کارکرد پل به عنوان فضای شهری

جغرافیا و مطالعات محیطی

مقاله 2، دوره 4، شماره 16، بهمن 1394، صفحه 23-34   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

الهام ناظمی^{* 1}؛ فرح حبیب²؛ حمید ماجدی³

¹دانشجوی دکتری شهرسازی/ دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

²دانشیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، گروه شهرسازی، تهران، ایران.

³دانشیار/ دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، گروه شهرسازی، تهران، ایران.

چکیده

با توجه به گسترش ابعاد گوناگون ارتباطات انسانی و تاثیرات آن بر اهداف توسعه شهری نقش پل‌ها به عنوان بخشی از کالبد شهر امروزی شکلی فراتر از ارتباط کالبدی صرف به خود گرفته و با توجه به نیاز پیوندهای اجتماعی، خلق خاطره ذهنی، هویت معنوی و کارکرد پویا برای پایداری شهرها، لزوم تعریف مفهوم و چارچوبی مناسب جهت دست‌یابی به اهداف ونیازهای ذکر شده اهمیت یافته است. بنابراین مفهوم پل- فضا که در گذشته جایگاه واجد ارزشی داشته می‌تواند در این رابطه مورد باز تعریف و تدقیق بیشتر قرار گیرد. لذا در این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و مقایسه‌ای، و با بهره‌مندی از مطالعات اسنادی و متون موجود، به بررسی سیر شکل‌گیری و تغییرات مفهومی و کالبدی پل از زمان آغازین ایجاد آن تا تکامل امروزی آن پرداخته شده، و به روش تفسیری تاریخی اقدام به بازیابی ویژگی‌های برجسته و قابل سرمایه-گذاری پل نظیر ویژگی‌های با ارزش کالبدی، اجتماعی، نمادی، کارکردی و هویتی نموده است. هم‌چنین در راستای دست‌یابی به ارتباطات مطلوب انسانی با توجه به مفاهیم مشترک پل با فضای شهری پویا؛ ‌ مفهوم پل- فضا معرفی گردیده است.

کلیدواژه‌ها

فضا؛ پل؛ فضای شهری؛ پل- فضا

مراجع

منابع

1. احتشامی، منوچهر (1386): پل­های ایران، انتشارات دفتر پژوهش‌های فرهنگی، چاپ اول، تهران.
2. احتشامی، منوچهر (1379): در بارگاه فردوسی، انتشارات پیکان، چاپ اول، تهران.
3. بلادزی، احمدبن یحیی (1346): فتوح البلدان، ترجمه آذرتاش آذرنوش، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، چاپ اول، تهران.
4. تیبالدز، فرانسیس (1382): شهرسازی شهروندگرا، ترجمه محمد احمدی نژاد، انتشارات نشر خاک، چاپ اول، اصفهان.
5. طهوری، نیر (1381): «پل، راهی به سوی بهشت»، فصلنامه خیال، شماره 2، تهران، فرهنگستان هنر.
6. فرشیدنیک، فرزانه و رضا افهمی و محمود طاووسی(پاییز و زمستان 1390): «بررسی تجلی حکمت صدرایی در معماری اصفهان عصر صفوی (پل خواجو، ترجمان اسفار اربعه ملاصدرا)» دوفصلنامه علمی- پژوهشی نامه معماری و شهرسازی، دوره 4، شماره 7، تهران، صص 66-49.
7. کریر، راب (1383): فضای شهری، ترجمه­ی خسرو هاشمی­نژاد، انتشارات نشر خاک، چاپ اول، اصفهان.
8. گلابچی، محمود (1389): پل­های ایران و جهان؛ انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول، تهران.
9. مختاریان، ساسان (1380): رازهندسه پنهان در نما و معماری پل خواجو، انتشارات یکتا، چاپ اول، اصفهان.
10. مخلصی، محمد علی (1379): پل­های قدیمی ایران، انتشارات سازمان میراث فرهنگی، چاپ اول، تهران.
11. مدنی‌پور، علی (1384): طراحی فضای شهری نگرشی بر فرآیندی اجتماعی و مکانی، ترجمه فرهاد مرتضایی، انتشارات شرکت پردازش و برنامه ریزی شهری، چاپ دوم، تهران.
12. نواری، نیلوفر و ساینا خلیل­زاده و فرهاد فخاری تهرانی (بهار و تابستان 1387): «پل بازارهای تبریز»، دو فصلنامه علمی-پژوهشی (هنر و معماری) صفه، دوره 17, شماره 46، تهران، صص 108-101.
13. هرودت (1365): تواریخ، انتشارات فرهنگستان ادب و هنر ایران، چاپ اول، تهران.
14. Canter. D., (1977): The Psychology of Place, London: Architectural Press, 1977.
15. Chadirji, R (1986): Concepts and Influences: Towards a Regionalized International Architecture, KPI, London.
16. Christ, W. (2000): Public versus Private Space, paper presented at the international symposium ‘Die europäische Stadt – ein auslaufendes Modell?’ IRS, Erkner bei Berlin, March.
17. Lefebvre, H. (1992): The Production of Space, trans. Donald Nicholson-Smith, Oxford, Blackwell.
18. Lynch. K. (1960): The image of the city, MIT Press, Cambridge, Mass.
19. Montgomery, J. (1998): Making a city: Urbanity, Vitality and urban design, Urban Design, No. 1, 93-115.
20. Norberg-Schulz, c. (1981): Genios losi, Rizzoli, New York.
21. 21. Punter, J. (1991): Participation in the design of urban space, landscape Design, No. 200, 24-27.
22. Relph, E. (1976): Place and Placelessness, Pion Limited, London.
23. Rogers, W. (2003): The Excellent city park system, in what makes it great & how to get there, P. Harnik (Ed), Washington DC, International City Managers Association, USA.
24. Stedman, R. (2002): Toward a social psychology of place: Predictive behavior from place-based cognitions, attitudes, and identity, Environ mental Behavior, No. 34, 561-581.

25. Willis, A. (2000): The Limits of ‘Sustainable Architecture’, paper delivered at shaping the Sustainable Millennium, Queensland University of Technology, July 2000, Australia.