تحلیل و تبیین عوامل اثرگذار بر پویش های ژئوپلیتیک منطقه ای و فرامنطقه ای قطر

فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی

مقاله 4، دوره 6، شماره 19، شهریور 1393، صفحه 103-135   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

حسین ربیعی¹؛ جهانگیر حیدری²

¹استادیار دانشگاه خوارزمی تهران

²دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه خوارزمی تهران

چکیده

ژئوپلیتیک،از نظر تاریخی همواره نقش ترغیب ‌کننده‌ای برای سیاست‌مداران و راهبردپردازان داشته است؛ کشورهای مختلف با بهره‌گیری از ظرفیت‌های جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک خود،سعی در حفظ ثبات و ارتقاء جایگاه خود در مناسبات ژئوپلیتیک منطقه‌ای دارند.در بین کشورهای منطقه خلیج فارس،قطر از جمله کشورهایی است که در جریانِ تحولات منطقه‌ای،پویش‌هایی ژئوپلیتیک داشته که فراتر از واقعیتهای جغرافیای سیاسی این کشور است؛چرا که در سنخ‌شناسی و سلسله مراتب قدرت‌ها در ساختار هرم قدرت جهانی،این کشور در زمره قدرت‌های محلی جای می‌گیرد.حال آن که با وجود داشتن وسعت و جمعیت کم،قرارگرفتن در بین دو قدرت منطقه‌ای،پیشینه تاریخی اندک، درگیری و اختلاف سرزمینی با همسایگان،نظام سیاسی موروثی و فقدان عمق سرزمینی،توانسته است در سیاست‌ خارجـی،در سطوح منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای کنش‌هایی فراتر از واقعیت‌های خود را به نمایش گذارد.این مقاله در پی فهم و تحلیل چگونگی این کنش‌های فرامنطقه‌ای است و در این راستا راهبردها و اهداف این کشور را مورد واکاوی قرار داده است.پویش‌های برخاسته از موقعیت ژئوپلیتیکِ این کشور از قبیل:توسل به دیپلماسی میانجی‌گری،استفاده از راهبردهای اقتصاد سیاسی بین‌المللی،در پیش گرفتن دیپلماسی رسانه‌ای،ورزشی، مذهبی،تنش‌زدایی با کشورهای همسایه و حل‌وفصل اختلافات سرزمینی و نیز میزبانی از کنفرانس‌های علمی و سیاسی از عواملِ بسترسازِ گسترش نفوذ این کشـور محسوب می‌گردند.