تحلیل فضایی فعالیت اکوتوریستی کوهنوردی مطالعه موردی: اشترانکوه لرستان

جغرافیا و مطالعات محیطی

مقاله 7، دوره 4، شماره 14، شهریور 1394، صفحه 117-132   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

مهدی مهدی نسب^{* 1}؛ محمدحسین ناصرزاده²

¹دانشگاه ازاد اسلامی، واحد خرم آباد

²دانشگاه خوارزمی تهران

چکیده

یکی از راهبردهای که برای تقویت نواحی محروم مطرح شده گسترش گردشگری در مناطقی است که دارای پتانسیل‌های لازم برای توسعه گردشگری می‌باشند. کوهنوردی به عنوان یکی از زیر شاخه‌های اکوتوریسم طبیعی، در یک الگو فضایی از گردشگری در طبیعت تبلور می‌یابد که در منابع مختلف اکوتوریستی کمتر بدان پرداخته شده است. اشترانکوه یکی از جاذبه‌های منحصر به فرد در غرب کشور می‌باشد. در این پژوهش با استفاده از عرض جغرافیایی و بر اساس فرمول‌های تجربی به محاسبه زاویه ارتفاع، زاویه ساعتی و آزیموت تابش خورشید در ساعات مختلف روز در فصول سال اقدام و سپس عوامل مورفولوژیک شیب، جهت شیب (مقدار تابش دریافتی در فصول مختلف)، ارتفاع را به منظور بررسی امکان سنجی فعالیت اکوتوریستی کوهنوردی در منطقه بوسیله توابع هم پوشانی منطقی و اجتماعی، با یکدیگر ترکیب نموده تا پهنه‌های مناسب فعالیت کوهنوردی در فصول مختلف سال مشخص شده باشند. نتایج نشان داد که پهنه مناسب کوهنوردی بدون در نظر گرفتن جهت تابش خورشید با پهنه مناسب این فعالیت در فصول مختلف سال بر اساس تابش خورشید، حداقل 02/23 درصد و حداکثر 88/80 درصد، تفاوت را نشان می‌دهد. از لحاظ تغییرات روزانه پهنه‌های مناسب طبیعت گردی، به ترتیب موقع انقلاب زمستانی با 31 /10 درصد و هنگام انقلاب تابستانی با 64/5 درصد، بیشترین و کمترین نوسانات روزانه را داشته‌اند. بنابراین بهترین زمان برای فعالیت کوهنوردی در این منطقه موقع انقلاب تابستانی می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

طبیعت گردی؛ کوهنوردی؛ اشترانکوه؛ زاویه تابش خورشید؛ استان لرستان

مراجع

1- ابراهیم زاده، عیسی؛ رحیمی، دانا و زهرایی، اکبر (1390) گردشگری ورزشی و مکان گزینی بهینه فضایی- مکانی آن با تاکید بر استفاده از تابش خورشید مطالعه موردی کوه‌های پرآو- بیستون کرمانشاه، مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری، سال(2)، شماره (7)، زمستان، صص 126- 111.

2- انصاری، میترا و مهدی نسب، مهدی (1392) تحلیل فضایی دامنه نوردی در شهرستان پلدختر با تاکید بر زاویه تابش خورشید، فصلنامه جغرافیایی فضای گردشگری، سال (2)، شماره (7)، تابستان، صص 146- 131.

3- خسروی، محمود؛ مهدی نسب، مهدی و شفیعی، بهمن(1392) مکانیابی پهنه های اکوتوریستی شهرستان پلدختر در فصول سال بر اساس GIS با تاکید بر زاویه تابش خورشید، فصلنامه چشم انداز جغرافیایی در مطالعات انسانی، سال (8)، شماره 24، پاییز، صص 71- 55.

4- درویش، محمد و شکویی، مسعود ( 1384) گزارش تلفیق و تدوین برنامة مدیریت منطقة حفاظت شدة اشترانکوه، مطالعات و تهیة طرح مدیریت منطقة حفاظت شدة اشترانکوه، سازمان حفاظت محیط زیست، جلد پانزدهم، ص 240.

5- رضوانی، علی اصغر (1379) جغرافیا و صعنت توریسم، انتشارات دانشگاه پیام نور، تهران.

6- سجادیان، ناهید و  سجادیان، مهیار (1390) امکان سنجی کوهپیمایی تفریحی- ورزشی در جهت گردشگری روستایی استان مازندران با بهره گیری از GIS، فصلنامه مسکن و محیط روستا، سال (30)، شماره (133)، بهار، صص 100– 85.

