بررسی مهمترین نیازهای اکولوژیکی، ترکیب‌های شیمیایی اسانس، فنل و فلاونوئید کل و آنتی‌اکسیدانی گیاه داروییPhlomis herba-venti به همراه تهیه طیف فلورستیک گونه‌های منطقه هزارجریب بهشهر

اکوفیتوشیمی گیاهان دارویی

مقاله 17، دوره 4، شماره 4 - شماره پیاپی 16، اسفند 1395، صفحه 24-36   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

عیسی جعفری فوتمی^{* 1}؛ موسی اکبرلو²؛ معصومه مازندرانی³؛ محمد رحیم فروزه⁴

¹1دانشجوی دکتری علوم مرتع، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

²2دانشیار گروه علوم مرتع، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

³دانشیار، گروه زیست شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی گرگان، گرگان، ایران

⁴استادیار گروه علوم مرتع، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ، ایران

چکیده

این مطالعه با هدف بررسی مهمترین نیازهای اکولوژیکی، ترکیب‌های شیمیایی اسانس، فنل و فلاونوئید کل و آنتی‌اکسیدانی گیاه گوش بره نفش نیش دار (Phlomis herba-venti) در رویشگاه طبیعی منطقه هزارجریب بهشهر استان مازندران انجام گرفت. همزمان با بررسی لیست فلورستیک، گونه‌های همراه منطقه مورد مطالعه و مهمترین نیازهای اکولوژیکی آن ثبت گردید و به منظور عملیات آزمایشگاهی، سرشاخه‌های گلدار گیاه از رویشگاه منطقه هزارجریب و در محدوده ارتفاعی 1000- 2000 متر، در خردادماه جمع‌آوری گردید. اسانس نمونه با استفاده از دستگاه تقطیر (طرح کلونجر) استخراج و ترکیبات شیمیایی آن  با استفاده از دستگاه GC/MC شناسایی گردید. ارزیابی میزان فنل و فلاونویید کل با استفاده از روش‌های اسپکتروفتومتری و میزان عملکرد آنتی‌اکسیدانی عصاره با استفاده از روش DPPH ارزیابی گردید. نتایج نشان داد که گیاه گوش بره بیشتر در محدوده ارتفاعی 2000 با اقلیم نیمه مرطوب سرد، بارش 383 میلی‌متر و متوسط درجه حرارت 44/12 درجه سانتی گراد و در خاک‌هایی با بافت شنی-لومی، ماده آلی خاک منطقه پراکنش گیاه 06/5 و اسیدیته 53/7، هدایت الکتریکی 62/0، رشد دارد. رشد رویشی گیاه در اوایل اردیبهشت، گلدهی در خرداد تا تیرماه و پراکنش میوه در شهریور انجام می‌گیرد و طیف فلورستیک گونه‌های همراه متعلق به 47 جنس و 55 گونه بوده است. در طب سنتی، منطقه بیشتر از سرشاخه‌های گلدار گیاه به‌عنوان ضدعفونی کننده و ضد التهاب استفاده می‌شود. مواد موثره دی-ژرماکرن (47/54 درصد) و کاریوفیلن (81/15 درصد) از بیشترین ترکیبات موثره اسانس بودند. میزان فلاونویید کل (40/120 میلی‌گرم معادل کوئرستین در هر گرم وزن خشک گیاه) و فنل کل (2/3 میلی گرم معادل گالیک اسید در هر گرم وزن خشک گیاه) از عملکرد بهینه آنتی‌اکسیدانی در مهار رادیکال‌های آزاد با میزان 9/3 برخوردار بود. نتایج بدست آمده از این تحقیق در تایید مصارف سنتی این گیاه در منطقه قابل بحث می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

آنتی‌اکسیدان؛ اتنوفارماکولوژی؛ اسانس؛ فنل و فلاونوئید کل؛ گوش بره (Phlomis herba-venti)

