اثر تلقیح ریشه با باکتری‌های حل‌کننده فسفات در بسترهای مختلف کاشت بر برخی شاخص‌های فیزیولوژیک و غلظت عناصر غذایی میکرو در گیاه شمعدانی ‌پیچ (Pelargonium peltatum cv. Red blizard)

فیزیولوژی محیطی گیاهی

مقاله 6، دوره 9، شماره 36، اسفند 1393، صفحه 58-70   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

حسن عابدینی آبکسری^{* 1}؛ داود هاشم‌آبادی²؛ بهزاد کاویانی³

¹1 دانشجوی کارشناسی‌ارشد گروه باغبانی، واحد رشت،دانشگاه آزاد اسلامی، رشت

²2 استادیار، گروه باغبانی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت

³3 استادیار گروه باغبانی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت

چکیده

جهت بررسی تاثیر منابع آلی و کود زیستی فسفات ‌بارور 2 بر برخی خصوصیات کیفی و غلظت عناصر میکرو گیاه شمعدانی ‌پیچ (Pelargonium peltatum) آزمایشی به‌‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کاملا تصادفی طی سال‌های 1390 تا 1392 به اجرا در آمد. عامل اول شامل کود زیستی (فسفات ‌بارور 2) در 2 سطح (عدم کاربرد و کاربرد فسفات بارور 2) و بسترهای مختلف کاشت شامل 8 تیمار حاوی خاک باغچه، ماسه به همراه ترکیبات متنوع آلی به‌عنوان عامل دوم با 4 تکرار در مجموع با 256 گیاه بود. در این مطالعه وزن تر و خشک برگ‌ها، محتوی کلروفیل a و b، پروتئین برگ، عناصر روی، آهن و منگنز برگ بر اساس روش‌های استاندارد بررسی شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بستر کاشت، فسفات ‌بارور 2 و اثر متقابل دو عامل تاثیر معنی‌داری در سطح آماری 1 درصد بر ویژگی‌های ذکر شده داشتند. کاربرد فسفات ‌بارور 2 به همراه بسترهای کاشت حاوی مواد آلی متنوع مانند بسترهای ماسه + کمپوست ضایعات چای + کوکوپیت + خاک آب‌بندان و خاک باغچه + ماسه + کمپوست زباله‌شهری + خاک آب‌بندان بیشترین تاثیر را، روی صفات گیاهداشت. خصوصیات اندازه‌گیری‌ شده بستر کاشت ماسه + کمپوست ضایعات چای + کوکوپیت + خاک آب‌بندان در سطحی مطلوب‌تر و متناسب با حدود استاندارد بستر کاشت این گیاه زینتی‌ بود. گیاهان کاشته شده در این بستر کاشت در صفاتی مانند محتوی کلروفیل a و b، همچنین عناصر آهن و منگنز به ترتیب با میانگین 71/3 و 00/3 میلی‌گرم بر گرم وزن تر و 00/279 و 00/18 میلی‌گرم بر کیلوگرم  وزن خشک دارای عملکرد قابل توجهی نسبت به سایر تیمارها بودند. بر این اساس استفاده از فسفا‌ت بارور 2 به همراه این بستر کاشت، به عنوان مکمل و حتی جایگزین برای کودهای شیمیایی در پرورش شمعدانی‌ پیچ توصیه می‌شود.  

