رشد و توانایی رقابتی گندم در برابر گیاهان سه کربنه و چهارکربنه در شرایط افزایش غلظت CO2 و تنش خشکی

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مقاله 9، دوره 7، شماره 20، اردیبهشت 1394، صفحه 112-127

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فرحناز ممتازی¹؛ حمیدرضا میری^{* 2}

¹آموزش و پرورش استان فارس، شیراز، ایران

²گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد ارسنجان، دانشگاه آزاد اسلامی

چکیده

پیش بینی‌های حاکی از آن است که غلظت CO₂ اتمسفر در حال افزایش است و این افزایش CO₂ اثرات قابل توجهی بر گیاهان زراعی و رشد و برهمکنش آنها دارد. علاوه بر افزایش CO₂ تغییرات رطوبتی نیز همزمان رشد گیاهان را تحت تأثیر قرار خواهد داد. به منظور بررسی اثرات همزمان افزایش غلظت CO₂ و تنش خشکی بر گندم در شرایط رقابت با گیاهان C₄ و C₃ آزمایشی گلخانه ای با دو غلظت معمولی (ppm400) و افزایش یافته CO₂ (ppm700) و شرایط تنش و بدون تنش در دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارسنجان در سال 1391 انجام شد. گیاهان زراعی گندم، آفتابگردان و علف های هرز سلمه تره و یولاف وحشی به عنوان گونه های سه کربنه و گیاهان زراعی ذرت، ارزن و علف های هرز تاج خروس و قیاق به عنوان گونه های چهارکربنه بصورت کشت تکی و کشت مخلوط مورد آزمایش قرار گرفتند. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت CO₂ رشد اندام های هوایی، سطح برگ و ریشه در گندم یافت، در حالیکه در ذرت، ارزن، تاج خروس و قیاق تغییر معنی داری نشان نداد. با افزایش غلظت CO₂ وزن خشک گندم 7/30 درصد افزایش یافت. تنش خشکی وزن خشک گندم را 2/25 درصد کاهش داد، اما در شرایط CO₂ بالا هیچ کاهشی در وزن خشک گندم مشاهده نشد. در واقع در شرایط افزایش CO₂ اثرات تنش خشکی بر گیاهان سه کربنه و چهارکربنه کاهش یافته و بخشی از اثرات تنش خشکی با افزایش CO₂ از بین رفت. همچنین نتایج نشان داد که با افزایش CO₂ توانایی رقابتی گندم در برابر گیاهان چهارکربنه افزایش می یابد. این امر سبب تغییر برهمکنش رقابتی گیاهان سه کربنه و چهارکربنه با علف های هرز در شرایط تنش خشکی و افزایش CO₂ تغییر می شود. 

کلیدواژه‌ها

اقلیم؛ رشد؛ رقابت؛ مسیر فتوسنتزی؛ علف های هرز