مراجع

1. Aburjai, T., Darwish, R.M. and Al-Khalil, S. 2001. Screening of antibiotic resistant inhibitors from local plant materials against two different strains of Pseudomonas aeruginosa. Journal Ethnopharmacol, 76 (1): 39-44.
2. Amor, I.L., Boubaker, B., Sgaier, J., Skandrani, M.B., Bhouri, I., Neffati, W., Kilani, A., Bouhlel, S., Ghedira, I. and Chekir-Ghedira, K. 2009. Phytochemistry and biological activities of Phlomis species. Journal Ethnopharmacol, 125: 183-202.
3. Akhlaghi, H. and Motevalizadeh Kakh’ky, A. 2010. Volatile Constituents of Phlomis cancellata Bge. A Labiate Herb Indigenous in Iran. Journal Essent. Oil Res, 13(5):134-137.
4. Archibold, O.W. 1995. Ecology of world vegetation. Chapman and Hall Inc., London.509p.
5. Baser, K.H.C. 1992. Turkish rose oil. Perf. Flav. 17:45–52.
6. Bodeker, G. 2000. Traditional health system: valuing biodiversity for human health and well-being. In Cultural and Spiritual Values in Biodiversity, (ed.) DarrellA. Posey, pp. 261–284.
7. Brauch, Z. 2005. Vegetation environmental relationships and classification of the seasonal savannas in Venezuela. Journal of flora, 200:49-64.
8. Chew, K.K., Ng, S.Y. and Thoo, Y.Y. 2011. Effect of ethanol concentration, extraction time and extraction temperature on the recovery of phenolic compounds and antioxidant activity of Centella asiatica extracts. International Food Research Journal, 18: 571-578.
9. Darwish, R.M., Aburjai, T. and Al-Khalil, S. 2002. Screening of antibiotic resistant inhibitors from local plant materials against two different strains of Staphylococcus aureus. Journal Ethnopharmacol, 79 (3): 359-364.

10. Delnavazi, M.R., Baba-ali, F., Soufiabadi, S., Sherafatmand, M., Ghahremani, F., Tavakoli, S. and Yassa, N. 2014. Essential oil composition, antioxidant activity and total phenolic Content of Some Lamiaceae Taxa Growing in Northwest of Iran. Pharmaceutical sciences. 20(1), 22-28.

11. Ebrahimabadi, A.H., Djafari-Bidgoli, Z., Kashi, F.J., Mazoochi, A. and Batooli, H. 2010. Composition and antioxidant and antimicrobial activity of the essential oil and extracts of Stachys inflata Benth. From Iran. Food Chemistry, 119: 452-458.

12. Famiglietti, J.S., Rudnicki,  J.W. and Rodell, M., 1998. Variability in surface moisture content along a hill slope transect: Rattlesnake Hill, Texas. Journal of Hydrology, 210: 259-281.

 

13. Firuzi, O., Miri, R., Asadollahi, M., Eslami, S. and Jassebi, A.R., 2013. Cytotoxic, antioxidant and antimicrobial activities and phenolic contents of eleven Salvia species from Iran. Iranian Journal of Pharmaceutical Research, 12 (4): 801-810.

14. Harvala, C., Couladis, M. and Tanimanidis, A. 2000 Essential oil of Phlomis lanata growing in Greece: Chemical composition and antimicrobial activity. Planta Med, 66(7): 670-672.

15. Jafari Haghighi, M. 2003. Methods of soil analyze- physical and chemical sampling and analysis. published by Nedaye Zoha, 236 p.

16. Jamshidi, M., Ahmadi, H.R., Rezazadeh, Sh., Fathi, F. and Mazanderani, M. 2010. Study on phenolic and antioxidant activity of some selected plant of Mazandaran province. Medic Plant, 9(34) 177-183.

17. Khalilzadeh, M.A., Tajbakhsh, M. and Rineh, A. 2008 Study of the essential oils composition of leaves and flowers of two subspecies Phlomis herba-venti (Pungens and Lenkoranica) from Iran. Journal Essent Oil Res, 20: 46-48.

18. Khanavi, M., Mannan Hajimahmoodi, M., Cheraghi-Niroomand, M., Kargar, Z., Ajani, Y., Hadjiakhoondi, A. and Oveisi, M.R. 2009. Comparison of the antioxidant activity and total phenolic contents in some Stachys species. African Journal of Biotechnology, 8 (6): 1143-1147.

19. Konyalıoglu, S. and Karamenderes, C. 2004. Screening of total flavonoid, phenol contents and antioxidant capacities of Achillea L. species growing in Turkey. Acta Pharm Turcica, 46: 163–170.

20. Kyriakopolou, I., Magiatis, P., Skaltsounis, A.L. and Aligiannis, N. 2001.A new phenylethanoid glycoside with free radical scavenging and antimicrobial activities from Phlomis samia. Journal Natural Products, 64 (8): 1095-1097.

21. Limem-Ben Amor, I. and Boubaker, J. 2009. Phytochemistry and biological activities of Phlomis species Journal of Ethno pharmacology, 125:183-202.

