تاثیر مقادیر مختلف کود نیتروژنه و زمان برداشت بر کمیت و کیفیت اسانس و میزان فنل کل در گیاه دارویی Satureja hortensis L. در استان کرمان

اکوفیتوشیمی گیاهان دارویی

مقاله 1، دوره 2، شماره 4، اسفند 1393، صفحه 1-11   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

میترا مهربانی¹؛ زهرا مهدوی میمند^{* 2}؛ بهشته خاندانی زاده³؛ نوید حسن آبادی⁴

¹مرکز تحقیقات داروهای گیاهی وسنتی -دانشگاه علوم پزشکی کرمان

²دانشکده داروسازی -دانشگاه علوم پزشکی کرمان

³دانشکده کشاورزی -دانشگاه شهید باهنر کرمان

⁴دانشکده دامپزشکی -دانشگاه شهید باهنر کرمان

چکیده

در این مطالعه تاثیر مقادیر مختلف کود ازت و ساعات مختلف برداشت بر کمیت و کیفیت اسانس و میزان فنل کل در گیاه دارویی مرزه (Satureja hortensis L.) مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش به‌صورت فاکتوریل درقالب بلوک‌های کامل تصادفی با 3 تکرار و اثر چهار سطح کود نیتروژن (0، 50، 100 و150 کیلوگرم در هکتار) و در ساعات مختلف برداشت (6 ، 12 و 18) انجام شد. اسانس گیاه توسط دستگاه کلونجر (تقطیر با آب) با تعیین درصد اسانس، استخراج و سپس ترکیب‌های تشکیل دهنده اسانس توسط دستگاه GC-MS مورد تجزیه قرار گرفتند. برای اندازه‌گیری میزان فنل کل از روش فولین – سیکالتو و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات ازروش آنالیز واریانس دو طرفه و نرم‌افزار SPSS‌ استفاده شد. نتایج نشان داد که میزان کود در افزایش یا کاهش اسانس و سپس فنل کل در گیاه تاثیر دارد (05/0P<) اما درترکیبات اسانس تاثیر قابل ملاحظه‌ای ندارد. با افزایش کود نیتروژن به میزان 50 تا 100 کیلوگرم در هکتار باعث افزایش مقدار اسانس و فنل کل شده در حالی که با افزایش بیشتر کود از میزان اسانس و فنل کل کاسته می‌شود. همچنین ساعت برداشت در میزان اسانس و فنل جذب شده نیز تاثیر دارد (05/0P<). به‌طوری‌که میزان فنل در برداشت صبحگاهی  بیشتر از ظهر و عصر است و میزان اسانس در برداشت ساعات آخر روز بیشتر است. بنابراین به‌منظور دستیابی به بیشترین مقدار اسانس و فنل کل در گیاه مرزه بهتر است این گیاه در شرایطی با میزان کود نیتروژن بین 50 تا 100 کیلوگرم در هکتار کاشت و برداشت شود.

کلیدواژه‌ها

اسانس مرزه؛ برداشت روزانه؛ فنل کل؛ کود نیتروژن؛ کرمان

مراجع

1.Abibi, H., Mazaheri, D., Majnoon Hosseini, N., and Chaeechi, M.R. 2006. Effect of altitude on essential oil and components in wild thyme (Thymus kotschyanus Boiss.) Taleghan region. Journal of Pajouhesh and Sazandegi. 73: 2-10 (In Persian).

2.Ahmadi, Sh., Sefidkon, F., Babakhanlo, P., Asgari, F., Khademi, K., and Karimifar, M.A. 2009. Comparing essential oil composition of Satureja bachtiarica Bunge before and full flowering stages in field and provenance. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants. 25(2):160-169 (In Persian).

3.Alizadeh Sahzabi, A., Sharifi Ashorabadi, E., Shiranirad, A.H., Bigdeli, M., and Abaszadeh, B. 2007. The effects of different methods and levels of using nitrogen on some quality and quantity characteristics of Satureja hortensis L. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants. 23(3):416-431 (In Persian).

4.Alizadeh, A., Khoshkhui, M., Javidnia, K., Firuzi, O., Tafazoli, E. and Ahmad, Khalighi. 2010. Effects of fertilizer on yield, essential oil composition, total phenolic content and antioxidant activity in Satureja hortensis L. (Lamiaceae) cultivated in Iran. Journal of Medicinal Plants Research 4(1):033-040.