7- سجادیان، مهیار؛ برفی، زهرا و قهرمانی، محمد مهدی (1393) تحلیل قابلیت استفاده جذابیت دامنه‌نوردی در گردشگری روستایی دهستان‌های شهرستان آمل با بهره گیری از AHP روش GIS و STEP FUNCTION، فصل نامه جغرافیا و برنامه ریزی شهری چشم انداز زاگرس، سال (6)، شماره (20)، تابستان، صص 92- 75.

8- طاووسی، تقی (1390) کاربرد اقلیمی تابش خورشیدی در برنامه‌ریزی محیطی، انتشارات دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان.

9- طاوسی، تقی؛ خسروی، محمود و رحیمی، دانا(1393) مکان یابی پهنه‌های مناسب اکوتوریسم مطالعه موردی: منطقه اورامانات، مجله آمایش جغرافیایی فضا، سال (4)، شماره (13)، پاییز، صص 41- 19.

10- فتوحی، صمد؛ زهرایی، اکبر و شکور، الهام (1391) مکانیابی مناطق مستعد ورزش کوهنوردی (با استفاده از تابش خورشید) مطالعه موردی: کوه نخود چال- استان کرمانشاه، فصلنامه برنامه ریزی منطقه ای، سال (2)، شماره (6)، تابستان، صص 118- 105.

110- فرج زاده اصل، منوچهر (1384)« سیستم اطلاعات جغرافیایی و کاربرد آن در برنامه‌ریزی توریسم، انتشارات سمت، چاپ اول،تهران.

12- فرج‌زاده اصل، منوچهر و کریم پناه، رفیق (1387) تحلیل پهنه‌های مناسب توسعه اکوتوریسم در استان کردستان با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی، مجله پژوهش‌های جغرافیا طبیعی، سال(40)، شماره (65)، پاییز، صص 50- 33.

13- کاویانی، محمد رضا و علیجانی، بهلول (1380) مبانی آب و هواشناسی، انتشارات سمت، تهران.

14- گندمکار، امیر و دانشور، فاطمه(1392) امکان سنجی کوه پیمایی تفریحی – ورزشی در جهت توسعه گردشگری طبیعت محور استان اصفهان، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، سال (2)، شماره (7)، پاییز، صص 62- 49.

15- لشکری، حسن (1390) اصول مبانی تهیه و تفسیر نقشه‌ها و نمودارهای اقلیمی، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، تهران.

16- موحدی، سعید؛ امانی، حامد و بنی کمالی، سهند (1392) شناسایی و محاسبه ظرفیت تحمل پهنه‌های مستعد توسعه اکوتوریسم در منطقه سبلان، فصلنامه جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، سال (24)، شماره پیاپی(49)، بهار،صص 154- 141.

17- مهدی نسب، مهدی و ناصرزاده، محمدحسین(1392) تعیین تقویم زمانی گردشگری در دریاچه گهر بر اساس مدل MEMI، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال (13)، شماره (30)، پاییز ، صص 109- 91.

18- نگارش، حسین و خسروی، محمود (1377) کلیات ژئومورفولوژی ایران، انتشارات دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان.

19- نگارش، حسین؛ پروانه، بهروز و مهدی نسب، مهدی (1392) امکان‌سنجی توسعه گردشگری تالاب‌های پلدختر بر اساس مدل تحلیلی SWOT، فصلنامه چشم انداز جغرافیایی در مطالعات انسانی، سال (8) ، شماره (22)، بهار، صص13- 1.

 

20- Bin, li, Soucheng, Dong, Mei, Exue. (2008) Ecotourism Model and Benefits of Periphery Region in Western Sichuan Province Chinese, Journal of Population ,Resource and Environment, vol(6), No(2), PP ; 80- 86.

21- Cartner, W. (2002), "Tourism development", VNB: 13-18.

22- Malczewski, jacek,(1999): GIS and Multicriteria decision Analysis, John Wily Sons Pubications, Landon.

23- Thampi, josh santosh, p. (2005). Ecotourism in Keral India: Lesson from Eco Development Project in Periyar Tiger Reserve, No 13, june, pp: 1- 10.

24- Tisdell, Clement. (2003). Economic Aspect of Ecotourism: Wildlife-based Tourism and Its Contribution to Nature, Sir Lankan, Journal of Agricultural Econonics, Vol(5), No(1),pp: 79-88.

25- WTO, (2004b) http://www.world-tourism.org/facts/menus.html,

26- WTO,( 2005)  http://www.world-tourism.org/newsroom/Release//July