کلیدواژه‌ها

پروتئین؛ رنگدانه؛ ریزمغذی؛ کود زیستی؛ گیاه زینتی؛ مواد آلی

اصل مقاله

اثر تلقیح ریشه با باکتریهای حلکننده فسفات در بسترهای مختلف کاشت...
85
 58-70 / صفحات: 3636، زمستان 63 سال نهم، شماره ، نشریه فیزیولوژی محیطی گیاهی
اثر تلقیح ریشه با باکتریهای حلکننده فسفات در بسترهای مختلف کاشت بر  برخی شاخصهای فیزیولوژیک و غلظت عناصر غذایی میکرو در گیاه شمعدانی پیچ (Pelargonium peltatum cv. Red blizard)   3، بهزاد کاویانی2 ، داود هاشمآبادی 1*حسن عابدینی آبکسری  دانشجوی کارشناسیارشد گروه باغبانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت، رشت 1  گروه باغبانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت، رشت ، استادیار 2  استادیار گروه باغبانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت، رشت 3
 33/12/11          تاریخ پذیرش: 33/3/11 تاریخ دریافت:  
چکیده  بر برخی خصوصیات کیفی و غلظت عناصرر میرررو گیراه 2  جهت بررسی تاثیر منابع آلی و کود زیستی فسفات بارور ) آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهرای کراملا تصرادفی طری Pelargonium peltatum( شمعدانی پیچ  سرح  (عرد  کراربرد و 2 )در 2  به اجرا در آمد. عامل اول شامل کود زیستی (فسفات برارور 1332 تا 1331 سالهای  تیمار حاوی خاک باغچه، ماسه به همرراه ترکیبرات متنرو  8 ) و بسترهای مختلف کاشت شامل 2 کاربرد فسفات بارور  گیاه برود .در ایرن محالعره وزن ترر و خشرب برر هرا، محتروی 252 تررار در مجمو  با 4 آلی بهعنوان عامل دو  با پروتئین بر ، عناصر روی، آهن و منگنز بر  بر اساس روشهای استاندارد بررسی شد. نتایج تجزیره ،b و aکلروفیل  درصرد برر 1 و اثر متقابل دو عامل تاثیر معنیداری در سح  آماری 2  فسفات بارور ، واریانس نشان داد که بستر کاشت به همراه بسترهای کاشت حاوی مواد آلی متنرو  ماننرد بسرترهای 2 ویژگیهای ذکر شده داشتند. کاربرد فسفات بارور ماسه + کمپوست ضایعات چای + کوکوپیت + خاک آببندان و خاک باغچه + ماسه + کمپوست زبالهشهری + خراک آببندان بیشترین تاثیر را، روی صفات گیاه داشت. خصوصیات انردازهگیری شرده بسرتر کاشرت ماسره + کمپوسرت ضایعات چای + کوکوپیت + خاک آببندان در سححی محلوبتر و متناسب با حدود استاندارد بستر کاشت ایرن گیراه ، همچنرین عناصرر آهرن و b و a زینتی بود. گیاهان کاشته شده در این بستر کاشت در صفاتی مانند محتروی کلروفیرل  میلریگرر  برر کیلروگر   وزن 18/11 و 213/11 میلیگر  بر گرر  وزن ترر و 3/11 و 3/11 منگنز به ترتیب با میانگین  به همراه ایرن 2 خشب دارای عملررد قابل توجهی نسبت به سایر تیمارها بودند. بر این اساس استفاده از فسفات بارور بستر کاشت، به عنوان مرمل و حتی جایگزین برای کودهای شیمیایی در پرورش شمعدانی پیچ توصیه میشود.  
واژ ه
های کلیدی : پروتئین، رنگدانه، ریزمغذی، کود زیستی، گیاه زینتی، مواد آلی.  
 1مقدمه گونه گیاهی اسرت کره 411 جنس شمعدانی شامل در سرتاسر مناطق معتدلره و مرطروب جهران پراکنرده  .)این گیاه با ارزش Sohretoglu et al., 2011( شدهاند
                                                            [e-mail] *نویسنده مسئول:
Taylor et (  میلیارد دلار در سال 2/5تولید  al., 2010،) دارای رتبه سو  بین گیاهان گلردانی گلردار در سرح  Mamba and ( بازار جهانی گل و گیاهان زینتی اسرت .) انتخاب و تهیه بستر کاشت مناسب Wahome, 2010 برای رشد، عامل موفقیرت در تولیرد ایرن گیراه اسرت .) مرواد آلری اغلرب بررای Dole and Wilkins, 1996(
 58-70 / صفحات: 3636، زمستان 63 سال نهم، شماره ، نشریه فیزیولوژی محیطی گیاهی
85
اصلاح خراکهرای موجرود در بسرترهای کاشرت کره حاوی کربن پایینی هستند اسرتفاده مریشرود. کیفیرت بالای ماده آلی یب شاخص مهم برای خاک مریباشرد (Ngo .) کاربرد مواد آلی منجر به افزایش et al., 2013 دسترسی به مواد غذایی غیر قابل دسرترس موجرود در Busato ( خاک برای گیاهران مریشرود et al., 2012.) استفاده از کودهای زیستی با هدف حذف یا تقلیرل در مصرف منابع شیمیایی میتواند نقش مهمی در باروری Pesakovica ( و بهبود کیفیت محصولات داشته باشرد .) کودهای زیسرتی شررایم مناسربترری et al., 2013 برای بهبود میرروارگانیسمهای مفید خاک فراهم کرده و از طریق جرذب محلروب عناصرر معردنی مراکرو و میررو توسم ریشه موجرب افرزایش رشرد مریشروند (Mohammadi and Sohrabi, 2012.)  برراکتریهررای حررلکننررده فسررفات گروهرری از میرروارگانیسمها بوده که قادرند فسفر نامحلول خراک را به فر  محلول تبدیل و در دسترس گیراه قررار دهنرد (Tilak .) ایررن ریزجانررداران بررا تولیررد et al., 2005 اسیدهای آلی علاوه بر فسفر باعث آزادسرازی عناصرر منگنز، روی و آهن از فر  غیر قابل جذب به فر  قابل Jones and Darrah, ( دسرترس در خراک مریگردنرد .) گرزارشهرا نشران 1996; Hazarika et al., 2000 میدهد که کاربرد کودهای آلری و زیسرتی، منجرر بره بهبررود وضررعیت خرراک و کرراهش مصرررف نهادههررای شیمیایی میشود و افزایش عملررد گیاهی را به همراه Ayaga et ( دارد Yousra و Abbasi .) al., 2006 ) طی تحقیرق گلخانرهای گرزارش نمودنرد کره 2114( کاربرد کودهای زیستی به همراه مواد آلی باعث بهبرود غلظت عناصر میررو در گیاهان گند  تحرت تیمرار در  )2114( Dang و Dasمقایسه با نمونه شراهد گردیرد. نیز طی آزمایشی بیان کردند که کودهای زیستی منجرر به بهبود کیفی در گیاه  مریگرردد. Stevia rebaudiana ) در تحقیقرری بررر روی 2111( Evans و Biهمچنررین
Tagetes ( گیاه جعفری ) نشان دادند که کاربرد patula کودهررای آلرری در بسررتر کاشررت منجررر برره بهبررود خصوصیات کیفی و عناصرر غرذایی گیراه شرد. طبرق  )اسرتفاده از کرود 2111 و همرراران ( Chandگزارش زیسررتی و آلرری در بسررتر کاشررت گیرراه شررمعدانی (Pelargonium  افرزایش ، )منجر به افرزایش وزن spp. عناصررر غررذایی و بهبررود عملررررد کیفرری در گیرراه در مقایسه با نمونهی شراهد شرده اسرت. در ایرن راسرتا ) در تحقیرق برر 2113 و همراران ( Deljooye Tohidi Bellis ( روی گیاه زینتی مینراچمنی  ) اعرلا  perennis نمودند بسرترهای کاشرت حراوی مرواد آلری مختلرف عملررررد متفرراوتی بررر روی صررفات اندازهگیریشررده  و همرراران Riaz بسترهای کاشت و گیاه داشته است. در تحقیقی با عنوان تاثیر بسرترهای 2118نیز در سال مختلف کاشت بر روی خصوصیات گیاه زینتری آهرار  )بیرران نمودنررد کرره بررین بسررترهای Zinnia elegans( مختلف آلری و بسرتر حراوی خراک باغچره اخرتلاف معنیداری در ارتباط با صرفات رویشری گیراه وجرود داشت.   با توجه به مصرف کمتر کودهای شیمیایی به منظور پیشگیری از آلودگی محیم زیست و بررسی اثر کاربرد ضرایعات آلری بره عنروان کرود برا در نظرر گررفتن استانداردهای زیست محیحی، هردف از ایرن آزمرایش تاثیر بسترهای کاشت حاوی ترکیبات مختلف آلری بره  برر خصوصریات 2همراه کود زیستی فسرفات برارور فیزیولوژیررب و غلظررت برخرری عناصررر میررررو گیرراه Pelargonium ( شمعدانی پیچ   ) بود. peltatum
