سیر و سلوک عرفانی در دستگاه فکری عطار و سهروردی (باتکیه برمنطق الطیر، مصیبت نامه و مونس العشاق)

فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی

مقاله 1، دوره 13، شماره 11، آبان 1396، صفحه 10-40   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

رضا اشرف زاده^{* 1}؛ لیلا بیرانوند²

¹استاد و عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی – واحد مشهد

²دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی – واحد مشهد

چکیده

عطاروسهروردی دواندیشمند ،یکی درحوزه ی عرفان ودیگری درعرصه ی فلسفه ،درباب موضوع هستی شناسی وآفرینش جهان هستی ودستیابی به حقیقت ،نظراتی شبیه به هم دارند.هردوسلوک عملی ،شهودومکاشفه ی روحانی را، برای شناخت حقیقت لازم واصیلترین شیوه می دانند ودرمقابل، ابزارِعقل را،دراین مسیرکافی وکارآمدنمی دانند.درنظام معرفتی ایشان ،خودشناسی ومعرفت نفس ،نقش بسزایی داردواین مهم ازطریقِ تهذیب نفس وسفرهای روحانی امکان پذیراست.این سفرباخودشناسی آغازوبه خداشناسی ختم می شود. مقامات ومراحل عرفانیِ عطاردرمثنوی های«مصیبت نامه»و«منطق الطیر» - جدای ازتفاوت های که دردومقوله ی عشق ومعرفت مشهود است – بارساله ی «مونس العشاق» سهروردی به خوبی قابل انطباق است . درنظام هستی شناسیِ این دومتفکر،جهان هستی ،تجلی وبازتاب آن حقیقت واحد است که درتصویرپردازی های خلاقانه وخیال بافانه ی  آنان درقالبِ شخصیت هایی، همچون سیمرغ ،حسن وخورشید ممثل شده است. دراین مقاله ،دیدگاه سهروردی وعطار به طورسنجشی مورد بررسی قرارگرفته است .

کلیدواژه‌ها

سیروسلوک؛ مقامات عرفانی؛ هستی شناسی؛ مصیبت نامه؛ منطق الطیر و مونس العشاق

مراجع