بررسی واکنش برخی ژنوتیپ‌های آفتابگردان به تنش خشکی با استفاده از شاخص-های تحمل به تنش

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مقاله 2، دوره 5، شماره 12، اردیبهشت 1392، صفحه 12-23   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

تقی عوض آبادیان^{* 1}؛ جعفر مسعود سینکی²؛ نصرت الله حسینی³؛ علیرضا دشتبان²؛ مهرناز زارعی²

¹مجتمع آموزشی جهاد کشاورزی استان سمنان

²دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان

³مرکز تحقیقات علوم دامی و منابع طبیعی استان سمنان

چکیده

این آزمایش با هدف تعیین میزان تحمل به خشکی ارقام آفتابگردان در شرایط قطع آبیاری، به صورت اسپلیت استریپ پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 90-89 در شهرستان دامغان  طراحی و شاخص حساسیت خشکی(SSI)، شاخص تحمل(TOL)، شاخص تحمل تنش(STI)، میانگین هندسی بهره‌وری (GMP)و میانگین بهره‌وری(MP) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد بین ارقام از نظر علمکرد دانه اختلاف معنی‌داری وجود داشت. در شرایط بدون تنش رقم هایسان 33 با 4790 کیلوگرم درهکتار بیشترین عملکرد دانه همچنین در شرایط تنش نیز این رقم با  2645 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را نسبت به دو رقم دیگر تولید کرد. بالاترین میزان شاخص (STI) در تنش شدید متعلق به رقم رکورد و تنش ملایم متعلق به رقم پروگرس بود، همچنین رقم هایسان 33، بیشترین MP و GMP را نسبت به سایر شاخص ها نشان داد. محاسبه همبستگی شاخص های ارزیابی با عملکرد در شرایط مطلوب و تنش نشان داد که عملکرد در شرایط تنش (YS) رابطه معنی‌داری با Yp و تمامی شاخص‌ها به جز شاخص حساسیت به تنش  SSIداشت و همبستگی Yp با STI، GMP ,MPو TOL معنی‌دار بود. همبستگی بین MP با STI وGMP  و نیز STI با GMP مثبت معنی‌دار ولی بیشترین همبستگی بین MP و  GMPدیده شد. SSI نیز رابطه منفی وغیر معنی‌داری با همه شاخص های تحمل به تنش نشان داد. در مجموع نتایج این تحقیق نشان داد شاخص های STI ، GMPو  MPشاخص‌های مناسبی برای برآورد پایداری عملکرد ودستیابی به ارقام پر محصول بودند.

کلیدواژه‌ها

آفتابگردان؛ تنش خشکی؛ شاخص‌های تحمل؛ اجزای عملکرد و قطع آبیاری