مواد و روشها  مرورد 1332 ترا 1331 این آزمایش طی سرالهای اجرررا قرررار گرفررت. قلمررهگیری و کاشررت قلمررههای   درجرره23 تررا 18 شررمعدانی در گلخانررهای بررا دمررای  درصررد در 11 تررا 21 سررانتیگراد و رطوبررت نسرربی
اثر تلقیح ریشه با باکتریهای حلکننده فسفات در بسترهای مختلف کاشت...
06
شهرستان ساری در استان مازندران انجا  شد. گیاهران ریشررهدار شررده برره گلخانررهی تحقیقررات کشرراورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحرد رشرت، در اسرتان گریلان انتقال یافتند. قلمههای مورد استفاده در این آزمایش از شرراخههای بخررش انتهررایی گیرراه شررمعدانی پرریچ  رقررم F1 ) حاصررل از بررذر Pelargonium peltatum( تهیه گردید. قلمههای تهیه شده در تاریخ ‘1 ردبلایزارد ’ در بسررترهای حرراوی پیررت + خرراک 1331 بهمررن 21 سرانتیمتر 3 باغچه + پرلیت در گلدانهایی با دهانهی  روز در گلخانرره 51 کاشررته شرردند. قلمررهها برره مرردت نگهداری و هر سه روز یببرار برا اسرتفاده از اسرپری آبیاری گردیدند. پس از مدت زمان ذکر شرده، انتقرال قلمههای ریشهدار به بستر اصلی انجا  گرفت. قبرل از کاشت نیمی از گیاهان از گلدان خرار  شرده و ریشره  دقیقه در محلول حاوی کرود فسرفات 21 آنها بهمدت  لیتر آب قرار داده شد. 1  گر  در 2/5زیستی با غلظت برای تهیهی بستر کاشت، کمپوست زباله شهری مرورد استفاده از کارخانه کمپوستسرازی زبالره و ضرایعات شهری واقع در شهرستان رشرت، کمپوسرت ضرایعات چررای از ایسررتگاه تحقیقررات چررای در شررمال کشررور، کمپوست بر  و چوب جنگلی از کارخانهی چوب و کاغذ استان مازندران در شهرستان ساری، پیت (خراک آببندان) از خاکبرداری آببنردانی خشرب شرده در شهرستان ساری که بره منظرور پررورش مراهی مرورد استفاده قرار گرفته بود و ماسه از خراکبررداری بسرتر رودخانهی تجرن در شهرسرتان سراری تهیره گردیرد. ترکیبات بستر بر اساس نسبتهای حجمری در شرده  و ارتفرا  14 درون گلدانهایی با دهانهی 1در جدول  سانتیمتر ریخته و مواد گیاهی بهطور کاملاً یرسان 13 درون بسترها کاشته شدند. کاشرت گیاهران در تراریخ  صورت گرفت. بهمنظور جلوگیری 1332 فروردین 23 روز 15 از بیماریهای قارچی و مبارزه برا آفرات، هرر                                                            1- Red Blizard
یببار بعد از انتقال گیاهان به بسرتر کاشرت ترا پایران  قارچکش بههمراه آب آبیاری در پای گیاهران ،آزمایش و حشرهکش تماسی بهصورت محلول با غلظت دو در هزار با استفاده از سمپاش بر روی گیاهان اسپری شد. آبیاری گیاهان از زمان انتقال به بستر کاشرت ترا پایران آزمایش هر سره روز یببرار انجرا  گردیرد. برهمنظور جلرروگیری از کرراهش رشررد رویشرری و عررد  کیفیررت گلها، تما  غنچههای ظاهرشده بر روی گیاه در یرب ماه اول پس از انتقال بستر کاشت به محض ظهرور، از گیاه جردا شردند. خصوصریات فیزیرری، شریمیایی و مقرردار عناصررر غررذایی در بسررترهای کاشررت، مررورد    .)3 و 2 اندازهگیری قرار گرفتند (جداول اندازهگیری صفات فیزیولوژیب و غلظرت عناصرر میررو گیاه در مرحلهی پایان آزمایش، در پایان اولرین گلریزان، صورت گرفرت. در ایرن محالعره وزن ترر و خشب بر ، کلروفیل ، پروتئین برر  و عناصرر b و a روی، آهن و منگنز بر  مورد ارزیرابی قررار گرفرت. برای سنجش محتروی کلروفیرل موجرود در برر  بره  میلیگرر  از برر  هرر گیراه برا اسرتفاده از 1/5اندازه ترازوی دیجیتال وزن شردند و درون محلرول حراوی  درصرد سررد برا آب مقحرر ریختره و درون 81استون هاون چینی بهطور کامرل سراییده شردند. محلولهرای تهیه شده از کاغذ صافی عبور کردند و با محلول ذکرر  میلی لیتر رسریدند. مرایع حاصرل برا 51شده به حجم Apel دسررتگاه اسررپرتروفتومتر مرردل  - در PD-303UV بررسی قرار گرفت و بر اسراس روابرم زیرر محتروی   و a کلروفیل Mazumdar and ( بر  محاسبه گردیدb Majumder, 2003.)  a =کلروفیل 3/33 )A600) -1/111 )A643)    b =کلروفیل22/3 (A645) -4/82 (A633) درصد پروتئین، پس از خشب کردن نمونهها در دمای   درجه سانتیگراد، از طریق دستگاه کجلدال مورد 15
 58-70 / صفحات: 3636، زمستان 63 سال نهم، شماره ، نشریه فیزیولوژی محیطی گیاهی
06
اندازهگیری قرار گرفت و درصد پروتئین با رابحه زیر محاسبه گردید .  درصد نیتروژن بر = درصد پروتئین بر ×2/25  اندازهگیری عناصر میرررو (روی، آهرن و منگنرز) بعد از عصارهگیری گیاه برا اسرتفاده از دسرتگاه طیرف  Perkin Elmer Analyst 400 جررذب اتمرری مرردل صورت گرفت.   
دادههای جمعآوری شده در ایرن آزمرایش توسرم نر افزار  مورد تجزیه و تحلیل آمراری 12 نسخه SPSS قرار گرفت و مقایسه میانگین با استفاده از آزمون چند   درصد انجا  شد. از 5 دامنهای دانرن در سح  آماری رویه همبستگی نیز برای محاسربه ضررایب همبسرتگی بین صفات، استفاده گردید.   
 2 :بسترهای کاشت و سحوح کاربرد کود زیستی فسفات بارور 1جدول  تیمار    )1:1 خاک باغچه + ماسه (نسبت حجمی  )1:1:1  خاک باغچه + کوکوپیت + کمپوست زبالهشهری (نسبت حجمی  )11:1  خاک باغچه + ماسه + خاک آببندان (نسبت حجمی : )1:1:1   خاک باغچه + کوکوپیت + خاک آببندان (نسبت حجمی  )1:1:1  خاک باغچه + ماسه + کمپوست زبالهشهری (نسبت حجمی  )1:1:1:1   خاک باغچه + ماسه + کمپوست زبالهشهری + خاک آببندان (نسبت حجمی  )1:1:1:1   ماسه + خاکبر  جنگلی + کوکوپیت + کمپوست زبالهشهری (نسبت حجمی )1:1:1:1   ماسه + کمپوست ضایعات چای + کوکوپیت + خاک آببندان (نسبت حجمی 1M  2M  3M  4M  5M  6M  7M  8M   2  عد  کاربرد کود زیستی فسفات بارور 2   کاربرد کود زیستی فسفات بارور  B1   B1  
  :مشخصات فیزیری و شیمیایی بسترهای کاشت 2جدول
ماده آلی )%(
کربن آلی )%(
هدایتالرتریری (  ) dS/m اسیدیته بستر تخلخل جر  مخصوص   ) g/cm3(حقیقی
جر  مخصوص  ) g/cm3( بستر ظاهری
2/15 1/12 2/11 8/18 8/11 1/18 8/18 1/13
1/1 3/3 2/11 3/11 3/11 3/11 8/11 1/11  
