بررسی و اولویت بندی شهرستان های استان اردبیل از لحاظ زیرساخت ها و جاذبه های گردشگری

جغرافیا و مطالعات محیطی

مقاله 7، دوره 4، شماره 16، بهمن 1394، صفحه 93-104   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

عطا غفاری گیلانده¹؛ ابراهیم فیروزی مجنده²؛ سید میلاد حسینی^{* 2}؛ امیررضا خاوریان گرمسیر³

¹استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

²دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

³دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

یکی از مسائل و مشکلات گردشگری در ایران از جمله استان اردبیل، عدم توازن در سازمان فضایی و عدم سلسله مراتب مبتنی بر رابطه تعاملی میان نواحی گردشگری است. رتبه‌بندی زیرساخت‌ها و جاذبه‌های گردشگری در نواحی مختلف یک استان و توزیع متعادل زیرساخت‌ها و تعدیل نابرابری در نواحی مختلف، یکی از اقدامات اساسی توسعه گردشگری است. بنابراین، در برنامه‌ریزی های آمایش سرزمین به منظور هدایت گردشگران با توجه به امکانات و زیرساخت‌های گردشگری و همچنین برای رفاه گردشگران رتبه‌بندی نواحی ضروری است. هدف پژوهش حاضر اولویت-بندی شهرستان‌های استان اردبیل به لحاظ زیرساخت‌ها و جاذبه‌های گردشگری و بررسی عوامل موثر در جذب گردشگران و در راستای شناساندن پتانسیل‌های موجود در منطقه صورت گرفته است. روش پژوهش توصیفی - تحلیلی و از لحاظ هدف کاربردی می‌باشد. معیارهای بکار رفته در پژوهش حاضر با استفاده از نظرات کارشناسان حوزه مربوطه و استفاده از مبانی نظری موجود انتخاب گردیده است. جهت تعیین اهمیت معیارهای بکاررفته در پژوهش از مدل AHP و جهت رتبه‌بندی شهرستان‌ها از مدل VIKOR استفاده گردیده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که شهرستان‌های اردبیل، مشکین‌شهر و سرعین از لحاظ دارا بودن زیرساخت‌ها و جاذبه‌های گردشگری به ترتیب در رتبه اول تا سوم قرار گرفتند. نکته قابل توجه این است که در برخی شهرستان‌ها با وجود جاذبه‌های گردشگری تمایل زیادی به ایجاد زیرساخت‌های مربوطه دیده نمی‌شود.

کلیدواژه‌ها

گردشگری؛ زیرساخت ها؛ جاذبه های گردشگری؛ مدل VIKOR؛ اردبیل

مراجع

1- اعتمادی نیا، امیرعباس، مصلحی، محسن، (1391)، "تحلیل و بررسی گردشگری و نقش آن در توسعه پایدار شهری (نمونه موردی شهر اصفهان)"، فصل‌نامه جغرافیا و برنامه ریزی شهری چشم انداز زاگرس، سال چهارم، شماره 13.

2- پاپلی یزدی، محمد حسین و سقایی، مهدی. (1385) گردشگری (ماهیت و مفاهیم)، تهران: انتشارات سمت.

3- حاجی‌نژاد، علی، آقایی، واحد، (1392)، "راهکارهای بهینه توسعه اکوتوریسم استان اردبیل با استفاده از روش برنامه ریزی استراتژیک"، چشم انداز جغرافیایی، سال هشتم، شماره 22.

4- رنجبر، محمود (1390) ، ارزیابی و اولویت بندی مناطق نمونۀ گردشگری (مطالعۀ موردی استان چهارمحال و بختیاری)، پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد، استاد راهنما: داریوش رحیمی، دانشکدة علوم جغرافیایی و برنامه‌ریزی محیطی، دانشگاه اصفهان.

5- رنجبریان، بهرام و زاهدی، محمد. 1385، شناخت گردشگری، چاپ دوم، انتشارات چهار باغ، اصفهان.

6- زبردست، اسفندیار (1380) کاربرد فرایند تحلیل سلسله مراتبی در برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای، نشریه هنرهای زیبا، ش. 10

7- ذبیحی جامخانه، محسن، اصغری زاده، عزت الله، (1392)، "ارزیابی و رتبه بندی میزان توسعه‌یافتگی مناطق روستایی با استفاده از تکنیک‌های تصمیم‌گیری چندشاخصه(مطالعه موردی: دهستان‌های شهرستان ساری)"، مجله پژوهش و برنامه ریزی روستایی، شماره سوم.

8- فتاحی، احدالله، بیات، ناصر، امیری، علی، نعمتی، رضا، (1392)،" سنجش و اولویت بندی پایداری اجتماعی در مناطق روستایی شهرستان دلفان با استفاده از مدل تصمیم‌گیری ویکور (مطالعه موردی: دهستان خاوه شمالی)"، فصلنامه برنامه ریزی منطقه‌ای، سال سوم، شماره 11.

