مقایسة «هفت اختر» عبدی بیک شیرازی و «هفت پیکر» نظامی

مطالعات زبان و ادبیات غنایی

مقاله 2، دوره 3، شماره 9، بهمن 1392، صفحه 19-28   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

مریم بلوری^*

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد نجف‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران

چکیده

عبدی بیک شیرازی، شاعر، حکیم و دبیر شاه طهماسب صفوی که در سیاق و ترسل با کفایتی تمام عهده‌دار منصب استیفا بود، از نظیره‌پردازانِ نظامی گنجوی به شمار می‌رود که در جواب «خمسة» او به سرودن سه خمسه پرداخته است. «هفت اختر» نیز یکی از مثنوی‌های اوست که در قفای «هفت پیکر» سروده شده است. این گفتار ضمن مقایسه و بررسی مشابهت‌ها و مباینت‌های این دو اثر، از حیث محتوا و ساختار، نشان می‌دهد که عبدی بیک با تبحّر بسیار خود در سرودن مثنوی، بیشتر از آن که یک مقلّد ناآگاه باشد، با درک آگاهانه از روح و درونمایة اشعار نظامی به خلق اثری منحصر به فرد پرداخته است. اگرچه باورپذیری داستان‌های «هفت پیکر» بیش از داستان‌های عبدی بیک است و توصیفات و صحنه‌پردازی‌های بسیار ماهرانة نظامی استحکام بیشتری به بافت داستان‌های او داده است، با وجود این، عبدی بیک نیز با کلامی فاخر و یکدست و با سرعتی بیش از نظامی در پیشبرد داستان‌های خود کوشیده و کلام نقادانة او که گاه به زیور طنز آراسته شده، دلنشین و خواندنی است.

کلیدواژه‌ها

عبدی بیک شیرازی؛ هفت اختر؛ نظامی؛ هفت پیکر