بررسی تغییرات محتوای فنل‌، فلاونویید کل و عملکرد آنتی‌اکسیدانی گیاه دارویی Gundelia tournefortii L. در مراحل مختلف رشد در چهار رویشگاه شمال شرق استان خوزستان

اکوفیتوشیمی گیاهان دارویی

مقاله 3، دوره 4، شماره 1 - شماره پیاپی 13، خرداد 1395، صفحه 33-46   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

لیلا خلاصی اهوازی^{* 1}؛ غلام علی حشمتی²؛ پرژک ذوفن³؛ موسی اکبرلو⁴

¹دانشجوی دکتری علوم مرتع، گروه مرتعداری، دانشکده مرتع و آبخیزداری دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

²استاد علوم مرتع گروه مرتعداری، دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

³استادیار علوم زیست گروه زیست‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

⁴دانشیار علوم مرتع گروه مرتعداری، دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

چکیده

کنگر علوفه‌ای (Gundelia tournefortii L.) از گیاهان بومی ایران با ارزش دارویی- علوفه‌ای تیره Asteraceae است. هدف از این مطالعه بررسی تغییرات محتوای فنل، فلاونویید کل و ارزیابی عملکرد آنتی‌اکسیدانی گیاه در مراحل مختلف رشد در چهار رویشگاه شمال شرق استان خوزستان با اختلاف ارتفاع 900 متر انجام گرفت. سرشاخه‌های هوایی گیاه از چهار رویشگاه طبیعی شمال شرق خوزستان (دره‌خرسون، شاهزاده احمد 1، شاهزاده احمد 2 و دهدز)، در سه مرحله رویشی، گل‌دهی و بذردهی جمع‌آوری گردید.محتوای فنل وفلاونوئید کل عصاره‌های متانولی با استفاده از روش اسپکتروفتومتری و فعالیت آنتی‌اکسیدانی با روش به‌دام‌اندازی رادیکال آزاد DPPH اندازه‌گیری گردید. با توجه به نتایج تحلیل واریانس چندمتغیره (MANOVA)، عوامل رویشگاه، اندام و فنولوژی هر کدام به‌صورت جداگانه و اثر متقابل رویشگاه-اندام گیاه، رویشگاه- مراحل‌فنولوژی، رویشگاه-اندام گیاه- مراحل‌فنولوژی با اطمینان 99 درصد بر فعالیت آنتی‌اکسیدانی، میزان فنل و فلاونوئید کل این گیاه اثر معنی‌دار داشت. میانگین تیمارها در سه تکرار با استفاده ازآزمون دانکن مورد مقایسه قرار گرفتند (01/0P<). نتایج نشان داد بیشترین میزان فنل کل (9/56 میلی‌گرم گالیک اسید در گرم ماده خشک)، فلاونوئید کل (03/7 میلی‌گرم کوئرستین در گرم ماده خشک) و فعالیت آنتی‌اکسیدانی (19/0 میلی‌گرم بر میلی‌لیتر) در رویشگاه دره‌ خرسون گزارش گردید. همچنین عصاره گیاه در مرحله گلدهی و در همه رویشگاه‌ها از بیشترین محتوای ترکیبات فنلی و فلاونوییدی و عملکرد آنتی‌اکسیدانی برخوردار بود.  

کلیدواژه‌ها

آنتی‌اکسیدان‌؛ خوزستان‌؛ رویشگاه‌؛ فنولوژی‌؛ فنل و فلاونویید؛ کنگر؛ Gundelia tournefortii L

