بررسی تحلیلی روایات عرضه درگزاره های تاریخی مربوط به سیره پیامبر و اهل بیت علیه السلام

مطالعات تاریخی قرآن و حدیث

مقاله 2، دوره 23، شماره 62، اسفند 1396، صفحه 33-54   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

لیلا ابراهیمی

جامعه الزهرا

چکیده

گزاره و اخبار تاریخی ناظر به سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله و اهل بیت علیهم السّلام، یکی از شاخه هایی است که در تفسیر آیات قرآن از اهمیتی قابل توجه برخوردار است. ولی به دلیل وجود اطلاعات غلط تاریخی در این زمینه که ناشی از جعل، دستکاری و ضعف رخ داده، نمی توان به تمام این اخبار و گزاره ها اعتماد کرد. این مقاله با روش مطالعه تحلیلی و با هدف تبیین گستره و مفاد روایات عرضه، به نقد و بررسی نمونه های تاریخی مربوط به سیره پیامبر و اهل بیت علیهم السّلام پرداخته است. در منابع حدیثی شیعه و اهل سنّت، یکی از راه‌های سنجش احادیث و تشخیص سره از ناسره، عرضه به قرآن است؛ از این رو وقتی بر مبنای روایات عرضه گفته‌ شد که روایات را باید بر قرآن عرضه کرد در حالیکه اعتبار روایت از نقل تاریخی بیشتر است، پس قطعاً باید سیرة منقول هم بر قرآن عرضه شود تا گزاره های صحیح تاریخی از سقیم آن ها تفکیک داده‌شوند.
 

کلیدواژه‌ها

روایات عرضه؛ سیره منقول؛ گزاره های تاریخی

مراجع

ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1387ق.

احمد بن حنبل، مسند احمد بن حنبل، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1412ق.

اشکوری، محمّد بن على‏، تفسیر شریف لاهیجی، تهران، دفتر نشر داد، اول، 1373ش.

بحرانی، سید هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، تهران، بنیاد بعثت، اول، 1416ق.

برقی، أحمد بن محمّد بن خالد، المحاسن، سیّد جلال الدین الحسینی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، بی تا.

بغوی، حسین بن مسعود، معالم التنزیل فى تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی، اول، 1420ق.

جوادی آملی، عبدالله، تسنیم (تفسیر قرآن کریم)، قم، مرکز نشر اسراء، پنجم، 1387ش.

حرّ عاملی، محمّد بن حسن، وسائل الشیعة الى تحصیل مسائل الشریعة، دار الکتب الاسلامیة، 1367ش.

حلّی، حسن‌ بن یوسف، تذکرة‌الفقهاء، بى‌جا، منشورات المکتبة الرضویة لاحیاء الآثار الجعفریة، بى‌تا.

زمخشری، محمود، الکشاف عن الحقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل، بیروت، دارالکتاب العربی، سوم، 1407ق.

سید رضی، ابوالحسن محمّد بن الحسین بن موسی، المجازات النبویة، قم، منشورات مکتبة بصیرتی، بی‌تا.

صدوق، محمّد بن علی، عیون أخبار الرضا علیه السّلام، تهران، منشورات جهان، بی‌تا.

طباطبایی، سید محمّد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسین حوزه علمیه قم‏، پنجم، 1417ق.

طبرسی، فضل بن حسن، جوامع الجامع، تهران، دانشگاه تهران و مدیریت حوزه علمیه قم، اول، 1377ش.

طبرسی،‏ فضل بن حسن، مجمع البیان لعلوم القرآن، تهران، انتشارات فراهانی، اول، 1372ش.

طبری، ابو جعفر محمّد بن جریر، جامع البیان عن تأویل آی القرآن، بیروت، دار المعرفة، اول، 1412ق.

طوسی، محمّد بن حسن، اختیار معرفه الرجال معروف به رجال الکشی، مشهد، دانشکده الهیات، 1404ق.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، التبیان فى تفسیر القرآن (التبیان الجامع لعلوم القرآن)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی تا.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، المبسوط فى فقه الامامیة، تهران، چاپ محمدباقر بهبودى، 1388ش.

عیاشی، محمّد بن مسعود، التفسیر (تفسیر العیاشی)، بی جا، المکتبه العلمیه الاسلامیه، بی تا.

فیض کاشانی، ملاحسن، الصافی، تهران، صدر، دوم، 1415ق.

قمى، على بن ابراهیم، تفسیر القمی، قم، دارالکتاب، چهارم، 1367ش.

کلینی، محمّد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیة، 1365ش.

مجلسی، محمّد باقر، بحارالانوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم السّلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1404ق.

میبدى، احمد بن ابى سعد، کشف الأسرار و عدة الأبرار، تهران، امیرکبیر، پنجم، 1371ش.

نجفی، محمّد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1362ش.