بررسی تنوع ژنتیکی گیاه Ferula assa-foetida L. در جنوب شرق ایران، با استفاده از نشانگر مولکولی RAPD

اکوفیتوشیمی گیاهان دارویی

مقاله 8، دوره 2، شماره 4، اسفند 1393، صفحه 72-81   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سعیده سرحدی پور^{* 1}؛ محمد رضا نقوی²؛ امین باقی زاده³؛ داراب حسنی⁴

¹کارشناس ارشد -اصلاح نباتات -واحد تاکستان -دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان

²استاد -گروه زراعت واصلاح نباتات -دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران -کرج

³دانشیار -گروه بیوتکنولوژی -مرکز بین المللی و علوم محیطی وتکنولوژی پیشرفته کرمان

⁴استاد یار -گروه باغبانی -مرکز تحقیقات کشاورزی کرج

چکیده

آنغوزه (Ferula assa-foetida L.) گیاهی مرتعی متعلق به تیره چتریان (Apiaceae) و بومی نواحی استپی ایران و بخش‌هایی از افغانستان است. در اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ، ﺗﻨﻮع ژﻧﺘﻴﻜﻲ ژرم ﭘﻼﺳﻢ آنغوزه در جنوب شرق ایران (استان‌های کرمان ویزد) ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻧـﺸﺎﻧﮕﺮ ﻣﻮﻟﻜـﻮﻟﻲ RAPD  ﻣﻮرد ارزﻳﺎﺑﻲ ﻗﺮار ﮔﺮفت. برگ‌های تازه و جوان گیاه آنغوزه از 30 رویشگاه مختلف جمع‌آوری گردید. اﺳﺘﺨﺮاج DNA ﺑﻪ روش CTAB ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﻓﺘﻪ از برگ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ. از 15 آﻏﺎزﮔﺮ ﺗﺼﺎدﻓﻲ که در واکنش PCR اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ، ﺗﻌﺪاد 10 آﻏﺎزﮔﺮ ﻧﻮارﻫﺎی ﺑﻬﺘﺮی ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺮدﻧﺪ. از این ﺗﻌﺪاد آﻏﺎزﮔﺮ، 118 ﻗﻄﻌﻪ ﭼﻨﺪﺷﻜﻞ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪ  که براساس حضور یا عدم حضور در نواربندی هر جمعیت اﻣﺘﻴﺎزدﻫﻲ شده و ﺟﻬﺖ آﻧﺎﻟﻴﺰ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻧﺪ. ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﺻـﻔﺮ و ﻳﻚ، ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺮم‌افزار NTSYS-pc ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ضریب ﺗﺸﺎﺑﻪ دایس به ماتریس ﻓﺎﺻـﻠﻪ ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺷـﺪ و ﺳـﭙﺲ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢ ﻣﻴﺎﻧﮕین ﻓﺎﺻﻠﻪ (UPGMA) دندوگرام ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ رﺳﻢ شد. ﺑﺮ اﻳﻦ اساس 30 جمعیت ﻣـﻮرد ﺑﺮرﺳـﻲ در5 ﮔـﺮوه ﺟﺎﻳـﺎﺑﻲ ﺷﺪﻧﺪ. ﻛﻼﺳﺘﺮ ﺣﺎﺻﻠﻪ ﺗﺎ اندازه‌ای ﺑﺎ ﺗﻨﻮع ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ ﻫﻤﺨﻮاﻧﻲ داﺷﺖ. ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻪ ﻣﺆﻟﻔﻪ‌ﻫﺎی اﺻـلی ﺑـﺎ ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﺗﺠﺰیه ﻛﻼﺳـﺘﺮ ﺗﻘﺮﻳباً ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﻮد. ﻧﺘﺎﻳﺞ حاصل از این ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ اﺳﺘﻔﺎده از تکنیک RAPD ﺑﺮای ارزﻳﺎﺑﻲ تنوع ژنتیکی ﺑـﻴﻦ جمعیت‌های مختلف جغرافیاییﻣﻨﺎﺳـﺐ ﻣﻲ‌ﺑﺎﺷﺪ.  

