آیین‌های سوگواری و مرثیه خوانی در شاهنامه ی فردوسی

مطالعات زبان و ادبیات غنایی

مقاله 5، دوره 3، شماره 7، مرداد 1392، صفحه 59-76   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

اعظم نیک آبادی^* ؛ زینب باقری

دانشجوی دوره‌ی دکتری ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اراک

چکیده

در ایران باستان نیز همانند همه‌ی ملت‌ها مرثیه‌سرایی و عزاداری برای مردگان به شکل‌های مختلف مرسوم بوده است. یکی از ارجمندترین منابع شناخت ما از آداب و رسوم ایرانیان کهن، کتاب ارزشمند شاهنامه است. فردوسی با استادی خاص خود آیین‌های سوگواری را به تصویر کشیده است. سوگواران به خاطر از دست رفتگان، بیقراری و مویه می‌کردند، بر خاک می‌افتادند، موی و روی خود را می‌کندند و جامه بر تن را چاک می‌زدند. آیین‌های دیگری نیز چون یال و دم اسب را بریدن، زین را وارونه بر اسب نهادن، نیل بر اسب و پیل کشیدن، سراپرده و درختان را سوزاندن و...از آیین‌های سوگواری در شاهنامه است. نوحه و زاری سوگواران، بر از دست رفتگان در شاهنامه شنیدنی است. بیان و پرداخت شاعرانه‌ی این مرثیه‌ها علاوه بر ارزش تاریخی، اجتماعی و فرهنگی، دارای ارزش ادبی قراوانی نیز هستند.

کلیدواژه‌ها

مرثیه؛ سوگواری؛ مرگ؛ شاهنامه؛ فردوسی