ارزیابی و مقایسه محتوای فنل، فلاونوئیدکل و عملکرد آنتی اکسیدانی برگ و میوه در 14 ژنوتیپ مختلف گیاه کنار (Ziziphus mauritiana L.) در جنوب ایران

اکوفیتوشیمی گیاهان دارویی

مقاله 15، دوره 4، شماره 4 - شماره پیاپی 16، اسفند 1395، صفحه 1-14   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

بهمن فاضلی نسب^{* 1}؛ علیرضا سیروس مهر²؛ ناصر میرزایی³؛ مراد سلیمانی⁴

¹1مربی پژوهشی، پژوهشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران

²2استادیار، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران

³دانشجو کارشناسی ارشد، اصلاح گیاهان باغی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران

⁴پژوهشکده زیست فناوری کشاورزی دانشگاه زابل، زابل، ایران

چکیده

استفاده از ترکیبات طبیعی ضدمیکروبی و آنتی‌اکسیدانی مانند اسیدهای آلی، اسانس‌ها و عصاره‌های گیاهی می‌توانند جایگزین مناسب و ایمنی در مواد غذایی و صنایع دارویی باشند. از این‌رو هدف از این تحقیق ارزیابی میزان فنل، فلاونوئید و خاصیت آنتی اکسیدانی ژنوتیپ‌‌های مختلف گیاه کنار بود. در این تحقیق 14 ژنوتیپ بومی گیاه کنار (Ziziphus mauritiana L.) در سال 1395 از مناطق جنوب کشور شامل جیرفت، رودان، میناب و جاسک جمع‌آوری گردید. میزان فنل و فلاونویید کل بر اساس روش‌های اسپکتروفوتومتری و ارزیابی عملکرد آنتی اکسیدانی عصاره‌‌ها با استفاده از روش DPPH ارزیابی گردید نتایج حاصل از تجزیه داده‌ها نشان داد که ژنوتیپ گیاه کنار در منطقه رودان از بیشترین میزان فنل کل (417/20 میلی‌گرم در گرم عصاره خشک) و فلاونوئیدکل (119/52 میلی‌گرم در گرم عصاره خشک) برخوردار بود. نتایج حاصل از ارزیابی میزان توانایی به دام اندازی رادیکال‌های آزاد عصاره هیدرو الکلی برگ و میوه به‌صورت مجموع نشان داد که ژنوتیپ گیاه کنار در منطقه رودان و سپس ژنوتیپ‌‌های گیاه کنار در  شهر تالار به ترتیب با میزان 086/83 و 064/82 میکروگرم در میلی‌لیتر ژنوتیپ‌‌های برتر بودند. در کل عصاره هیدروالکلی برگ ژنوتیپ‌‌های کنار نسبت به میوه از خاصیت آنتی‌اکسیدانی بیشتر و ژنوتیپ کنار منطقه رودان و سپس ژنوتیپ کنار منطقه تالار، ژنوتیپ‌‌های برتر از لحاظ خواص آنتی اکسیدانی بودند. با توجه به میزان بالای خاصیت آنتی‌اکسیدانی گیاه کنار و همچنین به‌دلیل خطرات سرطان‌زایی آنتی‌اکسیدان‌های مصنوعی و سنتز شده، پیشنهاد می‌گردد فرآورده‌های گیاه کنار مخصوصاً کنارهای رودان و تالار به‌عنوان جایگزینی مناسب بجای مواد نگه‌دارنده و همچنین می‌توان از آن‌ها به‌عنوان منابع غنی و در دسترس، در صنایع غذایی و داروسازی استفاده کرد.
 
