جایگاه خلیج فارس در رقابت قدرت های بزرگ

فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی

مقاله 4، دوره 4، شماره 12، آذر 1391، صفحه 119-152   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

بهادر زارعی¹؛ علی زینی وند²؛ کیمیا محمدی³

¹استادیار و عضو هیات علمی گروه جغرافیای سیاسی دانشگاه تهران

²دانشجوی دکترای روابط بین الملل دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

³دانشجوی دکترای روابط بین الملل دانشگاه آزد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

چکیده

رویکرد ژئواکونومیک از ابتدای قرن بیست و یکم به صورت رویکردی نوین برای تحلیل مسائل راهبردی و بین المللی و رقابت قدرت ها در مناطق استراتژیک به کار برده می شود. این رویکرد از ترکیب سه عامل جغرافیا، قدرت و اقتصاد شکل گرفته و به بررسی روابط جغرافیا، قدرت و اقتصاد و تعامل این سه عنصر در جهت کسب قدرت دولت ها مورد مطالعه قرار می گیرد. در این دوره کشورهای قدرتمند به جای توجه محض به ژئوپولیتیک عمدتاً به ژئواکونومیک روی آورده و سعی می کنند به مناطق حساس جهان به جای توجهات سیاسی- نظامی، نگرشی سیاسی- اقتصادی داشته باشند. در قرن حاضر انرژی بویژه نفت و گاز بعنوان روح ژئواکونومیک در فرآیند توسعه، تعیین امنیت و ایجاد کشمکشهای منطقه ای و بین المللی نقش آفرینی می کند. یکی از مناطق راهبردی و ژئواکونومیک که جولانگاه کشمکش ها و رقابت های ژئوانرژی در قرن بیست و یکم خواهد بود، خلیج فارس است. خلیج فارس به لحاظ نظریه های ژئوپولیتیکی و ژئواستراتژیکی، بین المللی ترین منطقه دنیاست از این رو این منطقه با توجه به نظریه های نوین (ژئواکونومیکی، ژئواستراتژیکی و ژئوانرژی) یکی از مناطق تاثیر گذار و بسیار حساس در معادلات بین المللی و منطقه ای خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

خلیج فارس؛ ژئواکونومی؛ نفت و گاز؛ آمریکا؛ قدرت های فرا منطقه ای