22. Maharik, N., Elgengaihi, S. and Taha, H. 2009. Anthocyanin production in callus cultures of Crataegus sinaisa Boiss. International Journal of Academic Research, 1(1): 30-34.

23. Mashhadian, N.V. and Rakhshandeh, H. 2005. Antibacterial and antifungal effects of Nigella sativa extracts against S. aureus, P. aeroginosa and C. albicans. Pakistan Journal Medical Sci., 21(1):47–52.

24. Mazandarani, M. and Khormali, A. 2015. Autecology, ethnopharmacology, total phenol and flavonoids and antioxidant activity of Ditrichia graveolens (L.)Greuter. In different extraction from Bandargaz region. Ecophytochemical Journal, 6 (2):69-78.

25. Mazandarani1, M., Mirdeilami, S.Z. and Pessarakli, M. 2013. Essential oil composition and antibacterial activity of Achillea millefolium L. from different regions in North east of Iran. Journal of Medicinal Plants Research, 7(16):1063- 1069.

26. Mazandarani, M., Majidi, Z., Zarghami- Moghaddam, P., Abrudi, M., Bayat, H. and Hemmati, H. 2012. Essential oil composition, total phenol, flavonoid, anthocyanin and antioxidant activities in different parts of Artemisia annua L. in two localities (North of Iran.). Journal of Medicinal plants and By-product, 1:1-12.

27. Morteza-Semnani K, Saeedi M. and Shahani, S. 2006. Antioxidant activity of the methanolic extracts of some species of Phlomis and Stachys on sunflower oil. African Journal of Biotechnology, 5(24): 2428- 2432.

28. Morteza-Semnani, K., Akbarzadeh, M. and Changizi, S.h. 2006. Essential oils composition of Stachys byzantina, S. inflata, S. lavandulifolia and S. laxa from Iran. Flavour Fragrnace Journal, 21(2): 300-303.

29. Morteza-Semnani, K., Azadbakht, M. and Goodarzi, A. 2004. The essential oils composition of Phlomis herba-venti L. leaves and flowers of Iranian origin. Flavour Fragrnace Journal, 19: 29–31.

30. Özgen, U., Mavi, A., Terzi, Z., Coflkun, M. and Yildirim, A. 2004. Antioxidant activity and total phenolic compounds amount of some Asteraceae species. Turkish Journal Pharmacology Science, 1 (3): 203-216.

31. Pourmorad, F., Hosseinimehr, S.J. and Shahabimajd, N. 2006. Antioxidant activity, phenol and flavonoid contents of some selected Iranian medicinal plants. African Journal of Biotechnology, 5 (11): 1142-1145.

32. Rechinger. K.H. and Hedge, I.C. 1982. Flora Iranica. Akademisch Druck-und Verlagsanstalt. Graz, Austria, 150: 360-361.

33. Ristic, M.D., Duleti, S., Knezevi, J. and Marine, P.D. 2000. Antimicrobial activity of essential oils and ethanol extract of Phlomis fruticosa L. (Laminaceae). Phytotherapy Research, 14(4): 267-271.

34. Shaidai Karkaj, E. 2011. Carbon sequestration potential redox species of Agropyron elongatum and Atriplex lentiformis (Case Study: Chaparqoymeh the Gonbad). MSc thesis range. Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, 85 P.

35. Sindambiwe, J.B., Calomme, M., Cos, P., Totte, J., Pieters, L., Vlietinck, A. and Vanden–Berghe, D. 1999.
Screening of seven selected Rwandan medicinal plants for antimicrobial and antiviral activities. Journal of Ethno pharmacology, 65: 71–77.

36. Song, A., Liu, S., Shi, Z. and Dong, L. 2006. Quantitative classification and ordination of subalpine meadow in wolong Nature Reserve. Ying Yong Sheng Tai Xue Bao, 17(7): 1174-8.

37. Sun, J., Li, X., Wang, X. and Li, Z. 2009. Latitudinal changes in species diversity of permafrost wetland plant communities in Great Xing’an Mountain valleys of Northeast China. Acta Ecological Sinica, 29: 272-277.

38. Tatian, M.R. 2000. Geological Society of Plant summer rangeland thousand acres Behshahr.Msc thesis. Mazandaran University. 128p.

39. Yuan, R. and Lin, Y. 2000. Traditional Chinese Medicine: an approach to scientific proof and clinical validation. Pharmacology and Therapeutics, 86: 191–198.

40. Zhang, Y. and Wang, Z. 2009. Phenolic composition and antioxidant activities of two Phlomis species: A correlation study. Comptes Rendus Biologies Journal, 332:816-826.