مقایسه تحلیلی هجو در شعر سنایی غزنوی، جمال‌الدین عبدالرزاق اصفهانی و خاقانی شروانی

مطالعات زبان و ادبیات غنایی

مقاله 1، دوره 5، شماره 15، مرداد 1394، صفحه 7-20   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

علی اصغر باباصفری¹؛ حشمت الله انصاری^{* 2}

¹دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اصفهان

²دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان

چکیده

هجو از فروع ادبیات غنایی به شمار می‌رود و مانند هر گونۀ ادبی دیگر دارای ویژگی‌هایی است که آن را از گونه‌های دیگر جدا می‌کند. پژوهش حاضر در حوزه ادبیات غنایی و با هدف مقایسه تحلیلی هجو در شعر سنایی غزنوی، جمال‌الدین عبدالرزاق اصفهانی و خاقانی شروانی که از شاعران بزرگ سده ششم هجری و سبک سلجوقی هستند، صورت گرفته است. در این پژوهش، به شیوۀ کاربرد اوزان عروضی، موسیقی، ایدئولوژی و واژگان گزیدۀ شامل استفاده از نام‌های جانوران در هجو، استفاده از ساخت مصغر، به کارگیری واژه‌های تابو و نیز هجوهای پنهان و آشکار شخصی و اجتماعی در شعر این سه شاعر پرداخته شده است. نتایج به دست آمده بیانگر آن است که زبان خاقانی و جمال‌الدین در هجو از سنایی عفیف‌ترست، اگر چه زبان هجو در سنایی و خاقانی نسبت به جمال‌الدین، تندتر، گزنده‌تر و هتاک‌تر است، اما استوار و زیبا بیان شده و قدرت آن‌ها را بر قلمرو الفاظ و تعبیرات شاعرانه به حد کمال نشان می‌دهد. 

کلیدواژه‌ها

ادبیات غنایی؛ شعر؛ هجو؛ سنایی؛ جمال‌الدین عبدالرزاق اصفهانی؛ خاقانی شروانی