بررسی وضعیت شاخص‌های کیفیت زندگی از نظر شهروندان (مطالعه موردی: منطقه دو شهر اردبیل)

جغرافیا و مطالعات محیطی

مقاله 1، دوره 5، شماره 20، بهمن 1395، صفحه 7-20   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

چنور محمدی^{* 1}؛ حسین نظم فر²

¹کارشناس ارشد، ‌گروه جغرافیا، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

²دانشیار، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

چکیده

امروزه مطالعات کیفیت زندگی عمدتاً بر محیط شهری و کیفیت زندگی شهری تمرکز کرده است و بررسی آن از ضرورت و اهمیت بسزایی برخوردار است که این امر همواره کانون اصلی‌ توجه برنامه‌ریزان بوده است. بر این اساس تمایل جمعیت در سرتاسر جهان برای تمرکز در شهرها، یکی از دلایل اصلی توجه به مفهوم کیفیت زندگی در مطالعات است. کیفیت زندگی یک فرد میزان برخورداری او را نشان می‌دهد، البته نه فقط به چیزهایی که به آن‌ها دست‌یافته است، بلکه تمام گزینه‌هایی که شخص فرصت انتخاب آن‌ها دارد. هدف پژوهش حاضر بررسی وضعیت شاخص‌های کیفیت‌زندگی محلات منطقه دو شهر اردبیل از نظر شهروندان می‌باشد. پژوهش حاضر از نوع کاربردی، روش جمع‌آوری اطلاعات میدانی (پرسشنامه) و اسنادی (کتابخانه‌ای) و روش مطالعه و بررسی با توجه به اهداف مورد نظر، موضوع و ماهیت پژوهش توصیفی- تحلیلی می‌باشد. جامعه آماری مورد نظر محلات یازده‌گانه منطقه دو شهر اردبیل می‌باشد که با استفاده از فرمول کوکران، 385 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند و با انتخاب 6 شاخص امنیت، بهزیستی فردی و رفاه اجتماعی، اقتصاد، ارتباطات (حمل‌و نقل)، مسکن و محیط‌زیست که با استفاده از آنتروپی شانون وزن‌دهی و برای بررسی وضعیت شاخص‌های کیفیت زندگی از روش saw استفاده شده است همچنین از روش ضریب پراکندگی برای نشان دادن اختلاف و نابرابری بین شاخص-ها‌‌و اینکه کدام شاخص بیشترین نابرابری را دارد، نتایج نشان می‌دهد بین محلات منطقه دو شهر اردبیل از لحاظ برخورداری از شاخص‌های کیفیت زندگی تفاوت زیادی وجود دارد و بیشترین اختلاف و نا‌برابری مربوط به شاخص بهزیستی‌فردی و رفاه‌اجتماعی می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

