تاثیر دور آبیاری، اسید هیومیک و نوع کود گوگردی بر صفات مورفولوژیکی و عملکردی شنبلیله

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مقاله 4، دوره 9، شماره 30، آذر 1396، صفحه 40-51   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسنده

سید غلامرضا موسوی^*

دانشیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بیرجند

چکیده

به منظور بررسی تاثیر دور آبیاری، اسید هیومیک و نوع کود گوگردی بر صفات مورفولوژیکی و عملکردی شنبلیله آزمایشی به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1392 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی بیرجند اجرا گردید. فاکتورهای مورد مطالعه شامل دور آبیاری در 2 سطح (5 و 10 روز) به عنوان کرت اصلی و ترکیب 2 مقدار اسید هیومیک (صفر و 10 لیتر در هکتار) و 4 نوع کود گوگردی (عدم مصرف کود گوگردی، کودهای گوگردی بنتونیت‌دار، هیومیک‌دار و اوره با پوشش گوگردی) به عنوان کرت فرعی بودند. در این تحقیق صفات ارتفاع بوته، تعداد انشعابات ساقه اصلی، طول غلاف، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد با افزایش دور آبیاری از 5 به 10 روز همه صفات مذکور به جز تعداد انشعابات ساقه اصلی، به طور معنی‌داری و به ترتیب 9/19، 9/20، 6/34، 4/37، 4/34 و 7/16 درصد کاهش یافت. کاربرد 10 لیتر در هکتار اسید هیومیک باعث افزایش معنی‌دار همه صفات و به ترتیب 3/10، 5/13، 5/15، 8/42، 7/47، 2/85 و 42 درصد گردید. نوع کود گوگردی تاثیر معنی‌داری بر صفات شنبلیله نداشت. همچنین اثر متقابل آبیاری و هیومیک اسید بر ارتفاع بوته، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت و اثر متقابل آبیاری و کود گوگردی بر ارتفاع بوته معنی‌دار بود. به طور کلی تیمار دور آبیاری 5 روز و کاربرد 10 لیتر در هکتار اسید هیومیک را برای زراعت شنبلیله در بیرجند می‌توان پیشنهاد کرد.