استفاده از ترکیبات طبیعی ضدمیکروبی و آنتی‌اکسیدانی مانند اسیدهای آلی، اسانس‌ها و عصاره‌های گیاهی می‌توانند جایگزین مناسب و ایمنی در مواد غذایی و صنایع دارویی باشند. از این‌رو هدف از این تحقیق ارزیابی میزان فنل، فلاونوئید و خاصیت آنتی اکسیدانی ژنوتیپ‌‌های مختلف گیاه کنار بود. در این تحقیق 14 ژنوتیپ بومی گیاه کنار (Ziziphus mauritiana L.) در سال 1395 از مناطق جنوب کشور شامل جیرفت، رودان، میناب و جاسک جمع‌آوری گردید. میزان فنل و فلاونویید کل بر اساس روش‌های اسپکتروفوتومتری و ارزیابی عملکرد آنتی اکسیدانی عصاره‌‌ها با استفاده از روش DPPH ارزیابی گردید نتایج حاصل از تجزیه داده‌ها نشان داد که ژنوتیپ گیاه کنار در منطقه رودان از بیشترین میزان فنل کل (417/20 میلی‌گرم در گرم عصاره خشک) و فلاونوئیدکل (119/52 میلی‌گرم در گرم عصاره خشک) برخوردار بود. نتایج حاصل از ارزیابی میزان توانایی به دام اندازی رادیکال‌های آزاد عصاره هیدرو الکلی برگ و میوه به‌صورت مجموع نشان داد که ژنوتیپ گیاه کنار در منطقه رودان و سپس ژنوتیپ‌‌های گیاه کنار در  شهر تالار به ترتیب با میزان 086/83 و 064/82 میکروگرم در میلی‌لیتر ژنوتیپ‌‌های برتر بودند. در کل عصاره هیدروالکلی برگ ژنوتیپ‌‌های کنار نسبت به میوه از خاصیت آنتی‌اکسیدانی بیشتر و ژنوتیپ کنار منطقه رودان و سپس ژنوتیپ کنار منطقه تالار، ژنوتیپ‌‌های برتر از لحاظ خواص آنتی اکسیدانی بودند. با توجه به میزان بالای خاصیت آنتی‌اکسیدانی گیاه کنار و همچنین به‌دلیل خطرات سرطان‌زایی آنتی‌اکسیدان‌های مصنوعی و سنتز شده، پیشنهاد می‌گردد فرآورده‌های گیاه کنار مخصوصاً کنارهای رودان و تالار به‌عنوان جایگزینی مناسب بجای مواد نگه‌دارنده و همچنین می‌توان از آن‌ها به‌عنوان منابع غنی و در دسترس، در صنایع غذایی و داروسازی استفاده کرد.
 

