تاثیر مراحل مختلف نمو میوه بر کمیت و کیفیت اسانس پوست گیاه (Christm Swingle.) Citrus aurantifolia

اکوفیتوشیمی گیاهان دارویی

مقاله 7، دوره 3، شماره 2، شهریور 1394، صفحه 65-72   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

راضیه عبادتی اصفهانی^{* 1}؛ عباس حاجی آخوندی²؛ پژمان مرادی³

¹کارشناس‌ارشد کشاورزی، گروه باغبانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ساوه، ساوه، ایران

²استاد، گروه فارماکوگنوزی، دانشکده داروسازی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

³استادیار، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ساوه، ساوه، ایران

چکیده

به‌منظور بررسی اثر زمان برداشت بر کمیت و کیفیت اسانس پوست میوه مکزیکن لایم (Citrus aurantifolia (Christm Swingle. آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادقی در سه تکرار طی خرداد تا مهرماه 1391 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی حسن آباد شهرستان داراب انجام شد. به‌همین منظور از میوه‌های گیاه طی سه مرحله: خرداد، تیر و مهر ماه برداشت و سپس پوست میوه‌ها خشک و اسانس‌گیری به روش تقطیر با آب صورت گرفت. ترکیبات تشکیل دهنده اسانس‌ها بوسیله دستگاه‌های کروماتوگرافی گازی (GC) و کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنجی جرمی (GC/MS) مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفتند. نتایج بررسی‌ها نشان داد که تاثیر مراحل مختلف برداشت بر بازده اسانس لایم در سطح 1 درصد معنی‌دار بود. بازده اسانس بر اساس درصد (w/w) به‌ترتیب 29/1، 64/0 و 76/0 درصد بود که بیشترین بازده اسانس از مرحله اول برداشت بدست آمد که نسبت به دو مرحله دیگر برداشت اختلاف معنی‌داری نشان داد. ترکیبات تشکیل‌دهنده اسانس‌ها نشان داد که در تمام مراحل برداشت ترکیب‌های: لیمونن‌، بتا-پینن، ژرانیال، نرال و گاما-ترپینن ترکیب‌های عمده اسانس بودند اما بیشترین درصد ترکیبات در مرحله اول برداشت یعنی خردادماه به‌ترتیب مربوط به لیمونن، ژرانیال و نرال (42، 5/15، 9/11 درصد) بوده که با رسیدن میوه‌ها درصد این ترکیبات کاهش یافته و بالعکس بتا-پینن و گاما-ترپینن (9/23 و 9/4 درصد) بیشترین ترکیبات در مرحله سوم برداشت یعنی مهرماه بود. بر اساس نتایج بدست آمده بهترین زمان برداشت برای رسیدن به حداکثر بازده اسانس، عملکرد لیمونن، ژرانیال و نرال در خردادماه و برای رسیدن به حداکثر عملکرد بتا-پینن و گاما-ترپینن در مهرماه بوده است.

کلیدواژه‌ها

اسانس؛ ژرانیال؛ لیموآب شیراز؛ لیمونن؛ مراحل رشد؛ نرال