تدوین برنامة آموزشی مبتنی بر مؤلفه‌های یادگیری زایشی به منظور افزایش خودنظم‌جویی

روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی

مقاله 6، دوره 15، شماره 57، مهر 1397، صفحه 71-82   

نوع مقاله: علمی پژوهشی

نویسندگان

لیلا عروتی موفق¹؛ صغری ابراهیمی قوام^{* 2}؛ اسماعیل سعدی‌پور²؛ علی دلاور³؛ فریبرز درتاج⁴

¹دانشجوی دکتری دانشگاه علامه طباطبائی

²دانشیار دانشگاه علامه طباطبائی

³استاد دانشگاه علامه طباطبائی,

⁴استاد دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

هدف این پژوهش تدوین برنامة آموزش زایشی مبتنی بر مؤلفه‌های یادگیری زایشی به منظور افزایش خودنظم‌جویی است. بدین منظور از طریق تحلیل محتوای کیفی به شیوة استقرایی، مؤلفه‌های یادگیری زایشی استخراج و ترتیب و تقدم فعالیت‌های آموزشی مشخص و سپس با استفاده از ماتریس مضامین راهکارهایی برای بهبود خودنظم‌جویی استخراج شد. جامعة آماری این پژوهش برای تدوین برنامه آموزشی، شامل همة کتاب‌ها و مقالات پژوهشی و مروری، پایان‌نامه‌ها و منابع مرتبط با یادگیری زایشی از سال 1974 تا 2017 بود. نمونة آماری برای تعیین مؤلفه‌های این برنامه 47 مقاله و یک پایان‌نامه بود، که به‌صورت هدفمند انتخاب و تحلیل شد. برای رواسازی برنامه، 20 نفر از متخصصان روان‌شناسی تربیتی و تکنولوژی آموزشی به عنوان نمونه انتخاب شدند. نتایج این بررسی به شناسایی 14 مقولة اصلی منجر شد، شامل: توجه، انگیزش، معلم، دانش پیشین، فرصت‌های یادگیری، ادراک دانش‌آموز، یادگیرندة فعال، زایش و خلق معنا، ارزشیابی، محتوا، تحلیل، دستورالعمل، محیط آموزشی و یادگیری مشارکتی؛ سپس، بر اساس این مقوله‌ها، طرح و برنامة مورد نظر با بخش‌های زیر تدوین شد: شناخت و تحلیل یادگیرنده، تهیة دستورالعمل، درگیرسازی یادگیرنده، فعال‌سازی دانش پیشین، تدوین محتوای آموزشی، ایجاد فرصت‌های یادگیری، تسهیل‌گری و تکیه‌گاه‌سازی، یادگیری مشارکتی، زایش و خلق معنا و ارزشیابی. در نهایت با استفاده از ماتریس مضامین برای هر یک از بخش‌ها راهکارهایی استخراج شد.
 

کلیدواژه‌ها

واژه‌های کلیدی: یادگیری زایشی؛ مؤلفه‌های یادگیری زایشی؛ برنامة آموزش زایشی؛ خودنظم‌جویی

مراجع

باقرآبادی، م. (1393). بررسی تأثیر مدل طراحی زایشی بر یادگیری، یادداری و انگیزش پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان در درس علوم. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم تربیتی، دانشگاه آزاد کرمانشاه.

زنگنه، ح. (1392). طراحی و تدوین و اعتباریابی مدل مبتنی بر یادگیری زایشی به منظور افزایش بازده‌های یادگیری سطح بالا (تحلیل، ارزشیابی، خلق کردن) در یادگیرندگان مقطع دبیرستان. پایان‌نامه دکتری، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی.

سیف، ع. آ. (1388). روان‌شناسی پرورشی نوین: روان‌شناسی یادگیری و آموزش. تهران: نشر دوران.

صحرایی، ف. (1394). تاثیر برنامه یادگیری زایشی بر انگیزش پیشرفت تحصیلی، راهبردهای یادگیری خودتنظیمی و یادگیری دانشجویان رشته علوم تربیتیدانشگاه اراک. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه اراک.

عابدی‌جعفری، ح.، تسلیمی، م. س. و شیخ‌زاده، م. (1390). تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین برنامه‌های موجود در داده‌های کیفی. اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت)، 5(2)، 198- 151.

