واکنش ارقام مختلف گندم به تنش خشکی بعد از گلدهی

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مقاله 1، دوره 3، شماره 9، مرداد 1390، صفحه 1-16   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

فرحناز ممتازی

آموزش و پرورش استان فارس

چکیده

رشد گندم در دوره پس از گلدهی معمولاً با شرایط نامساعد بویژه با کمبود رطوبت مواجه می‌شود که باعث کاهش میزان فتوسنتز جاری می‌گردد و در نتیجه کاهش فراهمی مواد پرورده برای دانه در حال رشد می‌گردد. در این شرایط مواد پرورده ذخیره شده در ساقه از دوره پیش از گلدهی نقش مهمی در تأمین مواد پرورده برای دانه در حال رشد دارد. به منظور بررسی میزان ذخایر ساقه در ارقام مختلف گندم با ارتفاع ساقه متفاوت، آزمایشی در سال زراعی 87-1386 مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارسنجان اجرا شد. طرح آزمایشی کرت‌های خرد شده در قالب بلوک‌های کامل تصادفی مورد استفاده قرار گرفت و تیمارها شامل 6 رقم گندم با ارتفاع ساقه متفاوت (مرودشت، فلات، کرج 3، قدس، عدل و کاوه) به عنوان فاکتور فرعی و سه تیمار آبیاری (آبیاری کامل، انجام تنها یک آبیاری در دوره پس از گلدهی و قطع کامل آبیاری در دوره پس از گلدهی) به عنوان فاکتور اصلی. در هنگام رسیدگی فیزیولوژیک صفات عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، تعداد سنبله در مترمربع، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، ارتفاع ساقه و وزن ساقه اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که قطع آبیاری پس از گلدهی باعث کاهش معنی دار عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، وزن هزار دانه و وزن ساقه گردید. همچنین ارقام مختلف از نظر عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، تعداد سنبله در مترمربع، تعداد دانه در سنبله، ارتفاع ساقه و وزن ساقه اختلاف معنی داری با یکدیگر دارند. مقایسه اثرات متقابل رقم و آبیاری نشان داد که ارقام مختلف واکنش متفاوتی نسبت به قطع آبیاری پس گلدهی نشان می‌دهند بطوریکه با قطع آبیاری پس از گلدهی، وزن هزار دانه و عملکرد دانه در ارقام پابلند به میزان کمتری در مقایسه با ارقام پاکوتاه کاهش یافت. همچنین کاهش وزن ساقه با قطع آبیاری در ارقام پابلند بیشتر از ارقام پاکوتاه بود. این نتایج حاکی از آن است که میزان ذخایر ساقه موجود در ارقام پابلند برای استفاده در دوره پر شدن دانه، بویژه در شرایط نامساعد، بیشتر از ارقام پاکوتا است. به عبارت دیگر انتقال مجدد در ارقام پابلند بیشتر است که این ویژگی می تواند برای توسعه ارقام مقاوم به خشکی در برنامه‌های اصلاحی مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

گندم؛ عملکرد؛ وزن دانه؛ انتقال مجدد؛ فتوسنتز جاری؛ ذخایر ساقه