3/2    2/3    1/1    4/1   1/1   2/2   1/2   1/1   
3/2 2/1 1/1 2/2 8/2  3/2 1/1 4/2
31    44    44   43  44     42      45   51  
3/2 5/2 1/2 3/2  1/2 2/2 3/2 1/2
8/1           4/1          5/1 3/1 5/1 3/1 3/1 1/1
1M  2M  3M  4M  5M  6M  7M  8M   خاک باغچه :M4 : خاک باغچه + ماسه + خاک آببندان، M3 : خاک باغچه + کوکوپیت + کمپوست زبالهشهری، M2 خاک باغچه + ماسه، :M1 : خاک باغچه + ماسه + کمپوست زبالهشهری + خاک M2 : خاک باغچه + ماسه + کمپوست زبالهشهری، M5 + کوکوپیت + خاک آببندان،  :ماسه + کمپوست ضایعات چای + کوکوپیت + خاک M8 : ماسه + خاکبر  جنگلی + کوکوپیت + کمپوست زبالهشهری، M1 آببندان، آببندان .  
اثر تلقیح ریشه با باکتریهای حلکننده فسفات در بسترهای مختلف کاشت...
06
نتایج   اثرات ، نتایج جدول تجریه واریانس نشان داد که ساده کود زیستی فسفره و بستر کاشت و اثر متقابل  1 آنها بر گیاههان تحت محالعه در سح  احتمال  .)با توجه به نتایج 4 درصد معنیدار بود. (جدول مقایسهی میانگین، بین تیمار شاهد و سایر تیمارها
اختلافی معنیدار در ارتباط با صفات اندازهگیری شده ). نتایج تجزیه و تحلیل 2 و 5 وجود داشت (جداول ضرایب همبستگی که بین دادهها صورت گرفت، قابل ملاحظه بود. نتایج بررسی، همبستگی مثبت، منفی و  درصد بین برخی از 5 و 1 معنیداری در سح  آماری  .)1صفات مورد بررسی گیاه نشان داد (جدول  
  :غلظت عناصر غذایی بسترها قبل از کاشت 3جدول
مس  (mg/kg)
منگنز  (mg/kg)
آهن  (mg/kg)
روی  (mg/kg)
منیزیم  (mg/kg)
پتاسیم  (mg/kg)
فسفر  (mg/kg)
نیتروژن بستر(%)  
13 23 44 21 15 143 111 111
21 83 12 211 18 244 228 255
111 244 221 328 232 311 314 318
41 41 48 41 21 81 51 15
552 252 281 852 211 351 228 812
81 1511 311 4811 1211 2811 4111 2811
25 54 112 112 121 211 122 123
2/2 2/2 8/2 8/2 8/2 1/3 2/4 8/4
1M  2M  3M  4M  5M  6M  7M  8M   
 : نتایج تجزیه واریانس صفات کمی و کیفی مورد آزمایش گیاه شمعدانیپیچ 4جدول
منبع تغییرات
درجه آزادی
میانگین  مربعات
وزن تر بر ها
وزن خشب بر ها
کلروفیل a
کلروفیل b
پروتئین بر  
روی بر  
آهن  بر  
منگنز بر  
کود زیستی    بستر کاشت  بسترکاشت×کود زیستی خحا (%)  ضریب تغییرات
1 1 1 45
**32/412 **42/221 **33/11 51/1 41/21
**13/82 **33/111 **35/28 34/1 34/51
**12/113 **25/154 **32/12 28/21 3/53
ns31/2 **11/21 **12/2 32/1 45/32
**28/12 **25/32 **12/31 18/1 31/58
**32/432 **51/283 **53/21 18/1 11/51
**34/815 **41/333 **12/43 11/52 31/28
**12/181 **53/33 **23/13 82/1 11/25
  درصد معنیدار است. 1 عد  معنی داری؛ **در سح  آماری ns
وزن تر و خشک برگها: کود زیستی فسفره منجر به افزایش وزن تر و خشب بر ها در گیاهان تلقی  شده ). طبق نتایج مقایسه میانگین، بین 5 گردید (جدول گیاهان در تیمارهای اثر متقابل اختلاف معنیداری در  درصد روی صفات وزن تر و خشب 1سح  آماری  .)نتایج مقایسه میانگین 2 بر ها مشاهده شد (جدول
اثر متقابل کود زیستی و بسترهای مختلف بر صفت  بیشترین مقدار ، وزن تر و خشب بر  نشان داد که وزن تر و خشب از اثر ترکیبی، از تلقی  گیاه با  به ترتیب با ، ریزسازوارههای حلکننده فسفات با بستر ماسه 2 (کاربرد فسفات بارور M8B1تیمارهای + کمپوست ضایعات چای + کوکوپیت + خاک
 58-70 / صفحات: 3636، زمستان 63 سال نهم، شماره ، نشریه فیزیولوژی محیطی گیاهی
06
  (عد M2B1 گر  در گیاه و 23/2 آببندان) با میانگین  +  با بستر خاک باغچه 2 کاربرد فسفات بارور  8/5 کوکوپیت + کمپوست زبالهشهری)، با میانگین   (عد  کاربرد M2B1). تیمار 2گر  در گیاه بود (جدول  با خاک باغچه + کوکوپیت + 2 فسفات بارور کمپوست زبالهشهری  و 1/34 (به ترتیب با میانگین  گر  در گیاه دارای اختلافی معنیدار در سح  1/24 درصد نسبت به سایر تیمارها و کمترین اثر 1آماری ). طبق نتایج 2 بر وزن تر و خشب بر ها بود (جدول ضرایب همبستگی بین صفتهای اندازهگیری شده، r 1/12≥1/11 وزن تر بر ها با وزن خشب ( = ،) r 1/12≥1/11( aکلروفیل r 1/13≥1/11( b =) و = ،) r 1/25≥1/11پروتئین بر  ( =)، عنصر روی (11/1≥28/1r =) دارای بیشترین همبستگی و وزن خشب بر ها بیشترین همبستگی را، با کلروفیل  و a r 1/11≥1/11 ) آهن بر  ( r=1/28≥1/11( =) داشت  .)1(جدول   برگ b و aکلروفیل  در برر ، a :محتروی کلروفیرل پاسخ مثبت و معنیداری به کاربرد کود زیستی فسرفره نشان داد، ولی این عامرل اثرر معنریداری برر محتروی ). بین گیاهان برا کراربرد 5 نداشت (جدول bکلروفیل بسررترهای مختلررف کاشررت، اخررتلاف معنرریداری در  b و a  درصد بر محتوی کلروفیل 5 و 1سحوح آماری  M8  .)گیاهان در بستر کاشت 5 مشاهده گردید (جدول (ماسه + کمپوست ضایعات چای + کوکوپیت + خاک
 میلیگرر  برر گرر  2/22 و 2/12 آببندان) با میانگین b و a وزن تر، به ترتیب دارای بیشترین مقدار کلروفیل   M1 .)همچنرین بسرتر رشرد 5 در بر  بودند (جدول (خاک باغچه + کوکوپیت + کمپوست زبالره شرهری)، 1 ( aکمترررین ترراثیر را، روی محترروی کلروفیررل 1/1 b میلیگر  بر گر  وزن تر) و  (1 میلیگر  بر گرر  1/ 1 .)طبرق نترایج 5وزن تر) در برر  گذاشرت (جردول مقایسهی میانگین اثر متقابل، گیاهان تیمار شده با کرود زیستی در بستر کاشرت ماسره + کمپوسرت ضرایعات  ) و تیمرار M8B1( چای + کوکوپیت + خاک آببنردان برا بسرتر رشرد 2 (عد  کاربرد فسرفات برارور M1B1 خاک باغچه + کوکوپیرت + کمپوسرت زبالره شرهری(  میلیگر  برر گرر  3 و 3/11 بهترتیب دارای بیشترین ( میلیگر  برر گرر  وزن 1 و 1/21 وزن تر) و کمترین ( a تر) محتوی کلروفیل .) نترایج 2 بودنرد (جردول b  و ضرایب همبستگی صفات نشان داد که، برین کلروفیرل r 1/12≥1/11 با وزن ترر برر هرا ( a =)، وزن خشرب r 1/28≥1/11 برررر هرررا ( b =)، محتررروی کلروفیرررل (11/1≥82/1r r 1/15≥1/11( =)، عناصرررر آهرررن = )و r 1/22≥1/11(منگنررز = )بررر  همبسررتگی معنرریداری  برا b). همچنین بین کلروفیرل 1 وجود داشت (جدول r 1/13≥1/11(وزن ترررررر =) و خشرررررب برررررر  (15/1≥21/1r r 1/13≥1/11 =)، عناصرررر آهرررن ( =) و r 1/13≥1/15منگنررز ( =) بررر ، همبسررتگی مثبررت و  .)1 معنیداری برقرار بود (جدول
اثر تلقیح ریشه با باکتریهای حلکننده فسفات در بسترهای مختلف کاشت...
06  
 58-70 / صفحات: 3636، زمستان 63 سال نهم، شماره ، نشریه فیزیولوژی محیطی گیاهی
08  
اثر تلقیح ریشه با باکتریهای حلکننده فسفات در بسترهای مختلف کاشت...
00
