مطالعه ویژگی های مرفولوژیک، اجزای عملکرد و عملکرد کمی و کیفی توده های بومی و اصلاح‌شده برنج (.Oryza sativa L)

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مقاله 18، دوره 8، شماره 27، اسفند 1395، صفحه 216-225   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

نوراله خیری^{* 1}؛ حسام حسین نژاد²؛ امیر عباس موسوی³؛ پرویز یداللهی⁴

¹دانشگاه آزاد اسلامی، واحد آیت الله آملی، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، آمل، ایران

²دانش‌آموخته کارشناسی ارشد زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس، چالوس، ایران

³استادیار زراعت دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس، چالوس، ایران

⁴دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شهرکرد، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، شهرکرد، ایران

چکیده

به ‌منظور مطالعه ویژگی‌های کمی و کیفی توده‌های بومی و اصلاح‌شده برنج، آزمایشی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار در سال زراعی 1390 در مزرعه دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل توده‌های بومی طارم محلی، سنگ‌طارم و طارم دیلمانی به همراه نه توده اصلاح‌شده پرتو، جهش، دانش، جلودار، فجر، سپیدرود، میلاد، نوک‌سیاه و R9 بود. نتایج نشان داد که ژنوتیپ‌های برنج از نظر تمامی صفات مورد مطالعه به استثنای طول خوشه دارای اختلاف معنی‌دار بودند. توده‌های اصلاح‌شده نسبت به توده‌های بومی، تعداد پنجه بارور در بوته و تعداد دانه پر در خوشه بیشتری داشتند، اما ارتفاع بوته در توده‌های بومی بیشتر از توده‌های اصلاح‌شده بود. توده R9 بیشترین تعداد دانه و دانه پوک (به‌ترتیب با 555/9 و 90 دانه) را داشت. در بین ژنوتیپ‌ها، توده‌های دانش و جلودار به ‌ترتیب با میانگین‌های 5395 و 5410 کیلوگرم در هکتار، بیشترین عملکرد دانه را به خود اختصاص دادند. بیشترین طول دانه قبل از پخت متعلق به توده دانش ولی بیشترین طول دانه پس از پخت و بالاترین مقدار آمیلوز به توده طارم محلی تعلق داشت. توده-های طارم محلی و سنگ‌طارم بیشترین میزان از نظر قوام ژل را نشان دادند. دمای ژلاتینه شدن برای توده‌های بومی به همراه نوک‌سیاه، جهش و R9، متوسط (کلاس 4 تا 5) و برای سایر توده‌ها، بالا (کلاس 6 تا 7) بود. به طور کلی نتیجه‌گیری شد که از نظر کمی، توده‌های اصلاح‌شده دانش و جلودار و از نظر کیفی، توده بومی طارم محلی برتر از سایر توده‌ها بودند.

کلیدواژه‌ها

آمیلوز؛ برنج؛ ژنوتیپ؛ عملکرد دانه

مراجع