کلیدواژه‌ها

آنغوزه؛ تنوع جغرافیایی؛ تنوع ژنتیکی؛ RAPD

مراجع

1-امیدبیگی، ر.، پیرمرادی، م.، و کریم‌زاده، ق. 1383. بررسی روش‌های مختلف تیغ‌زنی بر عملکرد و بقای گیاه دارویی آنغوزه (Ferula assa-foetide L.).

2-زرگری، ع. 1357. گیاهان دارویی (Vol. 2): دانشگاه تهران.

3-عسکری، ف. ۱۳۷۸. بررسی کمی و کیفی ترکیب‌های موجود در اسانس (Ferula assa foetida) موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع تحقیقات گیاهان دارویی و معطر.

4-کوهستانی، س.د.، و باقیزاده، ا. 2008. بررسی تنوع ژنتیکی ژرم پلاسم زیره  [.Bunium persicum (Boiss.) B. Fedtsch] استان کرمان با استفاده از نشانگرهای مولکولی RAPD. فصلنامه علمی پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 24(4).

5-مهدیخانی، ه. 1386. بررسی تنوع ژنتیکی بابونه (Matricaria chamomile) با استفاده از تکنیک RAPD پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد.

6.Agarwal, M., Shrivastava, N., and Padh, H. 2008. Advances in molecular marker techniques and their applications in plant sciences. Plant cell reports, 27(4): 617-631.

7.Bandyopadhyay, D., Basak, B., Chatterjee, A., Lai, T.K., Banerji, A., Banerji, J. and Prangé, T. 2006. Saradaferin, a new sesquiterpenoid coumarin from Ferula assa foetida. Natural product research, 20(10): 961-965.

8.Gupta, P. 2010. Elements of biotechnology: Rastogi Publications.

9.Hussein, G., Miyashiro, H., Nakamura, N., Hattori, M., Kakiuchi, N., and Shimotohno, K. 2000. Inhibitory effects of Sudanese medicinal plant extracts on hepatitis C virus (HCV) protease. Phytotherapy research, 14(7): 510-516.

10.Khan, W.M., Munir, I., Farhatullah, A. M, Iqbal, A., Ali, I., Ahmad, D., and Swati, Z. 2011. Assessment of genetic diversity of Brassica juncea germplasm using randomly amplified polymorphic DNA (RAPD) markers. African Journal of Biotechnology, 10(19): 3654-3658.

11.Koerper, H., and Kolls, A. 1999. The silphium motif adorning ancient Libyan coinage: marketing a medicinal plant. Economic botany, 53(2):133-143.

12.Magiel, F., Gerald, L., and Echeverrigaray, S. 2001. Random amplified polymorphic DNA (RAPD) markers variability among cultivars and landraces of common beans (Phaseolus vulgaris L.) of south-Brazil. Euphytica, 120(2): 257-263.

13.Murray, R.D. 2002. The naturally occurring coumarins Fortschritte der Chemie organischerNaturstoffe/Progress in the Chemistry of Organic Natural Products (pp. 1-619): Springer.

14.Sammbamurty, A. 2006. Dictionary of Medicinal Plants: CBS Publishers & Distributors.

15.Toderich, K., Tsukatani, T., Black, C., Takabe, K., and Katayama, Y. 2002. Adaptations of plants to metal/salt contained environments: Glandular structure and salt excretion (Paper 552). Kyoto, Japan: Kyoto Institute of Economic Research.

16.Williams, J.G., Kubelik, A.R., Livak, K.J., Rafalski, J.A., and Tingey, S.V. 1990. DNA polymorphisms amplified by arbitrary primers are useful as genetic markers. Nucleic acids research, 18(22):6531-6535.

17.Yamagishi, M., Matsumoto, S., Nakatsuka, A., and Itamura, H. 2005. Identification of persimmon (Diospyros kaki) cultivars and phenetic relationships between Diospyros species by more effective RAPD analysis. Scientia horticulturae, 105(2): 283-290.