بازتاب عشق در غزلیات حزین لاهیجی

عرفان اسلامی

مقاله 10، دوره 15، شماره 58، بهمن 1397، صفحه 215-230   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

یدالله بهمنی مطلق^{* 1}؛ ملاحت نجفی عرب²

¹دانشیار دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران.

²دکترای زبان و ادبیات فارسی، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، دفتر تألیف کتاب‌های درسی.

چکیده

حزین لاهیجی به قولی آخرین چهرة پرفروغ سبک هندی است که بین عصر صفوی و افشاری می­زیسته و نمایندة شاخص ادبیات فارسی و جهان­بینی عرفانی در روزگار پر آشوب قرن دوازدهم هجری قمری است. با این­که در علوم مختلف درخشیده، اما در شاعری، عارفی از مکتب عشق و پیرو مولانا جلال­الدین بلخی است. موضوع عشق به عنوان جوهرة اصلی ادبیات عرفانی و غنایی نوعی از انواع ادبی را در بر دارد که حزین یکی از حلقه­های آن در عصر حساسی از تاریخ ایران و حتی هند به شمار می­آید. او دربارة عشق غزلیاتی خواندنی دارد که در مواردی به­طور ابتکاری چهره­ها و جلوه­هایی از عشق را تفسیر می­کند و در آن­ها به بیان ویژگی­های عشق و دیدگاه­های خود در باب آن و ارتباط عشق با دیگر پدیده­های معنوی می­پردازد. از مهمترین ویژگی­هایی که برای عشق بر می­شمارد دردآفرینی، ازلی بودن، آمدنی بودن و مشکل­گشایی آن است. حزین علاوه بر بیان دیدگاه خود در باب عشق حقیقی و مجازی به بیان ارتباط عشق با بسیاری از امور معنوی چون اخلاق، غیرت، تغافل، تجلی، جذبه و ... می­پردازد که از طریق مطالعة آن­ها می­توان به جهان­بینی خاص وی دست یافت.

کلیدواژه‌ها

حزین لاهیجی؛ ادبیات عرفانی؛ عشق حقیقی؛ عشق مجازی؛ ویژگی‌های عشق

مراجع