5.Ameri, A.A., Rabbani nasab, H., Jalilvand, M.R., and Imani, M. 2012. The survey on phenological stages, the effect of nitrogen fertilizer levels and plant density and stage of flower harvest on flower production, active ingredients of Marigold (Calendula officinalis) Journal of North Khorasan University of Medical Sciences 4:57-66 (In Persian).

6.Azarnivand, H., Ghavam Arabani, M., Sefidkon, F., and Tavili, A. 2010. The effect of ecological characteristics on quality and quantity of the essential oils of Achillea millefolium L. subsp. Millefolium. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants. 25(4):556-571.

7.Ebadi, M.T., Rahmati, M., Azizi, M., and Hassanzadeh Khayyat, M. 2011. Effects of different drying methods (natural method, oven and microwave) on drying time, essential oil content and composition of Savory (Satureja hortensis L.) Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants. 26(4):477-489.

8.Eblagh, N., Fateh, E., Farzane, M., and Osfuri, M. 2013. Effect of Cattle Manure Application, Phosphate Solubilizing Bacteria and Different Phosphrous Levels on Yield and Essence Components of Trachyspermum ammi L. Knowledge Agricultural and stable, 1-15 (In Persian).

9.Fathi, A., Sahari, M.A., Barzegar, M., and Naghdi Badi, H. 2013. Antioxidant Activity of Satureja hortensis L. Essential Oil and its Application in Safflower Oil. Journal of Medicinal Plants 12(45):51-67.

10.Jamzad, Z. 2012. Flora of iran. Research Institute of Forests and Rangelands.76:673.

11.Kamkar, A., Tooryan, F., Akhondzadeh Basti, A. Misaghi, A., and Shariatifar, N. 2013. Chemical composition of summer savory (Satureja hortensis L.) essential oil and comparison of antioxidant activity with aqueous and alcoholic extracts. Journal of Veterinary Research. 68(2):183-190. (In Persian).

12.Kamkar, A., Tooryan, F., Akhondzadeh Basti, A., Misaghi, A., and Shariatifar, N. 2013. Chemical composition of summer savory (Satureja hortensis L.) essential oil and comparison of antioxidant activity with aqueous and alcoholic extracts. Journal of Veterinary Research. 68(2):183-190

13.Karimi, N., Yari, M., and Ghasmpour, H.R. 2012. Identification and comparison of essential oil composition and mineral changes in different phenological stages of Satureja hortensis L. Iranian Journal of Plant Physiology. 3 (1):577-582.

14.Mahboubi, M., and Kazempour, N. 2011. Chemical composition and antimicrobialactivity of Satureja hortensis and Trachyspermum copticum essential oil. Iranian Journal of Microbiulology. 3 (4): 194-200.

15.Mihajilov-Krstev, T., Radnovic, D., Kitic, D., Zlatkovic, B., Ristic, M., and Brankovic, S. 2009. Chemical composition and antimicrobial activity of Satureja hortensis L. essential oil. Central European Journal of Biology. 4(3):411-416. .C

16.Mirzaei, A., Mohammadi, J., Mirzaei, N., and Mirzaei, M. 2011. The Antioxidant Capacities and Total Phenolic Contents of Some Medicinal Plants in Iran. Journal of Fasa University of Medical Sciences. 3(1):104-111 (In Persian).

17.Rodrigues Salgado, P., Favarin, J.L., Aparecida Leandro, R., and Fontao, O. 2008. Total Phenol Concentrations in Sadeghi Ghotbabadi, F., Alizadeh, A., Zadehbagheri, M.,Kamelmanesh, M.M., and Shaabani, M. 2012. Effect of Different Ontogenesis Conditions on Essential Oil Composition of Satureja Hortensis L. Cultivated in Iran Advances in Environmental Biology, 6(2):636-640.

18.Sefidkon, F., Abbasi, Kh., and Bakhshi Khaniki, Gh. 2006. Influence of drying and extraction methods on yield and chemical composition of the essential oil of Satureja hortensis. Food Chemistry 99:19–23.

19.Sefidkon, F., Askari, F., Sadeghzadeh, L., and Owlia, P. 2009. Antimicrobial effects of the essential oils of satureja mutica, S. edmondi and S. bachtiarica against Salmonella paratifi A. and B. Iranian Journal of Biology 22(2):249-258 (In Persian).

20.Sonboli, A., Fakhari, A., Kanani, M. and Yousefzadi, M. 2004. Antimicrobia Activity, Essential Oil Composition and Micromorphology of Trichomes of Satureja laxiflora C. Koch from Iran. Verlag der Zeitschrift fur Naturforschung, Tubingen, 59:777-781.