بررسی نقش بهبود دهنده کلرید کلسیم بر شاخص‌های جوانه‌زنی بذر و رشد اولیه گیاهچه ذرت تحت تنش شوری ناشی از NaCl

تحقیقات بذر

مقاله 5، دوره 5، شماره 14، فروردین 1394، صفحه 53-67   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

یوسف قاضی خانلو ثانی^{* 1}؛ حمید باقری¹؛ خلیل جمشیدی²

¹کارشناس‌ارشد زراعت، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه زنجان

²دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه زنجان

چکیده

به منظور بررسی امکان بهبود شاخص‌های جوانه‌زنی بذر و رشد اولیه گیاه‌چه ذرت رقم ماکسیما توسط کلسیم تحت تنش شوری ناشی از NaCl، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه فیزیولوژی دانشگاه زنجان انجام شد. از محلول‌های کلرید سدیم (صفر، 3، 6 و 9 دسی زیمنس بر متر به‌ترتیب با افزودن صفر، 92/1، 84/3 و 76/5 گرم نمک کلرید سدیم در هر لیتر آب) به عنوان سطوح شوری و از کلرید کلسیم به عنوان منبع کلسیم استفاده گردید که در آن سطوح صفر، 4، 8 و 12 میلی‌مولار مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که جوانه‌زنی بذر، رشد ریشه‌چه و ساقه‌چه گیاهچه‌ها با افزایش غلظت کلریدسدیم کاهش یافت و درصد جوانه‌زنی نهایی از 65 درصد در شاهد به 33/43 درصد در تنش شوری 9 دسی‌زیمنس بر متر رسید. کلرید کلسیم در سطح 4 میلی‌مولار توانست اثر منفی شوری را تا غلظت 9 دسی‌زیمنس بر متر کاهش دهد و از کاهش جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه و ساقه‌چه جلوگیری کند. به طوریکه سطح 4 میلی‌مولار کلرید کلسیم، درصد جوانه‌زنی را در سطوح 3، 6 و 9 دسی‌زیمنس بر متر مربع به‌ترتیب از 55 به 33/58 درصد، از 50 به 60 درصد و از 33/43 به 33/58 درصد نسبت به شاهد همان سطوح‌ افزایش داد. غلظت 8 میلی‌مولار کلریدکلسیم توانست اثرات بهبودی را در غلظت‌های 3 و 6 دسی زیمنس به‌ترتیب به میزان 18/18 و  66/46 درصد از خود نشان دهد و غلظت 12 میلی‌مولار کلریدکلسیم نتوانست اثر تعدیلی بر صفات مورد مطالعه داشته باشد. همچنین، تحت شرایط بدون تنش، کلرید کلسیم در غلظت‌های 4 و 8 میلی‌مولار توانست شاخص بنیه، وزن خشک و وزن تر گیاهچه‌ها را افزایش دهد. بنابراین نتایج حاکی از امکان افزایش شاخص‌های جوانه‌زنی بذور ذرت در شرایط بدون تنش، علاوه بر اثر تعدیل‌کنندگی آن بر تنش شوری بود.       

کلیدواژه‌ها

استقرار گیاهچه؛ بهبود دهندگی کلسیم؛ تحمل به شوری؛ جوانه‌زنی؛ کلرید سدیم؛ کلسیم