چهرة زنان در دیوان خاقانی

مطالعات زبان و ادبیات غنایی

مقاله 3، دوره 5، شماره 14، اردیبهشت 1394، صفحه 29-44   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

احمد گلی¹؛ فرنیا صفدرپور^{* 2}

¹دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید مدنی، آذربایجان

²کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید مدنی، آذربایجان.

چکیده

انسان به تناسب محیطی که در آن زندگی می‌کند و بر اساس فرهنگی که بر آن جامعه حاکم است صاحب بینشی متفاوت و افکاری متنوع است. نگاه انسان به «زن» در جوامع متعدد، دیدی متفاوت است؛ گاهی این بینش، سلیم و عادلانه و گاهی سقیم و سلطه جویانه بوده است. خاقانی در جایگاه شاعری فرهیخته و اندیشمند همانند هم‌عصر خویش، سنایی، نگاهی منفی و گاهی توأم با تحقیر و استهزا به این عنصر لطیف هستی دارد. او در جای جای دیوان خود «زن» را موجودی می‌پندارد که برای صاحب خویش چیزی جز سرافکندگی، محنت، بدبختی و بلا ودیعه‌ای به همراه ندارد. با اینکه هنرمند شروانی در بعضی ابیات از زنان برجسته تاریخی و مذهبی صحبت به میان آورده و آنها را ستوده است ولی در مجموع می‌توان اذعان داشت به خاطر دلایل اجتماعی یا فرهنگی حاکم بر دوران او و یا شاید بنا به دلایل روانشناختی، تصویر این منظر منفی بر ابیاتش سایه انداخته است. در این جستار سعی شده است این اظهار نظرها در دیوان شعری او تحلیل گردد.

کلیدواژه‌ها

خاقانی؛ زن؛ خانواده