مبنای مشروعیت در حکومت اسلامی از منظر نهج البلاغه

فصلنامه تاریخ

مقاله 7، دوره 12، شماره 46، آذر 1396، صفحه 139-159   

نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

محمد اخوان¹؛ لیلا زارعی^{* 2}

¹گروه معارف اسلامی دانشکده ادبیات و زبان های خارجی دانشگاه کاشان،کاشان،ایران

²دانشجوی دکتری علوم و معارف نهج البلاغه دانشکده ادبیات و زبان های خارجی دانشگاه کاشان،کاشان،ایران

چکیده

امیرالمؤمنین علی (ع)، خود و اهل بیت رسول اکرم (ص) را أحق بر مردم نسبت به امر خلافت و ولایت، میداند
و در موارد بسیاری در کتاب شریف نهجالبلاغه از غصب حق خویش گلایه کردهاند. شِکوه و اعتراض حضرت علی
(ع) را میتوان با سه شاخص مهمِ «فلسفه سیاسی»، «جامعه شناسی سیاسی» و «شایسته سالاری» شناخت. این
شاخصهها در طول یکدیگر قرار دارند به این معنی که لازمهی ثبات حکومت، مشروعیت الهی رهبر است. ولی در
تحقق عملی حاکمیت، حضور و انتخاب مردم نیز لازم است. با توجه به اهمیت موضوع انتخاب رهبر و دیدگاههای
مختلفی که در این باب در فرق اسلامی مطرح شدهاست، پژوهشی در این زمینه صورت گرفتهاست. یافتههای این
مقاله که براساس روش توصیفی-تحلیلی و منابع کتابخانهای بدست آمده نشاندهنده آن است که ولایت رهبران
اسلامی، در حقیقت نص الهی شناخته میشود؛ به عبارت دیگر ولایت در اصل از آنِ خداوند است و او ولایت را به
نصب خاص خود، که پیامبر اکرم (ص) و امامان معصوم(ع) هستند، واگذار کردهاست و در زمان غیبت حضرت ولی
عصر (عج) به نصب عامِ ایشان، که فقیه جامع الشرایط باشد، واگذار شدهاست. مشروعیت و دموکراسی در فلسفه
سیاسی غرب و اسلام، هم از نظر ماهیت و هم از نظر نگرش متفاوت است: در اسلام مشروعیت از ناحیه خداوند و
مقبولیت جنبه مردمی دارد و دموکراسى، به مثابه روش است اما در فلسفه سیاسی غرب، مشروعیت همان مقبولیت
است و دموکراسى ارزش محسوب میشود

مراجع