فرهوش، م. و احمدی‌مبارکه، م. (1392). رابطه سبک‌های تفکر و راهبردهای یادگیری با انگیزش پیشرفت. روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 9(35)،306- 297.

کهزایی، ن. و مکوندی، ب. (1394). مقایسه باورهای فراشناختی و نشخوار فکری در دانشجویان با سطوح بهنجار و بیمارگون از نگرانی. روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی،11(43)،333- 325.

مرادی، م. و فردانش، آ. (1393). تأثیر روش آموزش مبتنی بر الگوی طراحی یادگیری زایشی بر انگیزش و یادگیری دانش‌آموزان در درس زیست‌شناسی. مهندسی آموزشی: تکنولوژی و طراحی آموزشی، 3(3)، 9-1.

Azevedo, R., & Cromley, J. G. (2004). Does training ofself-regulated learning facilitate students' learning with hypermedia? Educational Psychology, 96(3), 523-535.

Cano García, F., García, A., Berbén, A. B. G., Pichardo, M. C., & Justicia, F. (2014). The effects of ques­tion-generation training on metacognitive knowledge, self-regulation and learning ap­proaches in science. Psicothema, 26(3), 385-390.

Chae, Y. (2009). Gifted and general high school stu­dents’ perceptions of classroom quality in Korea and the United States. PhD Dissertation, Purdue University, West Lafayette, Indiana.

Corno, L. (2001). Volitional aspects of self-regulated learning. In B. J. Zimmerman & D. H. Schunk (Eds.), Self-regulated learning and academic achievement: Theoretical perspectives (pp. 191–226). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum.

Davis, H. A. (2003). Conceptualizing the role and in­fluence of student– teacher relationships on chil­dren's social and cognitive development. Educa­tional Psychologist, 38(4), 207–234.

Farouk, A., & Elfateh, A. (2016). Effectiveness use generative learning model on strategic thinking skills and learning level of basics offensive fenc­ing. Movement and Health, 16(1), 33-38.

Fiorella. L., & Mayer, R. E. (2016). Eight ways to pro­mote generative learning. Educational Psychol­ogy Review,28(4), 717-741.

Gale, S. T. F. (2006). Generative instruction and learn­ing: Strategies for increasing student achievement in low performing and at-risk students. PhD Dis­sertation, Department of curriculum studies, Uni­versity of South Carolina.

Grabowski, B. L. (1996). Generative learning: Past, present, and future.Grabowski, B. L. 1996. Gen­erative learning: Past, present, and future. In D. H. Jonassen. (Ed.), Handbook of research for educa­tional communications and technology, (PP. 897–918). New York: Simon & Schuster Macmillian.

Grabowski, B. L. (2004). Generative learning contribu­tions to the design of instruction and learning. In D. H. Jonassen & Association for Educational Communications and Technology (Eds.), Hand­book of research on educational communications and technology (pp. 719-743). Mahwah, N. J.: Lawrence Erlbaum.

Hanke, U. (2012). Generative teaching: Improvement of generative Learning. In N. M. Seel (Ed.), Ency­clopedia of the sciences of learning (pp 1358-1360). New York, Heidelberg: Springer.

Kish, H. Z. (2008). Generative learning model to teach adult learners digital imagery. Encyclopedia of In­formation Technology Curriculum Integration, 2, 357-364.

Kourilsky, M., & Wittrock, M. C. (1992). Generative teaching: An enhancement strategy for the learning of economics in cooperative groups. American Educational Research Journal, 29(4), 861–876.

Linden, M., & Wittrock, M. C. (1981). The teaching of reading comprehension according to the model of generative learning. Reading Research Quarterly, 17(1), 44–57.

Lee, H. W. (2008).The effects of generative learning strategy prompts and meta-cognitive feedback on learners, self-regulation, generation process, and achievement. PhD Dissertation. The Pennsylvania State University.

Lee, H. W., Lim, K. Y., & Grabowski, B. L. (2009). Generative learning strategies and metacognitive feedback to facilitate comprehension of complex science topics and self-regulation. Journal of Ed-ucational Multimedia and Hypermedia, 18(1), 5-26.

