specific Phobia. In Virtual reality in psychological, medical and pedagogical applications. InTech

Boyd, D., Wetterneck, C., and Hart, J. (2013). Potential utility of full motion flight simulators for treatment of individuals with a fear of flying. Aviation, space, and environmental medicine, 84(3), 264-265.

Brinkman, W. P., Van der Mast, C., Sandino, G., Gunawan, L. T., andEmmelkamp, P. M. (2010). The therapist user interface of a virtual reality exposure therapy system in the treatment of fear of flying. Interacting with computers, 22(4), 299-310.

Dean, R. D., and Whitaker, K. M. (1982). Fear of flying: impact on the US air travel industry. Journal of Travel Research, 21(1), 7-17.

Foa, E. B., andKozak, M. J. (1986). Emotional processing of fear: exposure to corrective information. Psychological bulletin, 99(1), 20.

Greco, T. S. (1989). A cognitive-behavioral approach to fear of flying: A practitioner's guide. Phobia Practice and Research Journal.

Greist, J. H., andGreist, G. L. (1981). Fearless flying: A passenger guide to modern airline travel. Taylor Trade Publications.

Hodges, L. F., Rothbaum, B. O., Watson, B., Kessler, G. D., andOpdyke, D. (1996). A virtual airplane for fear of flying therapy. In Virtual Reality Annual International Symposium, 1996., Proceedings of the IEEE 1996 (pp. 86-93). IEEE.

Kosslyn, S. M., Brunn, J., Cave, K. R., and Wallach, R. W. (1984). Individual differences in mental imagery ability: A computational analysis. Cognition, 18(1-3), 195-243.

Krijn, M., Emmelkamp, P. M., Ólafsson, R. P., Bouwman, M., Van Gerwen, L. J., Spinhoven, P., and Van der Mast, C. A. (2007). Fear of flying treatment methods: virtual reality exposure vs. cognitive behavioral therapy. Aviation, space, and environmental medicine, 78(2), 121-128.

 

Kurillo, G., Bajcsy, R., Nahrsted, K., &Kreylos, O. (2008, March). Immersive 3d environment for remote collaboration and training of physical activities. In Virtual Reality Conference, 2008. VR'08. IEEE (pp. 269-270). IEEE.

Maltby, N., Kirsch, I., Mayers, M., and Allen, G. J. (2002). Virtual reality exposure therapy for the treatment of fear of flying: A controlled investigation. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 70(5), 1112.

Marks, I., and O'Sullivan, G. (1988). Drugs and psychological treatments for agoraphobia/panic and obsessive–compulsive disorders: A review. The British Journal of Psychiatry, 153(5), 650-658.

Meyerbröker, K., andEmmelkamp, P. M. (2010). Virtual reality exposure therapy in anxiety disorders: a systematic review of process‐and‐outcome studies. Depression and anxiety, 27(10), 933-944.

Meyerbroeker, K., Powers, M. B., Van Stegeren, A., andEmmelkamp, P. M. (2012). Does yohimbine hydrochloride facilitate fear extinction in virtual reality treatment of fear of flying? A randomized placebo-controlled trial. Psychotherapy and psychosomatics, 81(1), 29-37.

North, M., and North, S. (1994). Virtual environments and psychological disorders. Electronic Journal of Virtual Culture, 2(4), 37-42.

Opriş, D., Pintea, S., García‐Palacios, A., Botella, C., Szamosközi, Ş., and David, D. (2012). Virtual reality exposure therapy in anxiety disorders: a quantitative meta‐analysis. Depression and anxiety, 29(2), 85-93.

Price, M., Anderson, P., andRothbaum, B. O. (2008). Virtual reality as treatment for fear of flying: A review of recent research. International Journal of Behavioral Consultation and Therapy, 4(4), 340.

Roberts, R. J. (1989). Passenger fear of flying: Behavioral treatment with extensive in-vivo exposure and group support. Aviation, space, and environmental medicine.

Rothbaum, B. O., Hodges, L. F., Kooper, R., andOpdyke, D. (1995). Effectiveness of computer-generated (virtual reality) graded exposure in the treatment of acrophobia. The American journal of psychiatry, 152(4), 626.

Rothbaum, B. O., Hodges, L., Watson, B. A., Kessler, G. D., andOpdyke, D. (1996). Virtual reality exposure therapy in the treatment of fear of flying: A case report. Behaviour Research and Therapy, 34(5-6), 477-481.

Rothbaum, B. O., Hodges, L., Smith, S., Lee, J. H., and Price, L. (2000). A controlled study of virtual reality exposure therapy for the fear of flying. Journal of consulting and Clinical Psychology, 68(6), 1020.

Siriborvornratanakul, T. (2016). A Study of Virtual Reality Headsets and Physiological Extension Possibilities. In International Conference on Computational Science and Its Applications (pp. 497-508). Springer, Cham.

Solyom, L., Shugar, R., Bryntwick, S., andSolyom, C. (1973). Treatment of fear of flying. American Journal of Psychiatry, 130(4), 423-427.

Van Gerwen, L. J., Diekstra, R. F., Arondeus, J. M., andWolfger, R. (2004). Fear of flying treatment programs for passengers: an international update. Travel medicine and infectious disease, 2(1), 27-35.

Vincelli, F., Choi, Y. H., Molinari, E., Wiederhold, B. K., and Riva, G. (2000). Experiential cognitive therapy for the treatment of panic disorder with agoraphobia: Definition of a clinical protocol. CyberPsychologyand Behavior, 3(3), 375-385.

Wiederhold, B. K., & Bouchard, S. (2014). Fear of flying (Aviophobia): Efficacy and methodological lessons learned from outcome trials. In Advances in virtual reality and anxiety disorders (pp. 65-89). Springer, Boston, MA.