9- قالیباف، محمدباقر، شعبانی فرد، محمد، (1390)، "ارزیابی و اولویت بندی جاذبه‌های گردشگری برای توسعه گردشگری شهری بر اساس مدلهای تصمیم‌گیری چند متغیره (مطالعه موردی: شهر سنندج)"، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال 26، شماره دوم.

10- سازمان پایانه حمل و نقل استان اردبیل.

11- سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اردبیل.

12- سالنامه آماری استان اردبیل، (1390)، مرکز آمار ایران.

13- شماعی، علی، موسی وند، جعفر، (1390)، "سطح‌بندی شهرستانهای استان اصفهان از لحاظ زیرساختهای گردشگری با استفاده از مدل TOPSIS و AHP"، مطالعات و پژوهش های شهری و منطقه‌ای، سال سوم، شماره دهم.

14- کرم، امیر و محمدی، اعظم (1388)؛ ارزیابی و پهنه بندی تناسب زمین برای توسعه فیزیکی شهر کرج و اراضی پیرامونی بر پایه‌ی فاکتورهای طبیعی و روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)؛ فصلنامه جغرافیای طبیعی، شماره 4.

15- کرمی، فریبا، زینلی، بهرام، شجاعی وند، بهمن، عمرانی، خلیل، (1392)، "بررسی و تحلیل نابرابری در توزیع زیرساخت های گردشگری (مطالعه موردی: استان گلستان)"، دوفصلنامه مطالعات گردشگری، دوره دوم، شماره سوم.

16- مالچفسکی، یاچک؛ ترجمه اکبر پرهیزگار و عطا غفاری گیلانده، 1385، سامانه اطلاعات جغرافیایی و تحلیل تصمیم چند معیاری، انتشارات سمت: تهران.

17- مشیری، اسماعیل (1380) مدل تعدیل شده AHP برای نظرسنجی و تصمیم گیری های گروهی، نشریه دانش مدیریت، سال چهاردهم، شماره 52، صص 92-63.

18- موحد، علی (1381)، رساله دکترا، بررسی و تحلیل فضای الگوی توریسم شهری، نمونه مورد مطالعه شهر اصفهان، استاد راهنما دکتر حسین شکویی، دانشگاه تربیت مدرس.

 19- نظریان، اصغر، مشیری سیدرحیم، آقاجانی، فرشاد، (1385)، "امکان سنجی توسعه صنعت جهانگردی در شهرستان اردبیل"، نشریه چشم انداز جغرافیایی، شماره 3.

20- نوری، غلامرضا، تقی زاده، زهرا،(1392)، "اولویت‌بندی مناطق نمونه گردشگری جهت سرمایه گذاری و توسعه منطقه‌ای در شمال غربی استان کرمانشاه"، فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، سال هشتم، شماره 22.

21- وارثی، حمیدرضا، سرور، هوشنگ، مبارکی، امید، عبدالله زاده، مهدی، (1391)، "امکان‌سنجی جاذبه‌های اکوتوریستی استان اردبیل"، نشریه علمی- پژوهشی جغرافیا و برنامه ریزی، سال 16، شماره 40.

22- Senija Causevic & Paul Lynch (2013), "Political (in) stability and its influence on tourism development" ,Tourism management, 34.

23- Anna Torres-Delgado & Francesc López Palomeque (2014), "Measuring sustainable tourism at the municipal level", Annals of Tourism Research, 49.

24- Inskeep, Edward. (1991), "Tourism planning: anintegrated and sustainable development approach", Van Nostand Reinhold. New York.

25- Jameel Khadaroo & Boopen Seetanah (2007), " Transport Infrastructure and Tourism Development", Annals of Tourism Research, Vol. 34, No. 4.

26- Hyounggon Kim, Chia-Kuen Cheng, Joseph T. O’Leary (2007), " Understanding participation patterns and trends in tourism cultural attractions", Tourism Management 28, 1366–1371.

27- Russell A. Smith, (1988), " The role of tourism in urban conservation".

28- Saaty, T. L. (1980), "The Analytic Hierarchy Process", New York, NY: Mc Graw-Hill.

29- pricovic, S., Tzeng, G, Hshiung. (2004): “Compromise Solution by MCDM Methods: A Comparative Analysis of VIKOR and TOPSIS”, European Journal of Operational Research, Vol. 156, No. 2, pp. 445-455.

30- Brijesh Thapa, (2012), "Soft-Infrastructure in Tourism Development in Developing Countries", Vol 39, No 3.

31- Williams, V., Zelinsky, (1970), On some patterns in international tourist flows," (with Anthony V. Williams), Economic Geography, 549-567.