معضلات فدرالیسم در عراق

فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی

مقاله 2، دوره 3، شماره 7، شهریور 1390، صفحه 31-58   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

احمد ساعی¹؛ جهانبخش مرادی²

¹( [e-mail]) دانشیار و عضو هیأت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

²([e-mail]). دکترای روابط بین الملل و عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام

چکیده

عده ای از پژوهشگران و صاحب نظران سیاسی، فدرالیسم را مؤثرترین شیوه برای حل معضل تأسیس دولت – ملت در جوامعی می دانند که با چند گونگی های ساختاری از قبیل قومی، نژادی و مذهبی مواجه هستند. کشور عراق نیز از آن جا که کشوری چند قومی و چند مذهبی است، هم براساس ماده چهار قانون اساسی موقت و هم براساس ماده اول قانون اساسی دائم، فدرالیسم را به عنوان شکل حکومتی خود برای دوران پس از سقوط صدام انتخاب کرده است . با این وجود، نوعی حالت پروبلماتیک و معضل مانند در مورد آینده فدرالیسم در ع راق وجود دارد و علت آن وجود بدعت گذاری ها و پاره ای از ابهامات در قانون اساسی عراق و همچنین معضلات حقوقی و عملی است که در مورد فدرالیسم در عراق وجود دارد.
مقاله ی حاضر به بررسی این ابهامات و بدعت گذار ی ها پرداخته و از سوی دیگر نشان می دهد که عدم بهره گیری از تجارب مثبت و موفق سایر سیستم های فدرال و وجود مشکلات عملی همچون وضعیت جغرافیایی – سرزمینی؛ معضل توزیع ثروت اقتصادی و معضلات ناشی از وجود گفتمان های رقیب در خصوص جایگاه کردستان باعث شده است که فدرالیسمی لرزان در عراق جریان یابد و فدرالیسم با مشکلات و چالش های عدیده ای مواجه شود.

کلیدواژه‌ها

فدرالیسم؛ دولت – ملت؛ قانون اساسی موقت؛ قانون اساسی دائم؛ معضلات فدرالیسم در عراق؛ گفتمان های رقیب در خصوص اقلیم کردستان