  :همبستگی بین صفات اندازهگیری شده گیاه شعمدانی پیچ 1جدول  وزن تر بر  وزنخشب بر  کلروفیل  a کلروفیل b پروتئین بر  آهن بر روی بر  منگنز  بر  
وزن تر بر  وزن خشب بر   aکلروفیل  bکلروفیل پروتئین بر  روی بر  آهن بر  منگنز بر  
11/1 **12/1 **12/1 **13/1 **52/1 **28/1 **13/1 *15/1  
11/1 **28/1 *21/1 *51/1 *52/1 **11/1 *54/1   
11/1 **82/1 ns22/1 ns12/1 **15/1 **22/1    
11/1 ns22/1 ns22/1 **13/1 **13/1     
11/1 ns43/1 **15/1 **12/1      
11/1 ns43/1 ns23/1       
11/1 ns43/1        
11/1   درصد 5 درصد، *همبستگی معنیدار در سح  آماری 1 عد  همبستگی معنیدار، **همبستگی معنیدار در سح  آماری ns
درصد پروتئین در بررگ: درصرد پرروتئین برر  در تیمارهای تلقی  شده با کود زیستی فسفره و بسترهای مختلف کاشت به طور معنیداری بیشتر از تیمار شاهد ). نتایج مقایسهی میانگین دادههرای اثرر 5بود (جدول متقابل بر درصد پروتئین بر ، اختلاف معنریداری را   (کرراربرد M8B1 بررین تیمارهررا نشرران مرریدهررد. تیمررار با بسرتر ماسره + کمپوسرت ضرایعات 2 فسفات بارور چای + کوکوپیت + خاک آببندان  12/55 ( با میانگین درصد وزن خشب دارای بیشترین میرزان پرروتئین در  برا 2 (عد  کاربرد فسرفات برارور M1B1 بر  و تیمار درصرد 1/25 بستر خاک باغچه + ماسره) برا میرانگین وزن خشب بر ، دارای کمتررین درصرد پرروتئین در ). طبررق ارزیررابی حاصررل از 2بررر  بودنررد (جرردول همبستگی بین صفات، این صفت با وزن ترر برر هرا (11/1≥25/1r وزن خشررررررب بررررررر هررررررا ،) = (15/1≥51/1r r 1/15≥1/11 =)، عناصرررر آهرررن ( =) و r 1/12≥1/11منگنررز ( =) بررر  همبسررتگی مثبررت و  .)1 معنیداری داشت (جدول غلظت عناصر روی، آهن و منگنز در بررگ: کراربرد کود زیستی فسفره افزایشی معنیدار بر غلظرت عنصرر ). نتایج مقایسه میانگین 5روی در بر  داشت (جدول بسترهای کاشت نشان میدهد که، گیاهان کاشت شده
 (خرراک باغچرره + ماسرره + کمپوسررت M2در بسررتر  41/51 زبالررهشررهری + خرراک آببنرردان) بررا میررانگین میلیگر  در کیلوگر  وزن خشب بر  دارای بیشترین غلظت عنصر روی در بر  بودنرد. همچنرین گیاهران  (خاکباغچره  +ماسره )برا M1 موجود در بستر کاشت میلیگررر  بررر کیلرروگر  وزن خشررب 12/31 میررانگین کمترین غلظت عنصر روی در بر  را داشتند (جدول ). بین تیمارهای اثر متقابل اختلافی معنریدار وجرود 5 با خاک 2 (کاربرد فسفات بارور B2M1 داشت و تیمار باغچرره + ماسرره + کمپوسررت زبالررهشررهری  +خرراک  (عرد  کراربرد کرود زیسرتی M1B1 آببندان( و تیمار  با خاک باغچره  +ماسره( برا میرانگین 2 فسفات بارور  میلیگرر  برر کیلروگر  وزن خشرب 12/28 و 55/31 بر  به ترتیب دارای بیشترین و کمترین غلظت عنصر .) نتررایج حاصررل از 2روی در بررر  بودنررد (جرردول ضرایب همبستگی بین صفات نشان داد که، برین ایرن r 1/28≥1/11صررفت بررا وزن تررر ( =) و خشررب بررر  (15/1≥52/1r =) همبستگی معنیداری وجرود داشرت  .)1(جدول مقدار جذب آهن در گیاهان تلقری  شرده برا کرود زیستی در بسترهای مختلف رشد اختلاف معنریداری  درصد روی جذب آهن در مقایسره 1در سح  آماری
 58-70 / صفحات: 3636، زمستان 63 سال نهم، شماره ، نشریه فیزیولوژی محیطی گیاهی
06
 برا بسرتر 2 با تیمار شاهد (عد  کاربرد فسفات برارور  .)طبرق 5 خاکباغچه + ماسه) به وجود آورد (جردول نتایج مقایسهی میانگین دادههای اثر متقابل، تیمارهرای  بررا بسررتر ماسرره + 2 (کرراربرد فسررفات بررارور M8B1 کمپوسررت ضررایعات چررای + کوکوپیررت + خرراک 2 آببندان) با میانگین  میلیگرر  برر کیلروگر  وزن 13 (عد  کاربرد فسفات بارور M1B1 خشب بر  و تیمار  با بستر خاکباغچه + ماسه 2 میلیگرر  85 (با میانگین بر کیلوگر  وزن خشب بر  به ترتیب دارای بیشترین و کمترین غلظت عنصر آهن در بر  بودنرد (جردول  بررین ، ). طبررق نتررایج حاصررل از ضرررایب همبسررتگی 2 r 1/13≥1/11 غلظت عنصر آهن در بر  با وزن تر ( =) r 1/11≥1/11 و خشرررب برررر هرررا ( a =)، کلروفیرررل (11/1≥15/1r r 1/13≥1/11( b =)، کلروفیررررل =) و r 1/15≥1/11(پروتئین بر  =) همبسرتگی معنریداری  .)1وجود داشت (جدول غلظت عنصر منگنز در بر  گیاهان تلقی  شرده برا کود زیستی افرزایش معنریداری در مقایسره برا گیاهران ). همچنرین نترایج حاصررل از 5شراهد داشرت (جردول مقایسهی میانگین بسترهای کاشت نشران میدهرد کره، بین گیاهان رشرد یافتره در بسرترهای مختلرف کاشرت اختلاف معنیداری وجود داشت و گیاهران موجرود در  (ماسه + خاک بر  جنگلری + کوکوپیرت M1 بسترهای (ماسرره + کمپوسررت M8 + کمپوسررت زبالهشررهری) و ضایعات چای + کوکوپیت + خاک آببندان) به ترتیرب  میلیگر  برر کیلروگر  وزن 13/31 و 13/81 با میانگین خشب دارای بیشترین غلظرت عنصرر منگنرز در برر  ). نتایج مقایسهی میانگین دادههرای اثرر 5بودند (جدول  (کاربرد فسفات برارور M8B1 متقابل نشان داد که، تیمار با بستر ماسه + کمپوست ضایعات چای + کوکوپیرت 2 میلیگرر  برر کیلروگر  18 + خاک آببندان) با میانگین   (عد  کاربرد فسرفات M1B1وزن خشب بر  و تیمار   با بسرتر خراک باغچره + ماسره 2بارور  1 (برا میرانگین
میلیگر  بر کیلوگر  وزن خشب بر  به ترتیرب دارای بیشترین و کمترین مقدار منگنز در بر  بودند (جردول ). بر اساس نتایج ضریب همبستگی تیمارهرا، غلظرت 2 r 1/51≥1/15( عنصررر منگنررز در بررر  بررا وزن تررر =) و r 1/54≥1/15 خشرررررب برررررر  ( a =)، کلروفیرررررل (11/1≥22/1r r 1/13≥1/11( b =)، کلروفیررررررررل =) و r 1/12≥1/11 پروتئین برر  ( =) همبسرتگی معنریداری    .)1داشت (جدول  
بحث طبق نتایج پژوهش حاضرر، افرزایش جرذب مرواد غررذایی در بسررتر کاشررت توسررم گیرراه بررا فتوسررنتز و خصوصیات وزنی رابحه مستقیمی داشت، که بر اساس نترایج سرایر پژوهشرگران ایرن روابرم را میتروان بره کراربرد کرود زیسرتی فسرفره و مرواد آلری نسرربت داد  )2111 و همررراران ( Taha .)Ahmad et al., 2004( Cucurbita ( طی تحقیقی بر روی گیاه کردو تابسرتانه ) بیان کردند که کاربرد کودهای زیستی به همرراه spp. کودهای آلی و هر کدا  بره صرورت مجرزا منجرر بره افزایش وزن تر و خشب گیاه در مقایسه با شاهد شد. همچنین در این تحقیق میرزان کلروفیرل برر  در گیاهان تلقی  شده با میرروارگانیسمها بهواسحه تغذیه بیشتر عناصر غذایی افزایش پیدا کررد. گرزارش شرده است همزیستی بیولروژیری میتوانرد افرزایش تعرداد کلروپلاست در گیاه را به همراه داشرته باشرد و منجرر به افزایش ظرفیت فتوسنتزی در گیراه گرردد. افرزایش غلظت عناصری مانند آهن و منگنز با کاربرد مواد آلی و کود زیستی و جذب آسانتر این مواد توسم گیاه را میتواند عامل افرزایش کلروفیرل در برر هرا دانسرت (Abou El -yazeid  et al., 2007.)  ) بیان کردند که، آهرن 2111( و همراران Yassen در ساخت کلروفیل شرکت دارد. ایرن محققران رابحره افزایش آهن در گیاه را، با تعداد رنگدانههای فتوسرنتز