کیفیت زندگی؛ شهروندان؛ شهر اردبیل؛ Saw

مراجع

1. جاجرمی، کاظم و کلته، ابراهیم،(1385)، سنجش وضعیت شاخص‌های کیفیت زندگی در شهر از نظر شهروندان، مطالعه موردی گنبد قابوس، مجله جغرافیا و توسعه، سال چهارم، شماره 8، دانشگاه سیستان و بلوچستان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی. صص 18-5.
2. خادم­الحسینی، احمد، منصوریان، حسین و ستاری، محمد حسین، (1389)، سنجش کیفیت ذهنی زندگی در نواحی شهری (مطالعه موردی: شهر نورآباد استان لرستان)، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، سال اول، شماره 3.صص 45-60.
3. دویران، اسماعیل، غلامی، سعید و دانش دوست، مهرداد(1391) نقش شاخص‌های اجتماعی و کالبدی بر کیفیت زندگی در بافت‌های شهری (مطالعه موردی، محلات شهر زنجان)، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، دوره 1، شماره 4، صص 44-30.
4. ذاکر حقیقی، کیانوش و جمالی­پور، مهدیس(1393) مدل ارزیابی کیفیت زندگی در محلات از پیش اندیشیده شده (نمونه مطالعاتی: محله کوی مات اهواز، فصلنامه آمایش محیط، شماره 28، صص 125- 147.
5. سالاری سردری؛ فرضعلی، حیدری مقدم، مصطفی، سبحانی، نوبخت و عارفی، اعظم(1393) بررسی مؤلفه های کیفیت زندگی در فضاهای شهری (مطالعه موردی: شهر لامرد)، دو فصلنامه پژوهش­های منظر شهر، سال اول، شماره 2.
6. سرائی، محمد حسین؛ علیان، مهدی و خاوریان، امیر رضا، (1392)، مقایسه تطبیقی کیفیت زندگی در بافت‌های قدیم وجدید شهر یزد (مورد مطالعه محله شش باد گیری و شهرک دانشگاه)، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال سوم، شماره دوازدهم، 147-129.
7. شاه حسینی، پروانه و توکلی، هانیه(1391) عنوان تحلیل شاخص‌های کیفیت زندگی شهری مورد: محله وردآورد منطقه 21 شهر تهران، فصلنامه آمایش محیط، شماره 24، صص 144-127.
8. شکوهی، محمد اجزاء و حسینی، سید مصطفی، (1394)، سنجش و ارزیابی کیفیت زندگی در جهت دستیابی به توسعه پایدار (مورد مطالعه محلات شهر یزد)، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، سال چهارم، شماره پانزدهم، صص 99-112.
9.   لطفی، صدیقه(1388) مفهوم کیفیت زندگی شهری: تعاریف، ابعاد و سنجش آن در برنامه­ریزی شهری، فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیای انسانی- سال اول، شماره 4، صص 80-65.
10. عطایی، محمد (1389)، تصمیم­گیری چند معیاره، شاهرود، دانشگاه صنعتی شاهرود، چاپ اول.
11. غیاثوند، الهام(1388) تأثیر سرمایه اجتماعی بر کیفیت زندگی ساکنان محلات، فصلنامه مهندس مشاور، شماره 45. صص 27-22.
12. فتحعلیان، معصومه و پرتوی، پروین(1390) مطالعه تطبیقی کیفیت زندگی در بافت­های خودرو و برنامه ریزی شده اسلامشهر (مورد پژوهی قائمیه و واران)، نشریه مطالعات تطبیقی هنر (دو فصلنامه علمی پژوهشی)، شماره اول. صص 91-108.
13. کلانتری، خلیل (1380)؛ برنامه­ریزی و توسعه منطقه‌ای تهران (تئوری‌ها و تکنیک­ها، انتشارات خوشبین و انوار دانش).
14. محمدی، جمال؛ زنگنه، مهدی و عبدلی، اصغر(1389) سنجش شاخص‌های کیفیت زندگی از نظر شهروندان شهر مشهد، فصلنامه مطالعات شهری، سال دوم، شماره سوم، صص 117-97.
15. مرکز آمار ایران، سرشماری عمومی نفوس مسکن سال‌های 1385-1390 ( (www.amar.org.ir.
16. ملکی، سعید؛ زارعی، جواد و نصیری قلعه بین، سحر(1393) تحلیل کیفیت زندگی شهری در بافت فرسوده، مطالعه موردی: منطقه 9 شهر تهران، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، سال سوم، صص 34-19.
17. نجات، سحرناز(1387)کیفیت زندگی و اندازه­گیری آن، مجله تخصصی اپیدمیو­لوژی ایران، دوره­4، شماره 2، صص 62-57.
18. Beatriz Cuadrado-Ballesteros, Isabel-María García-Sánchez, José-Manuel Prado-Lorenzo,2012, Effects of different modes of local public services delivery on quality of life in Spain, Journal of Cleaner Production,37; 68-81
19. Cramer, Victoria, Seven Torgersen and Einar Kringlen, (2004), Quality of life in a city, the effect of population density, Social Indicator Research 69.
20. Epley. R, Donald and Menon, Mohan. 2008, A Melthod of A­ssembling Cross-sectional Indicators into a Community Q uality of Life, Social Indicators Research, NO. 88.
21. Hamam Serag El Din , ahmad shalaby, hend elsayed farouh ,sarah A.elariane,(2013(, Principles of urban quality of life for a neighborhood, HBRC Journal, 9; 86–92.
22. Lee, Yung-Jan. 2008, Subjective Quality of Life Measurement in Taipei, Building and Environment, Vol. 43, PP. 1205-1215.
23. Macgregor, S. L. T. (1998) the Impact of Economic Reform on Gahanian Families Canadian Home Economics Journal.Vol, 18.
24. Nor Rashidah Zainal, Gurmit Kaur, Nor ‘Aisah Ahmad, Jamaliah Mhd. Khalili,) 2012), Housing Conditions and Quality of Life of the Urban Poor in Malaysia, Social and Behavioral Sciences,50; 827 – 838.
25. Pacione, M., 2003, Urban environmental quality and human wellbeing - a social geographical perspective, Journal of Landscape and Urban Planning, Vol. 65 No. 2, p.p. 19-30.
26. Sirgy, J. et al. (2000), “A method for assessing residential satisfaction with community- based services: a quality of lifeIndicators Research. Vol.49, pp 279-316.
27. UNPF (United Nations Population Fund) (2007) , State of World Population 2007.
28. Uzell. (2006). "Environment and quality of life", Revue européenne de psychologie appliquée 56, pp 1-4.

Van Poll, R. 1997. The Perceived Quality of the Urban ResidentialEnvironment. A Multi-Attribute Evaluation, University of Groningen (RuG), the Netherlands.