مراجع

1. Alizadeh, A., Ghasemnezhad, A., Hezarjaribi, A., Zaman, M. 2014. The effect of soil texture on some combinations of antioxidant  activity of artichoke plant. First National Conference on Agricultural Science with an emphasis on abiotic stresses, Payam-e-Noor University of Naghade, 6 p (In Persian).
2. Asadi Samani,M., Rafieian-Kopaei, M. and Azimi, N. 2013. Gundelia: A systematic review of medicinal and molecular perspective. Pakistan Journal of Biological Sciences, 16(21): 1238-1247.
3. Ayaz, F.A., Kadioglu, A., Urgut, R.T. 2000. Water stress effects on the content of low molecular weight carbohydrates and phenolic acids in Ctenanthe setosa. Canadian Journal of Plant Science, 80: 373-378.
4. Azeez, O.H., Kheder, A.E. 2012. Effect of Gundelia tournefortii on some biochemical parameters in dexamethasone-induced hyperglycemic and hyperlipidemic mice. Iraqi Journal of Veterinary Sciences, 26 (2): 73-79.
5. Bailey, C., Danin, A. 1981. Bedouin plant utilization in Sinai and the Negev. Economic Botany 35: 145-162.
6. Beketov, M.A., Liess, M. 2005. Acute contamination with esfenvalerate and food limitation: chronic effects on the mayfly, Cloeon dipterum. Environmental Toxicology and Chemistry, 24: 1281-1286.
7. Black, C.A. 1979. Methods of soil analysis. American Society of Agronomy, 2: 771-1572.
8. Burtis, M., Bucar, F. 2000. Antioxidant activity of Nigella sativa essential oil. Phytotherapy Research, 14: 323-328.
9. Candan, F., Unlu, M., Tepe, B., Daferera, D., Polissiou, M., Sokmen, A.H., Akpulat, A. 2003. Antioxidant and antimicrobial activity of the essential oil and methanol extracts of Achillea millefolium subsp. millefolium Afan (Asteraceae). Journal of Ethnophamacology, 87: 215-220.
10. Conforti, F., Statti, G.A., Menichini, F. 2007. Chemical and biological variability of hot pepper fruits (Capsicum annuum var. acuminatum L.) in relation to maturity stage. Food Chemistry, 102: 1096–1104.
11. Coruh, N.S., Ducog, L., Celep, A.G., Ozgokce, F., Iscan, M. 2007. Antioxidant capacities of Gundelia tournefortii L. extracts and inhibition on glutathione-S-transferees activity. Food Chemistry, 100:1249–1253.
12. Darbyshire, B. 1971. The effect of water stress on indoleacetic acid oxidas in pea plants. Plant Physiol. 47: 65-67.
13. Dehghan, Z., Sefidkon, F., Emami, S.M., Kalvandi, R. 2015. The effects of ecological factors on essential oil yield and composition of Ziziphora clinopodioides lam. Subsp .rigida (Boiss) Rech. f. Journal of plant researches (Iranian Journal of Biology), 27(1): 61-71 (In Persian).
14. Ebrahimi, A., MohamadiSani, A.M. 2015. Application of Gundelia tournefortii L. in yoghurt. Journal of Applied Environmental and Biological Science, 4(12): 266-272.
15. Elmasta, M., Drirtas, I., Isildak, O. and Aboul-Enein, H.Y. 2006. Antioxidant activity of S-Carone isolated from Spearmint (Mentha Spicata L.). Journal of Liquid Chromatography &Related Technologies, 29 (10):1465-1475.
16. Ertug, F. 2000. An ethnobotanical study in central anatolia (Turkey). Economic Botany, 54: 155–182.
17. Ghahraman, A. 1984. Flora of iran. Published by Research Institute of Forests and Rangelands. 3^thEd, Tehran, 162 p.(In Persian).
18. Groppa, M.D., Tomaro, M.L., Benarides. M.P. 2007. Polyamines and heavy metal stress: the antioxidant behavior of spermine in Cadmium and Copper treated wheat leaves. Biometals Journal, 20: 185-195.
19. Katalinic, V., MIlos, M., Kulisic, T., Jukic, M. 2006. Screening of 70 medical plant extracts for antioxidant capacity and total phenols. Food Chemistry, 94: 550-577.