اثر تلقیح ریشه با باکتریهای حلکننده فسفات در بسترهای مختلف کاشت...
05
 Yang کننده و مقدار کلروفیل بر  مستقیم دانسرتهاند. 211 و همراران ( ) بیان کردند که، بهبود وضعیت آب 1 در گیاه و افزایش درصد نیتروژن با میزان کلروفیرل در بر  دارای رابحه مستقیمی است که این همبستگی در گیاهان برنج کاشرته شرده در تیمارهرای برترر مشرهود Abou El . میباشد  )طری 2111( - و همرراران yazeid بررسی نشان دادنرد کره کراربرد کودهرای بیولوژیرب  a حاوی باکتریهای حلکننده فسفات مقدار کلروفیرل . بر  گیراه کردو حلروایی را افرزایش داده اسرت bو  )گیاهران 2118 همچنرین طبرق گرزارش و همرراران ( Gardenia ( گاردنیررا jasminoides) کاشررته شررده در بستر کاشت حاوی پیت و خاک باغچه در مقایسره برا تیمار خاک باغچه دارای مقردار کلروفیرل بیشرتری در بر  بودند. طبق نترایج بدسرت آمرده در ایرن تحقیرق درصرد پروتئین در بر  با کاربرد کودهای بیولوژیرب و مرواد آلی بره واسرحه تغذیره بهترر گیاهران افرزایش یافرت.   و همرراران Biswas همچنرین برر اسراس یافترههرای ( کودهای زیستی فسفره میتوانند قابلیت جذب 2000) فسفر را بالا بررده و از طریرق افرزایش کرارایی تثبیرت زیستی دسترسی به نیتروژن و سایر عناصرر غرذایی را افررزایش دهنررد. ایررن محققرران عنرروان کردنررد کرره ریزسازوارههای حلکننده فسفات در بیشتر موارد تاثیر مثبتی بر تثبیت نیتروژن دارند. افزایش درصد پرروتئین با بهبود وضعیت آب گیاه دارای رابحهی مستقیمی بود که طبق نترایج قبلری بهبرود وضرعیت آب در گیراه را میتوان به کاربرد کودهای زیستی و مواد آلی در بستر Ahmad et al نسبت داد ( و همرراران Devi .) ., 2004 ) طرری تحقیقرری گررزارش کردنررد کرره کرراربرد 2113( کودهای زیستی به همراه کودهای آلی منجر به افزایش درصد پروتئین در بر  گیاهان تحرت تیمرار گردیرد. ) افررزایش درصررد 2114( Dang  و Dasطبررق تحقیررق
پروتئین با کاربرد کود زیستی در گیاهان مثبت ارزیابی کردند. این تحقیق نشان داد که کاربرد کود زیستی و مواد آلی منجر به افرزایش عناصرر میرررو در گیراه گشرت . ضایعات آلی حاصل از بقایای گیاهی برهطرور طبیعری حاوی مقادیر زیادی از عناصر کممصرف است که بره علت وجود مواد آلی زیاد به شرل کلاتهای آلری در آمده و باعث افزایش حلالیرت و قابلیرت جرذب ایرن 13 عناصر میشوند (شریفی و همراران،  .)علاوه بر 83 این ریزسازوارههای موجود در کود زیسرتی فسرفره از طریق تولید اسیدهای آلی و کاهش اسیدیته خراک، برا توسعه سیستم ریشه، علاوه برر فسرفر باعرث افرزایش عناصری از قبیل روی، آهن، و منگنز در بستر کاشرت Arisha ( میشوند ) و از این طریق منجرر et al., 2003 به افزایش فراهمی این عناصر برای گیاه میگرردد کره  و Bi محالب ذکر شده محابق با نتایج آزمایش میباشد. ) در تحقیقرری بررر روی گیرراه جعفررری2111( Evans (Tagetes ) نیز نشان دادند که کاربرد کودهرای patula آلی در بستر کاشت منجر به افزایش عناصر ریز مغذی   )در 2115( Ahmed و Mekki گیاه شد. در این راسرتا Glycine ( تحقیقی بر روی گیاه سرویا ) نشران max L. دادند استفاده از کرود زیسرتی و مرواد آلری منجرر بره افزایش غلظت ریز مغذیها در این گیاه گشت.  
نتیجهگیری نهایی نتایج این تحقیق نشان داد که کود زیستی به همراه  M8بسترهای کاشت حاوی مواد آلی متنو  مانند بستر (ماسه + کمپوست ضایعات چای + کوکوپیت + خراک  (خراک باغچره + ماسره + کمپوسرت M2 آببندان) و زبالهشررهری + خرراک آببنرردان )در مجمررو  دارای عملررررد بهتررری در مقایسرره بررا سررایر تیمارهررا بررود. خصوصیات فیزیری و شیمیایی اندازهگیری شده بستر  +  (ماسه + کمپوست ضایعات چرای+ کوکوپیرت M8
 58-70 / صفحات: 3636، زمستان 63 سال نهم، شماره ، نشریه فیزیولوژی محیطی گیاهی
05
خرراک آببنرردان) در سررححی محلرروب و متناسررب بررا حدود استاندارد بسرتر کاشرت ایرن گیراه زینتری برود. همچنین با توجه به خسارات زیست محیحری حاصرل از مصرف کودهای شیمیایی، استفاده از فسفات برارور  به همراه این بستر کاشت، بهعنروان مرمرل و حتری 2 جایگزینی مناسب برای کودهای شریمیایی بره منظرور پرورش این گیاه توصیه میشود و مرواد آلری اسرتفاده شده در بستر کاشت میتواند جایگزین مناسربی بررای مواد آلی گران قیمت و کمدسترس ماننرد پیرت مراس باشد.  
سپاسگزاری  برردینوسرریله از معاونررت پژوهشرری دانشررگاه آزاد اسررلامی واحررد رشررت، آقررای دکتررر علرری محمرردی ترکاشوند، ریاسرت محترر  آقرای دکترر محمرد نقری  آقررای دکتررر مجتبرری محمررودی ع ررو ،صررفرزاده هیاتعلمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منرابع طبیعری استان مازندران که، شررایم لاز  را بررای انجرا  ایرن پژوهش فراهم آوردهاند، تشرر و قدردانی میشود.  
منابع شررری،ی، ، ، افیررونی، ،  و خوشررگ،تارمن ، ا      ) ترثثیر لجرن فاضرلاب، کمپوسرت زبالره 1333( شهری و کود گراوی برر رشرد، عملرررد و جرذب آهن، روی، منگنز و نیرل در گرل جعفرری. مجلره  .1. شرماره1 علو  و فنون کشرت گلخانرهای. جلرد .43-53صفحات Abbasi, M.K. and Yousra, M. (2014). Synergistic effects of biofertilizer with organic and chemical N sources in improving soil nutrient status and increasing growth and yield of wheat grown under greenhouse conditions. Plant Biosystems. 146: 81-89. Abou El-Yazeid, A., Abou-Aly, H.A., Mady, M.A. and Moussa. SAM. (2007). Enhancing growth, productivity and quality
