بررسی تطبیقی عنصر شخصیت در رمان های «دا» و «أم سعد»

مطالعات نقد ادبی

مقاله 6، دوره 13، شماره 48، بهمن 1397، صفحه 131-152   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

زهرا مطیعی¹؛ معصومه صادقی^{* 2}

¹دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد ادبیات تطبیقی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار

²استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار

چکیده

رمان ازجمله انواع ادبی بسیارموثر در بیان پایداری یک ملت در برابر ظلم و ستم داخلی و خارجی محسوب می­شود. ادب فارسی و عربی معاصر به سبب وجود مشترکات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی در این نوع ادبی نیز از شباهت­های فرم و محتوای یکسانی سود می­جویند. شخصیت از عناصر مهم در رمان و تجلی گاه احساسات و اعتقادات نویسنده است. مقاله پیش رو به بررسی انواع شخصیت در رمان­های «دا» اثر «سیده زهرا حسینی» و «أم سعد» نوشته «غسان کنفانی» به شیوه توصیفی – تحلیلی در قالب ادبیات تطبیقی پرداخته است. برای تحقق این هدف شخصیت­ها از منظر محوریت، تحول و نوع بررسی شده­اند. یافته­های تحقیق نشان از آن دارد که علاوه بر همسو بودن شخصیت­ها به سبب وجود فضای مقاومت و پایداری و قلم مشابه دو نویسنده در پردازش فرم و محتوای شخصیت­ها، کاربست ژانر اجتماعی در شخصیت­پردازی و ترسیم تیپ­هایی درگیر با آرمان­های ملی- مذهبی نیز مورد توجه بوده است. حضور تراژدی بیشتر در رمان «دا» نسبت به رمان «أم سعد»، از جمله تفاوت­های عمده این دو رمان نسبت به یکدیگر است.

کلیدواژه‌ها

رمان؛ شخصیت؛ دا؛ أم سعد؛ حسینی؛ کنفانی

مراجع

1- انوشه، حسن.(1375). دانشنامۀ ادب فارسی، جلد2، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

2- ایرانی، ناصر.(1380). هنر رمان، چاپ اول، تهران: انتشارات آبانگاه.

3- جمالی، زهرا.(1385). سیری در ساختار داستان، تهران: همداد.                                                  

4- حسینی، سیده زهرا.(1390). دا، چاپ146، تهران: سوره مهر.

5- داد، سیما.(1392). فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ ششم، تهران: مروارید.

6- شعاری­نژاد، علی اکبر.(1373). روانشناسی رشد بزرگسالان در فراخنای زندگی، تهران: پیام آزادی.

7- شمیسا، سیروس.(1383). انواع ادبی، چاپ دهم، تهران: فردوسی.

8- طاهباز، سیروس.(1380). تپۀ آویشن شعر مقاومت در فلسطین اشغال شده، چاپ اول، تهران: فرهنگ گستر.

9- عبداللهیان، حمید.(1381). شخصیت و شخصیت­پردازی در داستان معاصر، چاپ اول، تهران: بهار.

10- کاموس، مهدی.(1377). «کارکرد شخصیت‌های فرعی در جهان داستان»، مجله ادبیات داستانی، ش4،  صص56 - 62.

11- غریفی، عدنان.(1361). ترجمه و شرح رمان أم سعد. بی­جا: آینده زن.

12- کنفانی، غسان.(2013). أم سعد، قبرس: دار منشورات الرمال.

13- مستور، مصطفی.(1386). مبانی داستان کوتاه، چاپ سوم، تهران: نشر مرکز.

14- میرحق جو لنگرودی، سعیده.(1387). «غسان کنفانی خورشیدی که هیچ زمان غروب نکرد». نسیم قدس، ش 1، قابل دستیابی در سایت نشریه.

15- میرصادقی، جمال.(1392). عناصر داستان، چاپ هشتم. تهران: سخن.

16- میرصادقی، جمال؛ میمنت، میرصادقی.(ذوالقدر). (1388). واژه­نامۀ هنر داستان‌نویسی، چاپ دوم، تهران: کتاب مهناز.

17- یونسی، ابراهیم.(1388). هنر داستان­نویسی، چاپ دهم، تهران: مؤسسه انتشارات نگاه.