بررسی اثر آرایش و تراکم کاشت بر عملکرد و اجزاء عملکرد دانه دو ژنوتیپ کنجد (Sesamum indicumL.)

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مقاله 17، دوره 8، شماره 24، خرداد 1395، صفحه 196-208

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

حسن قاسمیان¹؛ امیرحسین شیرانی راد²؛ سمانه متقی³؛ امید لطفی فر^{* 3}

¹گروه زراعت واصلاح نباتات، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

²بخش دانه های روغنی- موسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج

³گروه علوم کشاورزی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

با توجه به اهمیت آرایش کاشت و تاثیر غیرقابل انکار آن در حصول بهترین عملکرد دانه وروغن وعدم مطالعه کافی جهت معرفی بهترین آرایش کاشت گیاه کنجد به ویژه در مورد توده‌های بومی کشور،آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده فاکتوریل درقالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی، درسه تکرار درمزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی،واحد اردستان انجام شد.تیمارها شامل فاصله ردیف در سه سطح (60، 50 و 30 سانتی‌متر)به عنوان فاکتور اصلی وفاصله روی ردیف (5 و 10 سانتی‌متر) و ژنوتیپ(توده اردستان و رقم داراب 14) به‌عنوان عوامل فرعی درنظر گرفته شدند.نتایج آزمایش نشان داد که اثر ساده‌ی فاصله ردیف،فاصله بوته روی ردیف و ژنوتیپ،اثر متقابل ژنوتیپ و فاصله ردیف و اثر متقابل فاصله ردیف و فاصله بوته روی ردیف بر کلیه صفات معنی‌دارگردید.همچنین اثر متقابل سه عامل ژنوتیپ، فاصله ردیف و فاصله بوته روی ردیف بر کلیه صفات به جز درصد روغن معنی‌دار شد.اثر متقابل ژنوتیپ و فاصله بوته روی ردیف برتعداد کل کپسول، تعداد کپسول پوک و وزن هزار دانه معنی‌دارشد.افزایش تراکم بوته چه به صورت کاهش فاصله بوته روی ردیف وچه به صورت کاهش درفاصله روی ردیف‌ها،منجر به افزایش دوجزء عملکرد تاثیرگذار برعملکردشد که افزایش عملکرد دانه و روغن رادرپی داشت.بالاترین عملکرد دانه وروغن از آرایش کاشت 10(فاصله بوته روی ردیف)در30(فاصله ردیف کاشت)و پایین‌ترین آن ازآرایش 15×60 به‌دست آمد.بین دوژنوتیپ نیز توده اردستان نسبت به رقم داراب 14،در تمامی آرایش‌های کاشت،عملکردبالاتری داشت وتوصیه می‌گردد که ضمن بررسی این توده در شرایط و مناطق مختلف،نسبت به خلوص ژنتیکی این توده و معرفی رقم مناسب از نظر عملکرد اقدام شود.

کلیدواژه‌ها

شاخص برداشت؛ فاصله ردیف؛ عملکرد دانه و کنجد