مقایسه ی اثربخشی زوج‌ درمانی‌گروهی ‌شناختی- رفتاری و گروه ‌درمانی ‌شناختی- رفتاری بر میزان رضایت‌ زناشویی و افسردگی جانبازان

فصلنامه مهارت های روانشناسی تربیتی

مقاله 4، دوره 2، شماره 2 - شماره پیاپی 6، شهریور 1390، صفحه 47-63   

نویسندگان

محمد علی رحمانی^{* 1}؛ عبدالله شفیع آبادی²؛ فرشته موتابی³؛ علیرضا کیامنش⁴

¹دانش آموخته دکترای مشاوره دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران

²استاد دانشگاه علامه طباطبایی تهران، ایران

³استادیار دانشگاه شهید بهشتی، پژوهشکده خانواده تهران، ایران

⁴استاد دانشگاه تربیت معلم تهران، ایران

چکیده

اختلالات هیجانی و مشکلات روان‌شناختی جانبازان، زندگی آنان و خانواده‌شان را تحت‌الشعاع قرار داده است. این پژوهش با هدف مقایسه ی اثربخشی زوج‌درمانی‌گروهی شناختی- رفتاری و گروه‌درمانی شناختی- رفتاری بر میزان رضایتمندی زناشویی و افسردگی جانبازان 25درصد و بالاتر انجام شده است. روش پژوهش از نوع شبه ‌آزمایشی^[1] و طرح پیش آزمون- پس آزمون با دو گروه آزمایش و یک گروه لیست‌ انتظار است. جامعه ی آماری کلیه ی جانبازان مراجعه کننده به مرکز مشاوره بنیاد شهید تنکابن در سال 89-88 می‌باشند. بدین منظور 81 جانباز به همراه همسران شان با روش نمونه گیری در دسترس، به‌کمک مصاحبه ی تشخیصی ساختاریافته (ضریب آلفای 95/0)، پرسشنامه ی رضایت‌زناشویی ‌انریچ (115 سؤالی، ضریب آلفای 85/0) و پرسشنامه ی افسردگی بک (ویرایش دوم، ضریب آلفای 94/0) بررسی شدند و سپس 24 جانباز به همراه همسران شان به عنوان نمونه انتخاب شدند و به‌‌صورت جایگزینی تصادفی در دو گروه آزمایش و گروه لیست انتظار (هر گروه 8 زوج) قرارگرفتند. آن‌گاه روش زوج‌درمانی گروهی شناختی- رفتاری بر روی گروه آزمایشی یک و گروه‌درمانی شناختی- رفتاری بر روی گروه آزمایشی دو اجرا شد و در پایان سه گروه بار دیگر با پرسشنامه‌های انریچ و بک ارزیابی شدند. اطلاعات به‌دست ‌آمده از پرسشنامه‌ها از طریق آزمون تحلیل کوواریانس (مانکووا) و آزمون تعقیبی ال‌ماتریکس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها نشان دادند که تفاوت نمرات زوج‌درمانی گروهی شناختی- رفتاری و گروه‌درمانی شناختی- رفتاری در پس‌آزمون، در مقایسه با گروه لیست انتظار در افزایش رضایتمندی زناشویی و کاهش افسردگی معنادار است. درمقایسه ی دو گروه آزمایشی، زوج‌درمانی گروهی شناختی- رفتاری نسبت به گروه‌درمانی شناختی- رفتاری به‌طور معناداری رضایتمندی زناشویی را افزایش داد. اما تفاوت دو گروه در کاهش افسردگی معنادار نبود. نتایج پژوهش بیانگر آن است که هر دو روش درمانی در افزایش‌رضایت ‌زناشویی و کاهش‌افسردگی مؤثرند. روش زوج‌درمانی گروهی شناختی- رفتاری در افزایش رضایت زناشویی مؤثرتر از روش گروه درمانی شناختی- رفتاری است و هر دو روش در کاهش‌ افسردگی به یک اندازه تأثیر دارند.Quasi experimental

کلیدواژه‌ها

زوج‌درمانی‌گروهی‌شناختی- رفتاری؛ گروه‌درمانی‌شناختی-‌‌ رفتاری؛ رضایت‌زناشویی؛ افسردگی؛ جانبازان