مفهوم شناسی امی با رویکرد قرآنی و تاریخی

مطالعات تاریخی قرآن و حدیث

مقاله 1، دوره 23، شماره 61، شهریور 1396، صفحه 7-30   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

چکیده

    
       یکی از موضوعات بسیار مهم که درتاریخ و علوم قرآنی بسیار بحث‌برانگیز بوده و متحمل تفاسیر گوناگون شده است، کلمه «امی» است. این پژوهش با تکیه بر مفهوم‌شناسی کلمه امی، می‌‌کوشد مفاهیم و تفاسیر مختلف واژه امی را ارائه نموده و دیدگاه‌های مختلف و آراء و نظریات پیرامون آن را مورد نقد و بررسی قرار دهد. با توجه به ارتباطی که بین اهل کتاب و کاربرد این کلمه (امی) در قرآن کریم وجود دارد، به تفصیل علت و تاریخ حضور یهودیّت در جزیره العرب مورد کنکاش و تحقیق قرار گرفته‌است و سپس مدلول و مفهوم آیات قرآن کریم که در آن لفظ امی  آمده است، واکاوی شده‌اند.
    

کلیدواژه‌ها

قرآن؛ پیامبر اکرم (ص)؛ امی؛ اهل الکتاب؛ رویکرد تاریخی؛ یهود؛ جزیره العرب

مراجع

منابع

القرآن الکریم

آرنولد، توماس‎واکر، تاریخ گسترش اسلام، ترجمه ابوالفضل عزتی، دانشگاه تهران، 1358.

امینی، احمد؛ پرتواسلام؛ ترجمه عباس خلیلی، چاپ دوم، تهران : چاپ اقبال، 1337.

باشمیل، محمد احمد؛ غزوه بنی قریظه، بی جا، دارالفکر، 1403 ق.

البلاذری، احمد بن یحیی بن جابر؛ فتوح البدان، ترجمه : محمد متوکل، چاپ اول، تهران: نشر سروش، 1364.

پورت، جان دیون؛ عذر تقصیر به پیشگاه محمد و قرآن؛ ترجمه : سید غلامرضا سعیدی، قم : دار التبلیغ اسلامی، بی‌تا.

جدید بناب، علی؛ تحلیلی برعملکرد یهود در عصر نبوی، چاپ اول، تهران: انتشارات موسسه  آموزش وپژوهش امام خمینی (ره)، بهار 1381.

حجتی، سیدمحمد باقر؛ پژوهش در تاریخ قرآن کریم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1360.

حسین، طه؛ آئینه اسلام؛ ترجمه : محمد ابراهیم آیتی، چاپ سوم، بی جا، شرکت سهامی انتشار، 1353.

الرازی، الفخر؛ مفاتیح الغیب؛11 جلدی، چاپ دوم، بیروت: دار احیاء الثرات العربی،1417 ق.

راغب اصفهانی؛ معجم مفردات الفاظ القرآن؛ تحقیق: ندیم مرعشلی، بی جا، دارالکاتب العربی، 1392 ق.

زرینکوب، عبدالحسین؛ تاریخ مردم ایران بعد از اسلام، تهران: امیرکبیر، چاپ چهارم،  1363.

الزمخشری، ابوالقاسم محمود بن عمر؛ الکشاف عن حقایق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التاویل؛ 6 جلدی، چاپ اول، ریاض : مکتبه العبیکان، 1418 ق.

سبحانی، جعفر؛ منشور جاوید؛ جلد 6، چاپ اول، قم : موسسه امام صادق (ع)، 1375.

شوقی ضیف، تاریخ ادبی عرب: العصر الجاهلی، ترجمه علیرضا ذکاوتی قراگزلو، چاپ سوم، تهران: امیرکبیر، 1381.

صدوق، محمدبن علی بن بابویه، کمال الدین واتمام النعمه، ترجمه: منصور پهلوان،چاپ اول قم: دارالحدیث، 1380.

طباره، عفیف عبدالفتاح؛ چهره یهود در قرآن؛ ترجمه سید مهدی آیت اللهی، [بی جا]، انتشارات جهان آرا، بی‌تا.

طباطبائی، سید محمد حسین طباطبائی؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ 20جلدی، چاپ اول، بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات، 1417ق.

الطبرسی، الفضل بن الحسن؛ اعلام الوری باعلام الهدی، الطبعه الاولی، قم:موسسه آل بیت (ع) لاحیاء التراث، 1417 ق.

----- ؛ مجمع البیان فی تفسیر القرآن الکریم؛10 جلدی، چاپ اول، بیروت: موسسه الا علمی للمطبوعات، 1415 ق.

طبری، محمد بن جریر؛ تاریخ طبری؛ 21 جلدی، ترجمه: ابوالقاسم پاینده، چاپ سوم، تهران: انتشارات اساطیر، 1362.

فتحی، رضوان ومحمد صبیح؛ محمد رسول الله (ص)؛ ترجمه واقتباس : محمدعلی خلیلی، چاپ دوم، انتشارات گوتنبرگ، 1341.

القمی، علی بن ابراهیم؛ تفسیر القمی ، قم:دارالکتاب،1367.

کتاب مقدس (عهد عتیق وجدید)؛ ترجمه: انجمن کتاب مقدس، چاپ دوم، ایران: 1987 م.

الکلینی، ابوجعفر محمدبن یعقوب؛ الفروع من الکافی، الطبعه الثالثه، بیروت: دارالتعارف، 1401 ق.

علی،جواد؛ المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام؛ چاپ اول، بیروت: دار العلم للملایین،1970م.

مجلسی، محمدباقر؛ بحار الانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار؛110جلدی، چاپ سوم، بیروت: داراحیاء التراث العربی، 1403 ق.

مقدسی، مطهر ابن طاهر؛ آفرینش و تاریخ؛ ترجمه: محمدرضا شفیعی کدکنی، انتشارات آگه، تهران: 1374.

مظلومی، رجبعلی؛ پژوهشی پیرامون آخرین کتاب الهی؛ چاپ اول، تهران: دفتر نشر کوکب، 1401 ق.

معارف، مجید؛ مباحثی در تاریخ و علوم قرآنی؛ چاپ اول، تهران: انتشارات نباء، 1383.

مکارم شیرازی، ناصر ودیگران؛ تفسر نمونه؛ 27جلدی چاپ هفدهم، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1373.

هیکل، محمدحسین؛ حیاه محمد، الطبعه الثالثه عشر، القاهره: مطبعه السنه المحمدیه، 1968م.

الواسطی، احمد؛ الیهود فی الجزیره العربیه، میقات الحج، العدد الثانی، 1415 ق.