«فراقنامه»؛ روایتی عاشقانه یا تغزّلی توصیفی؟

مطالعات زبان و ادبیات غنایی

مقاله 5، دوره 3، شماره 6، اردیبهشت 1392، صفحه 61-72   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

علی قلی نامی^*

دانش‌آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه امام خمینی (ره)، قزوین

چکیده

فراقنامه تلفیقی از روش‌های داستان‌پردازی ایرانی را که دو رکن ادبیات داستانی این سرزمین، فردوسی و نظامی، با بهره‌گیری از سنن داستان‌گویی پرداخته‌اند، به کار می‌گیرد. همة هدف سلمان ساوجی نه داستان‌سرایی که تغزّل در شکل یک داستان، با استفاده از توصیفات و تمثیلات فراوان است که جایی برای به نمایش درآمدن ارادة آدمی باقی نمی‌گذارد. داستان فراقنامه، بی‌تردید اگر هم، در به کارگیری الگوی شاهنامه و لیلی و مجنون کوشیده باشد، در تعلیق و دراماتیزه کردن و دیگر خصیصه‌های رمانس ایرانی ناموفق بوده است، لیکن غایت هدف او ایجاد تصویری رنگارنگ از توصیفات و تمثیلات برای سرگرم ساختن و دلداری عاشقی دل‌سوخته است و همة برش‌های زمانی داستان هم که باید برای شتاب بخشیدن به هیجانات و رسیدن به اوج حادثه باشد، در فراقنامه برای رسیدن به مرگ معشوق است که خود دلیلی برای تمثیلات فراوان پس از مرگ اوست. در هر حال، فراقنامه داستانی روایی- حادثه‌ای نیست، بلکه داستانی تغزّلی با روش توصیف و تمثیل است.

کلیدواژه‌ها

فراقنامه؛ سلمان ساوجی؛ توصیف؛ تمثیل؛ تغزّل