افول مفهوم دولت-ملت در عصر جهانی شدن

فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی

مقاله 2، دوره 7، شماره 23، شهریور 1394، صفحه 35-66   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

شهره جلال پور^{* 1}؛ کیانوش پای فرد²؛ محمد فلاح³

¹استادیار تاریخ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا، گروه علوم سیاسی

²کارشناس ارشد علوم سیاسی دانشگاه خوارزمی

³کارشناس ارشد روابط بین الملل دانشگاه آزاد شهرضا

چکیده

چکیده
جهانی‌شدن را به‌مثابه فرآیندی پیچیده تعریف می‌کنند که موجب درهم تنیدگی بیشتر جوامع و کشورها می‌شود. امروزه در اثر جهانی‌شدن، روابط بین‌المللی گسترش‌یافته و تأسیس سازمان‌های بین‌المللی باعث کاهش استقلال داخلی و حاکمیت درونی دولت‌های ملی شده است؛ در این میان پرسش اصلی آن است که جهانی‌شدن چه جنبه‌هایی از دولت ـ ملت‌ها را با چالش روبه‌رو کرده است؟ و به چه طریقی قدرت و نفوذ آن‌ها را تضعیف کرده است؟ نتایج حاصل از این تحقیق که به روش توصیفی ـ تحلیلی تدوین‌شده حاکی از آن است که به مدد رسانه‌های جدید مفاهیم تازه‌ای ازجمله فرهنگ جهانی و حقوق بشر جهانی در مقابل فرهنگ ملی و حقوق ملی (داخلی) موردپذیرش جهانی قرارگرفته‌اند؛ درواقع ظهور فرایند جهانی‌شدن با تکیه‌بر انقلاب اطلاعاتی و محل زدایی حاصل از جهانی‌شدن، ظهور پدیده‌ی حقوق بشر جهانی، مرزهای دولت ملی را کمرنگ‌تر کرده و سلطه‌ی مطلق سنتی را دچار محدودیت کرده است همچنین مقتضیات جهانی‌شدن ابعاد مختلفی از استقلال و حاکمیت دولت‌ها را به نفع فرهنگ جهانی به چالش کشیده‌ است و سازمان‌های غیردولتی و نهادهای فرا دولتی از قدرت بیشتری نسبت به قبل در مقابل دولت‌ها برخوردار شده‌اند. ازاین‌رو شاهد افول دولت ملی نسبت به دوران قبل از جهانی‌شدن هستیم؛ البته باید خاطرنشان کرد که درصحنه‌ی مبادلات بین‌المللی قدرت سیاسی و اقتصاد هنوز بازی گران رسمی و اصلی دولت‌ها هستند و روند جهانی‌شدن کم‌کم در حال جایگزینی نهادها و مفاهیمی نو به‌جای آن‌هاست.

کلیدواژه‌ها

واژگان کلیدی: جهانی‌شدن؛ دولت ملی؛ فرهنگ جهانی؛ شهروندی جهانی؛ حقوق بشر