بررسی کمیت و کیفیت اسانس گیاه دارویی L. Satureja mutica در فصول مختلف رشد در استان خراسان شمالی

اکوفیتوشیمی گیاهان دارویی

مقاله 4، دوره 2، شماره 4، اسفند 1393، صفحه 36-42   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

حسین کمالی¹؛ مهدی ایمانی²؛ علی اکبر عامری³؛ پیمان فیضی⁴؛ آمنه محمدی^{* 5}

¹کارشناس ارشد مرکز تحقیقات فراوردههای منابع طبیعی و گیاهان دارویی -دانشگاه علوم پزشکی خراسان -بجنورد

²مرکز تحقیقات کشاورزی ومنابع طبیعی خراسان شمالی -بجنورد

³استادیار -مرکز تحقیقات کشاورزی ومنابع طبیعی خراسان شمالی -بجنورد

⁴استاد یار -مرکز تحقیقات کشاورزی ومنابع طبیعی خراسان شمالی -بجنورد

⁵کارشناس ارشد مرکز تحقیقات فراورده های منابع طبیعی و گیاهان دارویی -دانشگاه علوم پزشکی خراسان -بجنورد

چکیده

اسانس گیاه دارویی مرزه (Satureja mutica L.) متعلق به تیره نعناعیان در صنایع مختلف دارویی، آرایشی و بهداشتی کاربرد فراوان دارد. در این تحقیق به‌منظور دستیابی به‌کمیت و کیفیت بهینه اسانس گونه Satureja mutica، در زمان‌های مختلف برداشت، سرشاخه‌های هوایی گیاه در دوره‌های مختلف رشد گیاه (1391) جمع‌آوری و پس از خشک شدن به روش تقطیر با بخار آب اسانس‌گیری و جهت آنالیز و شناسایی مواد موثره اسانس از دستگاه GC-MS استفاده شد. نتایج نشان داد بالاترین بازده اسانس به‌ترتیب مربوط به فصول تابستان (78/3 درصد) و بهار (26/3 درصد) گزارش شد و دو ترکیب گاماترپینن و تیمول عمده ترکیبات اسانس بهاره و ترکیبات کارواکرول و پارا-سیمن عمده ترکیبات اسانس پاییزه گزارش گردید، یافته‌های این بررسی نشان داد که اسانس تابستانه در فاز گلدهی گیاه از کمیت و کیفیت بهینه اسانس برخوردار است و این موضوع در تایید استفاده و برداشت سنتی گیاه و سپس تأثیرپذیری بیشتر آن قابل بحث است.
 

کلیدواژه‌ها

اسانس؛ پارا-سیمن؛ تیمول؛ کارواکرول؛ زمان برداشت؛ مرزه

مراجع

 

1.Abdollahi, M., Salehnia, A., and Mortazavi, S. 2003. Antioxidant, anti-diabetic, anti hyperlipidemic reproduction stimulatory properties and safety of essential oil of Satureja khuzestanica in rat in vivo: A oxicopharmacological study. Med Sci. Monit., 9(9):331–5.

2.Azaz, D., Pemircif, M.N., and Baser K.H. 2002. Antimicrobial activity of Satureja oils. Zeitschrift für Naturforschung, 57: 817–821.

3.Cristani, M., Dariigo, M., Mandarbi, G., Catelli, F., Sarpietro, M.G., Miciel, V., Venuti, V., Bisgnano, G., Saijia, A., and Trombetta, D. 2007. Interaction of four monoterpens contained in essential oils with model membranes, Implications for their antimicrobial activity. J. Agric. Food Chem, 55(15): 6300-6308.

4.Ebrahimi, N., Hadian, S.J., Mirjalili, M.H., Sonboli, A., and Yousefzadi, M. 2008. Essential oil composition and antibacterial activity Thymus caramanicus at different phonological stages. Food Chemistry, 110: 927-931.

5.Farsam, H., Amanlou, M., and Radpour, M.R. 2004. Composition of the essential oils of wild and cultivated Satureja khuzistanica Jamzad from Iran. Flavour Fragr., 19: 308-10.

6.Gohari, A., and Hajiakhoondi, A., 2005. Chemical composition of essential oils of Satureja atropatana and Satureja mutica growing wild in Iran. J. Essent. Oil. Res., 17:17-18.

7.Jafri, S.M.H., and Gadi, E. 1985. Flora of Libya, Al Faateh University, Faculty of Science, Department of Botany: Tripoli, Libya, 118:88–92.

8.Leake, G., Gasper, F., and Santos, R. 2003. Effect of water on the solubility of essential oils in dense CO₂. Journal of Essential oil Research, 15: 172-177.

9.Mozaffarian, V.A., 1996, Dictionary of Iranian Plant Names. Farhang Moaser. Publication Tehran, pp: 11.

10.Naghdibadi, H., Yazdani, D., Sajed, M.A., and Nazari, F. 2004. Effect of spacing and harvesting time on herbage yield and quantity/quality of oil in thyme (Thymus vulgaris L.) .Industrial Crops and Production, 19: 231-236.

11.Rechinger, K.H. 1982. Satureja in Fl Iranica. Akademische Druck-u Verlagsanstalt, Graz, 150:495–504.

12.Rojas, L., and Usubillaga, A. 2000. Composition of the essential oil of Satureja brownie (SW.) Briq. From Venezuela. Flevour & Fragrance Journal, 15: 21-22.

13.Sahin, F., karaman, I., and gulauce, M. 2003. Evalution of antimicrobial activities of Satureja hortensis L. J. Food Microbiology, 145: 522-33.

14.Sefidkon, F., and Jamzad, Z. 2000. Essential oil of Satureja bachtiarica Bunge. Journal of Essential Oil Research, 12:545–546.

15.Sefidkon, F., Jamzad, Z., and Mirza, M. 2004. Chemical variation in the essential oil of Satureja sahandica from Iran. Food chemistry, 88: 325-328.

16.Sefidkon, F., and Akbari-nia, A. 2009. Essential oil and composition of Satureja sahendica Bornm. At different stage of plant growth. Journal of Essential Oil Research, 21: 1-3.

17.Skocibusic, M., and Bezic, N. 2004. Phytochemical analysis and in vitro antimicrobial activity of two Satureja species essential oils. Phytother. Research, 18(12): 964-97.

18.Tawaha, K., Alali, F., Gharaibeh, M., Mohammad, M., and El-Elimat, T. 2007. Antioxidant activity and total phenolic content of selected Jordanian species. Food Chem., 104: 1372-1378.

19.Verdian-Rizi, M. 2008b. Variation of essential oil composition of Artemisia annua L. of different growth stage cultivated in Iran. Botany Research, 2: 33-35.

20.Verdian-Rizi, M. 2008a. Phenological variation of Laurus nobilis L. essential oil from Iran. Electronic Journal of Environmental, Agricultural and Food Chemistry, 7: 3321-3325.