تعیین شاخص‌های انرژی در تولید گندم و کلزا در کشت و صنعت دشت نمدان اقلید

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مقاله 3، دوره 4، شماره 10، تیر 1391، صفحه 26-36   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

کمیل ملائی¹؛ صادق افضلی نیا²

¹مربی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اقلید

²استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس

چکیده

در این پژوهش، وضعیت شاخص‌های انرژی در گندم (Triticum aestivum L.) در سطح 118 هکتار و کلزا (Brassica napus L.) در سطح 8/26 هکتار در کشت و صنعت دشت نمدان اقلید بررسی گردید. کلیه عملیات در این مزارع به شکل مکانیزه و تامین آب بوسیله ی چاه انجام می شد. با استفاده از پرسشنامه و مصاحبه های حضوری، اطلاعات مورد نیاز کسب و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.  در این بررسی انرژی معادل ورودی ها و خروجی ها محاسبه و سپس کارایی مصرف انرژی (نسبت انرژی)، بهره وری انر‍ژی و افزوده انرژی خالص برای هر دو محصول تعیین گردید. نهاده‌ها شامل بذر، کود، سم، آبیاری، سوخت، ماشین‌های کشاورزی، نیروی انسانی و محصول خروجی شامل دانه و کاه بودند. نتایج نشان داد که کارایی مصرف انرژی برای تولید دانه گندم و کلزا به ترتیب 29/2 و76/1 و کارایی مصرف انرژی برای تولید دانه و کاه (عملکرد بیولوژیکی) گندم و کلزا به ترتیب 23/6 و 44/3 بودند. بهره وری انرژی در این دو محصول به ترتیب 49/0 و 21/0 کیلوگرم بر مگاژول برآورد گردید. همچنین، افزوده انرژی خالص برای دانه گندم و کلزا به ترتیب   41065  و20914 مگا ژول بر هکتار محاسبه شد. در هر دو محصول بیشترین انرژی ورودی به ترتیب مربوط به کود شیمیایی، سوخت و آبیاری بود و انرژی مربوط به بذر در گندم بسیار بالاتر از انرژی بذر در کلزا محاسبه شد. با توجه به بزرگتر بودن هر سه شاخص انرژی محاسبه شده برای گندم در مقایسه با کلزا، بنابراین از نظر موازنه انرژی، در کشت و صنعت دشت نمدان تولید گندم بر تولید کلزا ارجحیت دارد.

کلیدواژه‌ها

کارایی مصرف انرژی؛ بهره وری انرژی؛ افزوده انرژی خالص؛ گندم؛ کلزا