رویکرد تطبیقی نظارت بر حکومت در اسلام و لیبرال دموکراسی

فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی

مقاله 7، دوره 4، شماره 10، خرداد 1391، صفحه 171-196   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسنده

مسعود راعی

استادیار و عضو هیات علمی گروه حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد

چکیده

از جمله مهم ترین سوالات در حوزه ی حقوق عمومی نحوه ی اعمال نظارت بر حکومت و حاکمان می باشد. این دغدغه ی فکری بشری ریشه ی طولانی دارد و در نتیجه تلاش های انجام شده توسط روشنفکران و صاحب نظران در این زمینه نیز گسترده است. سوال مطرح در این خصوص به کارآمدی و میزان توانایی راه حل های ارایه شده می باشد. اتخاذ رویکرد تطبیقی در واقع ارایه پاسخ روشنی به این سوال است. در این نوشتار تلاش برآن است با ارایه نگرشی تطبیقی بین اسلام و لیبرال دموکراسی کارآمدی راههای نظارت بر حکومت و میزان آن ارزیابی شود؛ بدیهی است رسیدن به این سوال با مد نظر قرار دادن مبانی، هدف و ضمانت اجراهای هر دو نظام امکان پذیر خواهد بود. ادعا آن است که نظام سیاسی و حقوقی اسلام به دلیل برخوردار بودن از دو نوع سازوکار نظارتی که شامل نظارت درونی و بیرونی می باشد، در این حوزه کارآمدتر عمل کرده است. تجربه ی حکو مت نبوی و علوی در صدر اسلام گواه روشنی بر این ادعا است، که می تواند الگوی بی بدیلی در شرایط کنونی باشد.

کلیدواژه‌ها

نظارت بر حکومت؛ لیبرال دموکراسی؛ نظام سیاسی و حقوقی اسلام؛ لیبرال؛ ضمانت اجراها