20. Khatun, S., Ali, M.B., Hahn, E.J., Paek, K.Y. 2008. Cooper toxicity in withania somnifera: Growth and antioxidant enzymes responses of in vitro grown plants. Environmental and experimental botany, 64: 279-285.
21. Kunkel, G. 1984. Plants for human consumption. Koeltz Scientific Books, 393p.
22. Levitt, J. 1980. Responses of Plants to environmental stresses. Vol. 1, Academic Press, 496p.
23. Mejia, L.A., Hudson, E., Gonzalez, D., Mejia, E., Vasquez, F. 1988. Carotenoid content and vitamin A activity of some common cultivars of Mexican peppers (Capsicum annuum) as determined by HPLC. Journal of Food Science, 53: 1448-1451.
24. Muret, K., Sevgi, K., Sengul, K., Esra, U., Cemalettin, B., and Fedra, V. 2007. Biological activities, chemical composition of three honeys of different types from Anatolia. Food Chemistry, 100(2): 526-534.
25. Nascimento, C.W. Xing, B. 2006. Phytoextraction: A review on enhanced metal availability and plant accumulation. Scientia Agricola, 63: 299-311.
26. Omid beige, R. 2000. Approaches to the production and processing of medicinal plants, 2th Ed, Tehran, Press Designers Publication, 286p. (In Persian).
27. Özkan, A., Yumrutas, Ö., Saygideger, S.D. and Kulak, M. 2011. Evaluation of antioxidant activities and phenolic contents of some edible and medicinal plants from turkey’s flora. Advances in Environmental Biology, 5(2): 231-236.
28. Oweis, D.S., Shibli, R.A., Eriefej, K.L. 2004. In vitro propagation of Gundelia tournefortii L. Advances in Horticultural Science, 18(3): 127-131.
29. Sarker, S.D., Latif, Z., Gray, A.I. 2006. Natural products isolation. Humana Press Inc., New Jersey, U.S.A., 20p.
30. Sharma, P., Dubey, R.S. 2005. Lead toxicity in plants. Journal of Plant physiology, 17: 35-52.
31. Singleton, V.L., Orthofer, R., Lamuela-Raventos, R.M. 1999. Analysis of total phenols and other oxidation substrates and antioxidants by means of Folin-Ciocalteu reagent. Methods n Enzymology, 299: 152-178.
32. Sukhdev, S., Handa, S., Singh, P., Gennaro, Kh., Dev, L., Dutt, R. 2008. Extraction technologies for medicinal and aromatic plants, International centre for science and high technology, 260p.
33. Stocklin, J. 1968. Salt deposits of Middle East. The geological society of america, Special paper 88: 157-181.
34. Swetie, R., Raesh, Ch., Arun, S. 2007. Antioxidant potential of mint (Mentha spicata L.) in radiation processed lamb meat. Food Chemistry, 100(2): 451-458.
35. Tabibian, M., Nasri, S., Kerishchi, P., Amin, G. 2013. The effect of Gundelia Tournefortii hydro-alcoholic extract on sperm motility and testosterone serum concentration in mice. zahedan. Journal of Research in Medical Sciences, 15(8): 18-21.
36. Talebi Kouyakhi, E., Naghavi, M.R., Alayhs, M. 2008. Study of the essential oil variation of Ferula gummosa samples from Iran. Chemistry of Natural Compounds, 44 (1): 124-126.
37. The´riault, V., Bernatchez, L., Dodson, J.J. 2007. Mating system and individual reproductive success of sympatric anadromous and resident brook charr, Salvelinus fontinalis, under natural conditions. Behavioral Ecology and Sociobiology, 62: 51–65.
38. Wong, S.P., Leong, L.P., Koh, J.H.W. 2006. Antioxidant activities of aqueous extracts of selected plants. Food Chemistry, 99: 775-783.
39. Zeinali, Z., Hemmati, Kh., Mazandarani, M., Asghari, D. 2014. Autecology, ethnopharmacology, phytochemistry and antioxidant activity of Ferula gummosa Boiss. In different regions of Razavi Khorasan Province.Eco-phytochemical Journal of Medicinal Plants, 1(4): 11-22.