رنگ و جلوه‌های روان‌شناختی و فراروان‌شناختی آن در هفت پیکر نظامی

مطالعات زبان و ادبیات غنایی

مقاله 6، دوره 5، شماره 15، مرداد 1394، صفحه 79-96   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

حسین مسجدی¹؛ افسانه بهرامیان^{* 2}

¹دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور اصفهان

²دانشجوی دکتری ادبیات غنایی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

چکیده

شعر نظامی، زنده و رنگارنگ است؛ ترکیبی از رنگ‌های لطیف و زیبا. نظامی، از توصیف نقش و نگارهای زیبا و تصاویر پر زرق و برق لذّت می‌برد و مانند نقّاشی چیره‌دست که با روح رنگ آشناست، با دقّت و صحّت، طرح خام ذهن را با قلم‌موی بیان رنگ‌آمیزی می‌کند و از این ترکیبِ هنرمندانه، نقشی روح‌نواز و ماندگار رقم می‌زند. رنگ‌ها، در شرایط متفاوت با القای حالات روانی خاص مانند آرامش یا اضطراب، تأثیر ویژه‌ای بر روی رفتارهای فردی و اجتماعی افراد خواهند داشت.نقش رنگ در هنر نیز انکارناپذیر است. روان‌شناسی امروز در زمینۀ نقش رنگ در ذهن و زندگی انسان به حقایقی دست یافته که ردّ پای آن را در کلام نظامی به روشنی می‌توان دید. از سوی دیگر، کشف هاله‌های رنگین الکترومغناطیسی انرژی در اطراف بدن و جزییات مربوط به آن‌ها، از دست‌یافته‌های نوین دانش فراروان‌شناسی است که از زوایای گوناگون روان‌شناختی و غیرروان‌شناختی انطباق درخور توجّهی با هفت‌ پیکر نظامی دارد. بنا بر آن چه خواهیم خواند، گزافه نیست اگر بگوییم شاعر نقش‌پرداز گنجه، حقیقت رنگ را درک کرده، هویّت آن را می‌شناسد و نه از سر تصادف، بلکه در کمال دقّت نظر و هوشیاری، نقش شعر خود را رنگ‌آمیزی می‌کند. پژوهش پیش رو بر همین اساس به طور مختصر به تفسیر جنبه‌های روان‌شناختی و فراروان‌شناختی هفت پیکر می‌پردازد.

کلیدواژه‌ها

رنگ؛ روان‌شناسی رنگ؛ فراروان‌شناسی؛ هفت‌پیکر؛ نظامی