of squash plants using phosphate dissolving microorganisms (bio phosphor) combined with boron foliar spray. Research Journal of Agriculture and Biological Sciences. 3(4): 274-286. Ahmad, A., Noaim, A.l. and Hamad, H. (2004). Effect of biofertilization along with different levels of nitrogen fertilizer application on the growth and grain yield of hassawi rice (Oryza sativa L.). Scientific Journal of King Faisal University (Basic vs Applied Science). 5(2):1425-1430.  Al-Menaie, H.S., AL-Shatti, A.A. and Suresh, N. (2008). Effect of growing media on growth and flowering patterns of Gardenia jasminoides under arid conditions. European Journal of Scientific Research. 24 (1): 69-73. Arisha, H.M.E., Gad, A.A. and Younes, S.E. (2003). Response of some pepper cultivars to organic and mineral nitrogen fertilizers under sandy soil condition. Zagazig Journal of Agricultural Research. 30: 1875-1899. Auge, R.M., Stodola, A.J.W., Tims, J.E. and Saxton, A.M. (2001). Moisture retention properties of a mycorrhizal soil. Plant and Soil. 230: 87-97. Ayaga, G., Todd, A. and Brookes, P.C. (2006). Enhanced biological cycling of phosphorus increases its availability to crops in low-input sub-Saharan farming systems.Soil Biology and Biochemistry. 38: 81-90. Bi, G. and Evans, B.W. (2010). Effects of organic and inorganic fertilizers on marigold growth and flowering. Horticultural Science. 45(9):1373–1377. Biswas, J.C., Ladha, J.K. and Dazzo, F.B. (2000). Rhizobia inoculation improves nutrient uptake and growth of low land rice. Soil Science Society of American Journal. 92: 1644–1650. Busato, J.G., Lima, L.S., Aguiar, N.O., Canellas, L.P.and Olivares, F.L. (2012). Changes in labile phosphorus forms during maturation of vermicompost enriched with phosphorus-solubilizing and diazotrophic bacteria. Bioresource Technology. 110: 390–395. Chand, S., Pandey, A., Anwar, M. and Patra, D.D. (2011). Influence of integrated supply of vermicompost, biofertilizer, and inorganic fertilizer on productivity and quality of rose scented geranium (Pelargonium species). Indian Journal of Natural Products and Resources. 2 (3): 375-382.
اثر تلقیح ریشه با باکتریهای حلکننده فسفات در بسترهای مختلف کاشت...
66
Das, K., and Dang, R. (2014). Influence of biofertilizers on protein, moisture and ash content in relation to swelling property, water absorption capacity, mineral elements, total phenolic level of Stevia (Stevia rebaudiana Bert.) plant grown under acidic soil zone of South India. International Letters of Natural Sciences. 1: 78-97. Deljooye Tohidi, T., Mohammadi Torkashvand, A., and Hashemabadi, D. (2013). The possibility using some organic wastes as growth medium and nutrition method on the growth of english daisy (Bellis perennis). European Journal of Experimental Biology. 3(2): 139-147. Devi, K.N., Singh, T.B., Basanta, T., Athokpam, H.S., Singh, N.B. and Shamurailatpam, D. (2013). Influence of inorganic, biological and organic manures on nodulation and yield of soybean (Glycine max Merril L.) and soil properties. Australian Journal Crop Science. 7(9):1407- 1415. Dole, J.M. and Wilkins, H.F. (1999). Pelargonium spp. In: Floriculture principles and species. Prentice-Hall, Upper Saddle River, N.J. Hazarika, D.K., Taluk Dar, N.C., Phookan, A.K., Saikia, U.N., Das, B.C. and Deka, P.C. (2000). Influence of vesicular arbascular mycorrhizal fungi and phosphate solubilizing bacteria on nursery establishment and growth of tea seedlings in Assam. Symposium No. 12, Assam Agricultural University, Jorhat-Assam. India. Jones, D.L. and Darrah, P.R. (1996). Re- sorption of organic compounds by roots of Zea mays L. and its consequences in the rhizosphere. Plant and Soil. 178: 153-160. Mamba, B. and Wahome, P.K. (2010). Propagation of geranium (Pelargonium hortorum) using different rooting medium componets. American-Eurasian Journal of Agricultural and Enviromental Sciences. 7(5): 497-500. Mazumdar, B.C. and Majumder, K. (2003). Methods on Physico-chemical Analysis of Fruits, Daya Publ. House, Dehli, India. pp: 93-139.
Mekki, B.B. and Ahmed, A.G. (2005). Growth, yield and seed quality of soybean (Glycine max L.) As affected by organic, biofertilizer and yeast application. Research Journal of Agriculture and Biological Sciecnes. 1(4): 320-324. Mohammadi, K.H. and Sohrabi, Y. (2012). Bacterial biofertilizers for sustainable crop production: A review. Journal of Agricultural and Biological Science. 7(5): 307-316. Ngo, P.T., Rumpel, C., Ngo, Q.A., Alexis, M., Vargas, G.V., Gil, M., Dang, D.K., and Jouquet, P. )2013(. Biological and chemical reactivity and phosphorus forms of buffalo manure compost, vermicompost and their mixture with biochar. Bioresource Technology. 148: 401–407. Riaz, A., Arshad, M., Younis, A., Raza, A. and Hameed, M. (2008). Effect of different growing media on the growth and flowering of Zinnia elegans cv. Blue Point. Pakistan Journal of Botany. 40(4): 1579-1585. Taha, Z.S., Ghurbat, H.M. and Jiyana, A.T. (2011). Effect of bio and organic fertilizers on growth, yield and fruit quality of summer squash. Sarhad Journal of Agriculture. 27(3): 377-383. Taylor, M.D., Nelson, P.V., Frantz, J.M. and Rufty, T.W. (2010). Phosphorus deficiency in Pelargonium: Effects on nitrate and ammonium uptake and acidity generation. Journal of Plant Nutrition. 33: 701-712. Tilak, K.V.B.R., Ranganayaki, N., Pal, K.K., De, R., Saxena, A.K., Shekhar Nautiyal, C., Shilpi Mittal, A.K., Tripathi, A.K., and Johri, B.N. (2005). Diversity of plant growth and soil health supporting bacteria. Current Science. 89: 136-150. Yang, J., Jianhua, Z., Zhiqing, W., Qingsen, Z. and Wei, W. (2001). Remobilization of carbon reserves in response to water deficit during grain filling of rice. Field Crops Research. 71: 47-55. Yassen, A., Abou El-Nour, E.A.A. and Shedeed, S. (2010). Response of wheat to foliar spray with urea and micronutrients. Journal of American Science. 6: 14-22. 