کلیدواژه‌ها

آنتی‌اکسیدان؛ جنوب ایران؛ ژنوتیپ؛ کنار Ziziphus mauritiana L؛ فلاونوئید؛ فنل

مراجع

1. Asgarpanah, J. and Haghighat, E. 2012. A review of phytochemistry and meidicnal properties of jujube (ZiziphusVulgaris L.). Journal of Pharmaceutical and Health Sciences, 1: 89-97.
2. Bagchi, D., Bagchi, M., Stohs, S.J., Das, D.K., Ray, S.D., Kuszynski, C.A., Joshi, S.S. and Pruess, H.G. 2000. Free radicals and grape seed proanthocyanidin extract: Importance in human health and disease prevention. Toxicology, 148: 187-197.
3. Bahari, Z., Shojaeiyan, A., Rashidi Monfared, S., Mirshekari, A., Nasiri, K. and Amiriyan, M. 2015. Investigation of genetic diversity among some iranian dill (Anethum graveolens L.) Landraces, Using Issr Markers. Journal of Plant Genetic Research, 2: 11-22.
4. Calabro, M., Galtieri, V., Cutroneo, P., Tommasini, S., Ficarra, P. and Ficarra, R. 2004. Study of the extraction procedure by experimental design and validation of a Lc method for determination of flavonoids in Citrus bergamia Juice. Journal of Pharmaceutical and Biomedical Analysis, 35: 349-363.
5. Chang, C.-C., Yang, M.-H., Wen, H.-M. and Chern, J.-C. 2002. Estimation of total flavonoid content in propolis by two complementary colorimetric methods. Journal of food and drug analysis, 10.
6. Chen, Y., Zhang, M., Chen, T., Zhang, Y. and An, L. 2006. The Relationship between seasonal changes in anti-oxidative system and freezing tolerance in the leaves of evergreen woody plants of sabina. South African Journal of Botany, 72, 272-279.
7. Dai, J. and Mumper, R. J. 2010. Plant Phenolics: Extraction, Analysis and their antioxidant and anticancer properties. Molecules, 15: 7313-7352.
8. Dixon, R.A. and Paiva, N.L. 1995. Stress-Induced phenylpropanoid metabolism. The plant cell, 7: 1085.
9. Drinic, M.S., Trifunovic, S., Drinic, G. and Konstantinov, K. 2002. Genetic divergence   and    its   correlation toheterosis in maize as revealed by ssr-based markers. Maydica, 47: 1-8.
10. Ebrahimzadeh, M.A., Hosseinimehr, S.J., Hamidinia, A. and Jafari, M. 2008.Antioxidant and free radical scavenging activity of Feijoa sallowiana fruits peel and leaves. Pharmacology online, 1: 7-14.
11. Fatahi moghadam, J., Hamid oghli, Y., Fotohi ghazvini, R., Ghasem Nezhad, M. and Bakhshi, D. 2011. Assessment of physicochemical and anti-oxidant of crest in some goinary cultivars of Citrus. Journal of Horticultural Science, 25, 211-217  (In Persian).
12. Fazeli-Nasab, B. and Mirzaei, N. 2017. Phenotipic diversity and evalutation of total phenolic and flavonoid contents of leaf extracts in 47 commercial and native plant cucurbitaceae, Zucchini, citrus. Journal of Ilam university medical science, (in press).
13. Fazli, R., Nazarnezhad, N., Ebrahimzadeh, M. and Zabihzadeh, M. 2013. Evaluation of the antioxidant capacities and total phenolic contents of beech and oak barks. Armaghane danesh, 18, 137-145.
14. Ghasemi, K., Ghasemi, Y. and Ebrahimzadeh, M. A. 2009. Antioxidant activity, phenol and flavonoid contents of 13 Citrus species peels and tissues. Pakistan Journal of Pharmaceutical Science, 22: 277-281.
15. Gorinstein, S., Martı́n-Belloso, O., Park, Y.-S., Haruenkit, R., Lojek, A., Ĉı́ž, M., Caspi, A., Libman, I. and Trakhtenberg, S. 2001. Comparison of some biochemical characteristics of different Citrus fruits. Food chemistry, 74: 309-315.
16. Guo, C. and Yang, J. 2001. Progress in the study of antioxidant capacity of fruits and vegetables. China public health, 17: 87-88.
17. Hemmati, N., Ghasem Nezhad, A., Fatahi Moghadam, J. and Ebrahimi, P. 2015. The basic role in antioxidant activity Citrus fruit: A case study compared the antioxidant activity of two cultivars of fruit guice with fruit stool. Journal of Horticultural Science, 29: 277-286.
18. Jafari, R., Manochehri Kalantari, K. and Ahmadi Mousavi, A. 2007. Effect of paclobutrazol on accumulation of antioxidants in tomato seedlings under cold stress. Iranian Journal of Biology, 20, 206-216 (In Persian).
19. Jamshidi, M., Ahmadi-Ashteiani, H.R., Shamsali, R., Fathi Azad, F., Mazandarani, M. and Khaki, A. 2010. Analysis and comparison of phenolic compounds and antioxidant activity of some plant species native to the caspian. Journal of Medicinal Plants, 9: 177-183 (In Persian).
20. Jang, H. D., Chang, T. C. and Hsu, C. L. 2010. Antioxidant potentials of buntan pumelo (Citrus Grandis Osbeck) and Its ethanolic and acetified fermentation products. Food chemistry, 118: 554-558.
