جهانی‌شدن، فضا و تغییرات در فرهنگ مصرف با تأکید بر تغییر کاربری ها (مورد پژوهی: محله سعادت‌آباد، منطقه 2 شهرداری تهران)

جغرافیا و مطالعات محیطی

مقاله 5، دوره 4، شماره 16، بهمن 1394، صفحه 65-78   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

ژیلا سجادی¹؛ پرویز آقایی^{* 2}؛ کبری مرادی³

¹دانشیار گروه برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی تهران

²پژوهشگر دکتری در برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی تهران

³کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی تهران

چکیده

جهانی‌شدن تأثیرات مختلفی را بر کلان‌شهرها بر جای نهاده است که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به تغییر در شیوه مصرف اشاره کرد. تغییرات در شیوه مصرف موجب تغییر در کاربری اراضی (از شکل سنتی به مدرن) و بروز مشکلات فراوانی می‌شود. در همین راستا، پژوهش حاضر، محله سعادت‌آباد در منطقه 2 شهرداری تهران را به‌عنوان نمونه موردی برگزیده است تا عوامل تأثیرگذار بر تغییر در شیوه مصرف ساکنان را مورد بررسی قرار دهند. حجم جامعه آماری 30 هزار نفر است که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 380 نمونه به‌صورت غیراحتمالی انتخاب شده‌اند. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و از لحاظ هدف کاربردی- عملی می‌باشد. داده‌ها و اطلاعات به دو صورت کتابخانه‌ای و میدانی جمع‌آوری شده است. در تحلیل داده‌ها علاوه بر مباحث کیفی و توصیفی از آزمون‌های استنباطی پیرسون و رگرسیون نیز استفاده شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که کاربری‌های با اولویت اول و ضروری (خرده‌فروشی‌ها، نانوایی‌ها، سوپری‌ها و...) کمترین سهم را در سال 1393 با مقدار 9.16 درصد به خود اختصاص داده‌اند درحالی‌که کاربری‌های با اولویت چهارم و کاربری‌های غیرضروری (پیتزافروشی، کافی‌شاپ و ...) سهم خود را با 48 درصد، نسبت به سال 1385 و ماقبل افزایش داده‌اند. متغیرهای جهانی‌شدن، شیوه مصرف را تحت تأثیر قرار داده است؛ بطوریکه بیشترین ضریب همبستگی میان رفت‌وآمد به خارج از کشور و استفاده از کاربری‌های جدید با مقدار 0.527 مشاهده می‌شود.

کلیدواژه‌ها

جهانی شدن؛ همگرایی جهانی؛ شهر پست‌مدرن؛ شیوه مصرف؛ سعادت آباد

مراجع

 

1. آقایی، پرویز، پوراحمد، احمد، ضرغامی، سعید (1392)، میزان ادغام تهران در فرایند جهانی‌شدن، فصلنامه مطالعات برنامه­ریزی شهری، شماره4، سال اول
2. آقایی، پرویز (1393)، جهانی‌شدن و رابطه آن با فقر شهری (مطالعه تطبیقی تهران و استانبول)، پایان‌نامه دوره کارشناسی ارشد، استاد راهنما: دکتر محمدتقی رضویان، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی
3. باکاک، رابرت (1381)، مصرف، ترجمه: خسرو صبری، انتشارات شیرازه، تهران
4. سجادی، ژیلا، کلانتری، نیما ، یار قلی، وحید (1393)، جهانی‌شدن و تاثیرات آن بر تحولات شهری، فصلنامه اندیشه­های جغرافیایی، سال چهارم
5. رابرتسون، رونالد (1380)، "جهانی­شدن تئوری­های اجتماعی و فرهنگ جهانی"، ترجمه­ی کمال پولادی، تهران، نشر ثالث
6. رحمان­زاده، سیدعلی (1389)، کارکرد شبکه­های اجتماعی مجازی در عصر جهانی‌شدن، فصلنامه مطالعات راهبردی جهانی ‌شدن، دوره 1، شماره 1
7. رحیمی بروجردی، علیرضا (1389)، جهانی‌سازی، انتشارات دانشگاه تهران
8. طرح تفصیلی منطقه 2 (1385)، مرکز مطالعات برنامه­ریزی شهر تهران، ویرایش نهایی
9. رضویان، محمدتقی، فنی، زهره، آقایی، پرویز (1393)، سنجش و تحلیل میزان ادغام کلان‌شهرهای تهران و استانبول در فرایند جهانی‌شدن، فصلنامه مطالعات راهبردی جهانی‌شدن، شماره 13، سال پنجم
10. سروری، خواجه، طباخی، جواد (1392)، جهانی‌شدن، سبک زندگی و تقاضای دگرگونی، فصلنامه مطالعات راهبردی جهانی‌شدن، شماره 9
11. فتحی، سروش، رشتیانی، آذر (1392)، اندام­های مشابه در جهان مشابه، مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال پنجم، شماره سوم
12. سعیدی، علی‌اصغر (1385)، روند پژوهی گفتمان­های جهانی‌شدن، رشد آموزش علوم اجتماعی، شماره 4
13. سلیمی، حسین (1384). نظریه­های گوناگون درباره جهانی‌شدن، انتشارات سمت، تهران
14. سایت محله سعادت‌آباد (saadat-abad.mytehran.ir)
15. گل محمدی، احمد (1381)، جهانی‌شدن، فرهنگ و هویت، انتشارات نی، تهران.
16. مؤذن، معصومه (1393)، جهانی‌شدن، فرهنگ مصرف و رویکرد اسلامی، فصلنامه فرهنگ پژوهش، شماره 17
17. نصیری، اسماعیل (1388)، جهانی‌شدن و چالش­های شهر و شهرنشینی در کشورهای درحال‌توسعه، انتشارات گنج هنر، تهران
18. میرمحمدی، داود(1381)" جهانی‌شدن، ابعاد و رویکردها، فصلنامه مطالعات ملی"، سال سوم، شماره11.
19. Chen, Shaohua & Ravallion, Martin, (2012). "More relatively-poor people in a less absolutely-poor world," Policy Research Working Paper Series6114, The World Bank.
20. Clarke. D, (2003), The Consumption Reader, Tailor & Francis, London
21. Crafts, N. and Venables, A. J. (2001), Globalization in History: a Geographical Perspective, London School of Economics, paper prepared for the NBER conference on ‘Globalization in economic perspective.
22. Held, D, (1999), Global Transformations، Cambridge Polity Press.
23. Morgan. J, (2001), Development, Globalization and Sustainability, Nelson Thomas Letd, United Kingdom
24. Stiglitz, J. (2002), Globalization and Its Disdontents, Londen, Allenlane
25. Nitin Gupta, (2012) "The impact of globalization on consumer acculturation: A study of urban, educated, middle class Indian consumers", Asia Pacific Journal of Marketing and Logistics, Vol. 24 Iss: 1, pp.41 – 58
26. Helena, Grinshpun (2012), Conceptualizing Globalization and Consumption in Japan, Published by: International Research Centre for Japanese Studies, National Institute for the Humanities
27. Omar, Lizardo (2008), Globalization and culture: A sociological perspective, Trent University, Peterborough, Ontario, Canada (www.trentu.ca/globalpolitics)