Lee, H. W., Lim, K. Y., & Grabowski, B. L. (2008). Generative learning: Principles and implications for making meaning. In M. Specter, M. D. Merrill, J. J. G. van Merrienboer & M. P. Driscoll (Eds.), Handbook of research on educational communi­cations and technology (pp.111-124). New York, NY: Taylor & Francis Group.

Marquez, H. S., Lieto, J., & Martin,R. (2018). How us­ing generative learning strategies improved medi­cal student self-competency in end-of-life care. The Permanente Journal, 22, 17-064.

Mayer, R. E. (2010). Merlin C. Wittrock's enduring contributions to the science of learning. Educa­tional Psychologist, 45(1), 46-50.

Morrison, G. (2011). The implications of generative learning strategies for integrating cognitive load and self-regulation theory into educational inno­vations. The Center for Educational Partnerships and Associate Professor of Educational Research. Instructional Design and Technology Old Domin­ion University.

Oh, S., & Kim, Y. (2016). The effects of generative concept map on science learning achievement and cognitive load. Educational Technology Interna­tional. 17(2), 253-271.

Osborne, R. J., & Wittrock, M. C. (1983). Learning sci­ence: A generative process. Science Education, 67(4), 489-508.

Osborne, R. J., & Wittrock, M. C. (1985). The Genera­tive Learning Model and its Implications for Sci­

         ence Education. Studies in Science Education, 12(1), 59 -87.

Pagani, L. S., Fitzpatrick, C., & Parent, S. (2012). Re­lating kindergarten attention to subsequent devel­opmental pathways of classroom engagement in elementary school. Journal of Abnormal Child Psychology, 40(5), 715 -725.

Petegem, K., Aelterman, A., Rossel, Y., & Creemers, B. (2006). Student perception as moderator for student wellbeing. Social Integrators Research, 83, 447 -463.

Pilegard, C. A., & Fiorella, L. (2016). Helping students help themselves: Generative learning strategies improve middle school students' self-regulation in a cognitive tutor. Computers in Human Behavior, 65, 121 -126.

Reid, A. J., & Morrison, G. (2014). Generative learning strategy use and self-regulatory prompting in dig­ital text. Journal of Information Technology Edu­cation: Research, 13, 49 -72

Ritchie, D., & Volkl, C. (2000). Effectiveness of two generative learning strategies in the science class­room. School Science and Mathematics, 100(2), 83 -89.

Saeed, S., & Zyngier, D. (2012). How motivation influ­ences student engagement: A qualitative case study. Journal of Education and Learning, 1(2), 252 -267.

Sauer, K. M., & Burdina, M. (2010). Using generative learning strategies for assessment of student un­derstanding in a principles of microeconomics course. Retrieved 1 September, 2018 from https:// papers.ssrn.com/ sol3/results.cfm.

Shepherd, D. A., & DeTienne, D. R. (2005). Prior knowledge, potential financial reward, and oppor­tunity identification. Entrepreneurship Theory and Practice, 29(1), 91 -112.

Stuckey-Mickell, T. A. (2010). The effects of generative teaching on pre-service teachers' comprehension and application of instructional design principles. Doctoral Dissertation, Northern Illinois Univer­sity.

Tang, J., & Murphy, P. J. (2012). Prior knowledge and new product and service introductions by entre­preneurial firms: The mediating role of technolog­ical innovation.Journal of Small Business Man­agement, 50(1), 41–62.

Wittrock, M. C. (1974a). Learning as a generative pro­cess. Educational Psychologist, 19(2), 87–95.

Wittrock, M. C. (1974b). A generative model of math­ematics education. Journal for Research in Math­ematics Education, 5(4), 181–196.

Wittrock, M. C. (1985). Teaching learners generative strategies for enhancing reading comprehension. Theory into Practice, 24(2), 123–126.

Wittrock, M. C. (1990). Generative processes of com­prehension. Educational Psychologist, 24, 345 –376.

Wittrock, M. C. (1991). Generative teaching of com­prehension. Elementary School Journal, 92, 167 –182.

 Wittrock, M.C. (1992). Generative learning processes of the brain. Educational Psychologist, 27(4), 531 –541.

Wittrock, M. C., & Alesandrini, K. (1990). Generation of summaries and analogies and analytic and ho­listic abilities. American Educational Research Journal, 27, 489–502.