21. Judd, W.S. and Olmstead, R.G. 2004. A survey of tricolpate (Eudicot) phylogenetic relationships. American Journal of Botany, 91: 1627-1644.
22. Khalili, M. and Ebrahimzadeh, M. A. 2015. A review on antioxidants and some of their common evaluation methods. Journal Mazandaran University of Medical Sciences, 24, 188-208.
23. Kwok, C.-Y., Wong, C.N.-Y., Yau, M. Y.-C., Yu, P. H.-F., Au, A. L. S., Poon, C. C.-W., Seto, S.-W., Lam, T.-Y., Kwan, Y.-W. and Chan, S.-W. 2010. Consumption of dried fruit of Crataegus pinnatifida (Hawthorn) suppresses high-cholesterol diet - induced hypercholesterolemia in rats. Journal of functional foods, 2: 179-186.
24. Meda, A., Lamien, C.E., Romito, M., Millogo, J. and Nacoulma, O.G. 2005. Determination of the total phenolic, flavonoid and proline contents in burkina fasan honey, as well as their radical scavenging activity. Food chemistry, 91: 571-577.
25. Mohammadi, S. A. and Prassana, B. M. 2003. Analysis of genetic diversity in crop plants-salient statistical Tools and considerations. Crop science, 43: 1235-1248.
26. Mollá, S., Villar-Salvador, P., García-Fayos, P. and Rubira, J.L.P. 2006. Physiological and transplanting performance of Quercus ilex L.(Holm Oak) seedlings grown in nurseries with different winter conditions. Forest ecology and management, 237: 218-226.
27. Mozafarian, V. 2010. Classification of plant morphology and taxonomy. Amir Kabir Publications, 512.
28. Mozdastan, S., Ebrahimzadeh, M. A. and Eslami, S. 2015a. Effect of increasing the polarity of solvent on total phenol and flavonoid contents and antioxidant activity of myrtle (Myrtus communis L.). Journal of Mazandaran University of Medical Sciences, 25: 68-81.
29. Mozdastan, S., Ebrahimzadeh, M. A. and Khalili, M. 2015b. Comparing the impact of different extraction methods on antioxidant activities of myrtle (Myrtus Communis L.). Journal of Mazandaran University of Medical Sciences, 25: 10-24.
30. Negi, P. S. 2012. Plant extracts for the control of bacterial growth: efficacy, stability and safety issues for food application. International Journal of Food Microbiology, 156, 7-17.
31. Nei, M. and Li, W.-H. 1979. Mathematical Model for studying genetic variation in terms of restriction endonucleases. Proceedings of the National Academy of Sciences, 76, 5269-5273.
32. Olfati, J.A., Samizade, H., Peyvast, G.A., Rabiei, B. and Khodaparast, S.A. 2012. Rleationship between Genetic distance and heterosis in Cucumber. International Journal of plant breeding, 6: 21-26.
33. Pejmanmehr, M., Hasani, M.A., Fakhr-Tabatabai, S.M. and Hadian, J. 2009. Genetic diversity and segregating of populations Zyrh english (Bunium persicum Boiss.) using molecular markers rapd. Journal of Environmental Sciences, 7: 63-76.
34. Pourmorad, F., Hosseinimehr, S. and Shahabimajd, N. 2006. Antioxidant activity,phenol and flavonoid contents of some selected iranian medicinal plants. African journal of biotechnology, 5: 1142-1145.
35. Rashedi, H., Amiri, H. and Gharezi, A. 2015. Assessment of phytochemical and antioxidant properties of the Capparis spinosa L. Khuzestan province. Journal of Qazvin University of Medical Science, 18: 11-17.
36. Rehman, Z.-U. 2003. Evaluation of Antioxidant Activity of methanolic extract from peanut hulls in fried potato chips. Plant Foods for Human Nutrition, 58: 75-83.
37. Rolf, F.J. 2002. Ntsys-Pc: Reference Manual. Exeter publishing Ltd. New York.
38. Sharma, R., Samant, S., Sharma, P. and Devi, S. 2012. Evaluation of antioxidant activities of withania somnifera leaves growing in natural habitats of North-West Himalaya, India. Journal of Medicinal Plants Research, 6: 657-661.
39. Shrivastava, A. and Roy, S. 2013. Cucurbitaceae: A ethnomedicinally important vegetable family. Journal of Medicinal Plants Studies, 1, 16-20.
40. Valizadeh, J., Bagheri, A., Valizadeh, J. and Mirjalili, M.H. 2015. Phytochemical investigation of Withania coagulans (Stocks) dunal in natural habits of Sistan and Balochestan province of Iran. Iranian Journal of Medical and Aromatics Plants, 31: 406-417.
41. Wach, A., Pyrzyńska, K. and Biesaga, M. 2007. Quercetin content in some food and herbal samples. Food chemistry, 100: 699-704.
42. Zakizadeh, M., Nabavi, S., Nabavi, S. and Ebrahimzadeh, M. 2011. In Vitro antioxidant activity of fower, seed and leaves of Alcea hyrcana grossh. European review for medical and pharmacological sciences, 15: 406-412.