مراجع

شریفی، م.، افیونی، م.و خوشگفتارمنش، ا.ح. (1389). تأثیر لجن فاضلاب، کمپوست زباله شهری و کود گاوی بر رشد، عملکرد و جذب آهن، روی، منگنز و نیکل در گل جعفری. مجله علوم و فنون کشت گلخانه‌ای. جلد1. شماره1. صفحات 53-43.

Abbasi, M.K. and Yousra, M. (2014). Synergistic effects of biofertilizer with organic and chemical N sources in improving soil nutrient status and increasing growth and yield of wheat grown under greenhouse conditions. Plant Biosystems. 146: 81-89.

Abou El-Yazeid, A., Abou-Aly, H.A., Mady, M.A. and Moussa. SAM. (2007). Enhancing growth, productivity and quality of squash plants using phosphate dissolving microorganisms (bio phosphor) combined with boron foliar spray. ResearchJournal of Agriculture and Biological Sciences. 3(4): 274-286.

Ahmad, A., Noaim, A.l. and Hamad, H. (2004). Effect of biofertilization along with different levels of nitrogen fertilizer application on the growth and grain yield of hassawi rice (Oryza sativa L.). Scientific Journal of King Faisal University (Basic vs Applied Science). 5(2):1425-1430.

 Al-Menaie, H.S., AL-Shatti, A.A. and Suresh, N. (2008). Effect of growing media on growth and flowering patterns of Gardenia jasminoides under arid conditions. European Journal of Scientific Research. 24 (1): 69-73.

Arisha, H.M.E., Gad, A.A. and Younes, S.E. (2003). Response of some pepper cultivars to organic and mineral nitrogen fertilizers under sandy soil condition. Zagazig Journal of Agricultural Research. 30: 1875-1899.

Auge, R.M., Stodola, A.J.W., Tims, J.E. and Saxton, A.M. (2001). Moisture retention properties of a mycorrhizal soil. Plant and Soil. 230: 87-97.

Ayaga, G., Todd, A. and Brookes, P.C. (2006). Enhanced biological cycling of phosphorus increases its availability to crops in low-input sub-Saharan farming systems.Soil Biology and Biochemistry. 38: 81-90.

Bi, G. and Evans,B.W. (2010). Effects of organic and inorganic fertilizers on marigold growth and flowering. Horticultural Science. 45(9):1373–1377.

Biswas, J.C., Ladha, J.K. and Dazzo, F.B. (2000). Rhizobia inoculation improves nutrient uptake and growth of low land rice. Soil Science Society of American Journal. 92: 1644–1650.

Busato, J.G., Lima, L.S., Aguiar, N.O., Canellas, L.P.and Olivares, F.L. (2012). Changes in labile phosphorus forms during maturation of vermicompost enriched with phosphorus-solubilizing and diazotrophic bacteria. Bioresource Technology. 110: 390–395.

Chand, S., Pandey, A., Anwar, M. and Patra, D.D. (2011). Influence of integrated supply of vermicompost, biofertilizer, and inorganic fertilizer on productivity and quality of rose scented geranium (Pelargonium species). Indian Journal of Natural Products and Resources. 2 (3): 375-382.

Das, K., and Dang, R. (2014). Influence of biofertilizers on protein, moisture and ash content in relation to swelling property, water absorption capacity, mineral elements, total phenolic level of Stevia (Stevia rebaudiana Bert.) plant grown under acidic soil zone of South India. International Letters of Natural Sciences. 1: 78-97.

Deljooye Tohidi, T., Mohammadi Torkashvand, A.,and Hashemabadi, D. (2013). The possibility using some organic wastes as growth medium and nutrition method on the growth of english daisy (Bellis perennis). European Journal of Experimental Biology. 3(2): 139-147.

Devi, K.N., Singh, T.B., Basanta, T., Athokpam, H.S., Singh, N.B. and Shamurailatpam, D. (2013). Influence of inorganic, biological and organic manures on nodulation and yield of soybean (Glycine max Merril L.) and soil properties. Australian Journal Crop Science. 7(9):1407-1415.

Dole, J.M. and Wilkins, H.F. (1999). Pelargonium spp. In: Floriculture principles and species. Prentice-Hall, Upper Saddle River, N.J.

Hazarika, D.K., Taluk Dar, N.C., Phookan, A.K., Saikia, U.N., Das, B.C. and Deka, P.C. (2000). Influence of vesicular arbascular mycorrhizal fungi and phosphate solubilizing bacteria on nursery establishment and growth of tea seedlings in Assam. Symposium No. 12, Assam Agricultural University, Jorhat-Assam. India.

Jones, D.L. and Darrah, P.R. (1996). Re-sorption of organic compounds by roots of Zea mays L. and its consequences in the rhizosphere. Plant and Soil. 178: 153-160.

Mamba, B. and Wahome, P.K. (2010). Propagation of geranium (Pelargonium hortorum) using different rooting medium componets. American-Eurasian Journal of Agricultural and Enviromental Sciences. 7(5): 497-500.

Mazumdar, B.C. and Majumder, K. (2003). Methods on Physico-chemical Analysis of Fruits, Daya Publ. House, Dehli, India. pp: 93-139.

Mekki, B.B. and Ahmed, A.G. (2005). Growth, yield and seed quality of soybean (Glycine max L.) As affected by organic, biofertilizer and yeast application. Research Journal of Agriculture and Biological Sciecnes. 1(4): 320-324.

Mohammadi, K.H. and Sohrabi, Y. (2012). Bacterial biofertilizers for sustainable crop production: A review. Journal of Agricultural and Biological Science. 7(5): 307-316.

Ngo, P.T., Rumpel, C., Ngo, Q.A., Alexis, M., Vargas, G.V., Gil, M., Dang, D.K., and Jouquet, P. )2013(. Biological and chemical reactivity and phosphorus forms of buffalo manure compost, vermicompost and their mixture with biochar. Bioresource Technology. 148: 401–407.

Riaz, A., Arshad, M., Younis, A., Raza, A. and Hameed, M. (2008). Effect of different growing media on the growth and flowering of Zinnia elegans cv. Blue Point. Pakistan Journal of Botany. 40(4): 1579-1585.

Taha, Z.S., Ghurbat, H.M. and Jiyana, A.T. (2011). Effect of bio and organic fertilizers on growth, yield and fruit quality of summer squash. Sarhad Journal of Agriculture. 27(3): 377-383.

Taylor, M.D., Nelson, P.V., Frantz, J.M. and Rufty, T.W. (2010). Phosphorus deficiency in Pelargonium: Effects on nitrate and ammonium uptake and acidity generation. Journal of Plant Nutrition. 33: 701-712.

Tilak, K.V.B.R., Ranganayaki, N., Pal, K.K., De, R., Saxena, A.K., Shekhar Nautiyal, C., Shilpi Mittal, A.K., Tripathi, A.K., and Johri, B.N. (2005). Diversity of plant growth and soil health supporting bacteria. Current Science. 89: 136-150.

Yang, J., Jianhua, Z., Zhiqing, W., Qingsen, Z. and Wei, W. (2001). Remobilization of carbon reserves in response to water deficit during grain filling of rice. Field Crops Research. 71: 47-55.

Yassen, A., Abou El-Nour, E.A.A. and Shedeed, S. (2010). Response of wheat to foliar spray with urea and micronutrients. Journal of American Science. 6: 14-22.