کلیدواژه‌ها

شنبلیله؛ کم آبی؛ هیومیک؛ گوگرد؛ رشد رویشی

مراجع

##احیایی، ح.ر.، پ. رضوانی­مقدم و م.ب. امیری. 1388. تاثیر تنش خشکی بر برخی شاخص­های مورفولوژیک شنبلیله در شرایط گلخانه­ای. اولین کنفرانس تنشهای محیطی در علوم کشاورزی، دانشگاه بیرجند، 14 و 15 بهمن. ص 136.##امینی­فر، ت.، غ. محسن­آبادی، م.ح. بیگلویی و ح. سمیع­زاده. 1392. تاثیر کم­آبیاری بر عملکرد، اجزای عملکرد و بهره­وری آب رقم T.215 سویا. مجله مهندسی آبیاری وآب. جلد 3، شماره 11: 34-24.##اویسی، م. و ف. قوشچی. 1391. بررسی اجمالی نقش اسید هیومیک در تخفیف اثرات تنش کمبود آب در گیاهان زراعی. دو ماهنامه کشاورزی و توسعه پایدار. شماره 43: 21-16.##بابایی، پ.، ا. گلچین، ح. بشارتی و م. افضلی. 1391. تأثیر کود میکروبی گوگردی بر جذب عناصر غذایی و عملکرد سویا در مزرعه. مجله پژوهش­های خاک (علوم خاک و آب). جلد 2، شماره 26: 150-145.##بزازی، ن.، م. خدامباشی و ش. محمدی. 1391. تأثیر تنش خشکی بر خصوصیات مورفولوژیک و اجرای عملکرد گیاه دارویی شنبلیله. مجله تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی. جلد 3، شماره 8: 20-12.##حیدری، م. و ح. جهان تیغی. 1391. تأثیر تنش خشکی و مقادیر کود نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه، درصد اسانس و  میزان تیموکینون گیاه دارویی سیاهدانه (Nigella sativa L.). مجله تنشهای محیطی در علوم زراعی. جلد 5، شماره 1: 40-33.##خزاعی، ح.ر.، م. ثابت تیموری و ف. نجفی. 1386. بررسی اثر رژیم­های مختلف آبیاری و میزان کشت بذر بر عملکرد و اجزاء عملکرد و کیفیت گیاه دارویی اسفرزه. مجله پژوهش­های زراعی ایران. جلد 5، شماره 1: 83-77.##رضایی سوخت آبندانی، ر. و ر. رمضانی. 1389. مطالعه اثر آبیاری و کود نیتروژن بر شاخصهای رشد فیزیولوژیک و عملکرد ذرت (سینکل گراس 704) در شرایط آب و هوایی مازندران. مجله فیزیولوژی گیاهان زراعی. جلد 2، شماره 3: 44-19.##رضوان­بیدختی، ش.، س. سنجانی.، ع. ر. دشتبان.، و ا. ح. عارفی. 1391. ارزیابی عملکرد و اجزای عملکرد گیاه دارویی سیاه­دانه           (Nigella sativa L.) در تراکم­های مختلف بوته در شرایط کم­آبیاری. مجله پژوهش­های زراعی ایران. جلد 10، شماره 2: 391-382.##سبزواری، س.، و ح. ر. خزاعی. 1388. اثر محلول­پاشی سطوح مختلف اسید هیومیک بر خصوصیات رشدی، عملکرد و اجزاء عملکرد گندم (Triticum aestivumL.) رقم پیشتاز. نشریه بوم­شناسی کشاورزی. جلد 1، شماره 2: 63-53.##سماوات، س. و م. ملکوتی. 1384. ضرورت تولید و مصرف اسیدهای ارگانیک برای افزایش کمی و کیفی محصولات کشاورزی. انتشارات سنا، تهران.## شاهمرادی، س. ه.، ه. زینلی خانقاه، ج. دانشیان، ن. خدابنده و ع. احمدی. 1388. بررسی تاثیر تنش خشکی بر لاین­ها و کولتیوارهای سویا بر اساس شاخص­های حساسیت و تحمل. مجله علوم زراعی ایران. جلد 3: 23-9.## صالحی، ب.، ع. باقرزاده و م. قاسمی. 1389. تاثیر ماده آلی هیومیک اسید بر ویژگی­های رشد، عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم گوجه­فرنگی (Lycopersicon esculentum L.). نشریه بوم­شناسی کشاورزی. جلد 2، شماره 4: 647-640.## فروغی، ل.، و ع. عبادی. 1391. تاثیر نیتروژن و گوگرد بر عملکرد، اجزای عملکرد و برخی صفات فیزیولوژیک گلرنگ بهاره. مجله الکترونیک تولید گیاهان زراعی. جلد 5، شماره 2: 56-37.## قربانی، ص.، ح. ر. خزاعی.، م. کافی و م. بنایان اول. 1389. اثر کاربرد اسید هیومیک در آب آبیاری بر عملکرد و اجزاء عملکرد ذرت         (Zea mays L.). نشریه بوم­شناسی کشاورزی. جلد 2، شماره 1: 118-111.##کافی، م. و ا. مهدوی­دامغانی. 1381. مکانیسم­های مقاومت به تنشهای محیطی در گیاهان، تألیف: آمارجیت، اس.  و کا. رانجیت، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، 465 صفحه.##کوچکی، ع.، م. نصیری محلاتی و گ. عزیزی. 1385. اثر فواصل مختلف آبیاری و تراکم بر عملکرد و اجزای عملکرد دو توده بومی رازیانه (Foeniculum vulgar). پژوهش­های زراعی ایران. 4(1): 140-131.##موسوی نیک، م. 1391. بررسی اثر سطوح مختلف کود گوگرد بر عملکرد کمی و کیفی گیاه دارویی اسفرزه (Plantago ovata L.) در شرایط تنش خشکی در منطقه بلوچستان. نشریه بوم شناسی کشاورزی. 4(2): 182-170.##ناسوتی میاندوآب، ر.، س. سماوات.، و م. م. تهرانی. 1390. خواص کود اسیدهیومیک بر گیاه و خاک. ماهنامه کشاورزی و غذا. 101: 55-53.##Ahmad Alhadi, F., B. TahaYasseen and M.  Jabr. 1999. Water stress and gibberellic acid effects on growth of fenugreek plants. Irri. Sci. 18: 185-190.##Ayas, H.  and F. Gulser. 2005. The effect of sulfur and humic acid on yield components and macronutrient contents of spinach. J. Biol. Sci. 5(6): 801- 804.##Ghoulam, C., A. Foursy and K. Fares. 2002. Effects of salt stress on growth, inorganic ions and proline accumulation in relation to osmotic adjustment in five sugar beets cultivars. Environ. Exp. Bot. 47: 39-50. ##Karakurt, Y., H. Huvnlu, H. Unla and P. Padem. 2009. The influence of foliar and soil fertilization of humic acid on yield and quality of pepper. Acta Agric. Scand. 59: 233-237.##Messick, D. L. and C. DeBrey. 2002. Sulfur fertilizer new products add to conventional sources to offer a wide range of options. Int.Ferti. Indust.Association. 1: 202-293.##Moosavi, G., M. J. Seghatoleslami, M. Khosravi and Z. Joyban. 2012. Effect of irrigation interval, n fertilizer rate and plant density on yield and chemical composition of fenugreek (Trigonella  foenum-gracum L.). J. Medi. Plants By-products. 2: 91-99.##Nardi, S., D. Pizzeghello, A. Muscolo and A. Vianello. 2002. Physiological effects of humic substances on higherplants. Soil Biol. Biochem. 34: 1527–1536.##Padem, H. A. and R. Alan. 1999. Effect of humic acid added to foliar fertilizer on quality and nutrient content of eggplant and pepper seedlings. Acta Horti. 491: 241-246.##Piri, I., M. MoussaviNik, A. Tavassoli and F. Rastegaripour. 2011. Effect of irrigation intervals and sulphur fertilizer on growth analyses and yield of Brassica juncea. Afr. J. Microbiol. Res. 5(22): 3640-3646.##Saadati, J. and M. Baghi. 2014. Evaluation of the effect of various amounts of humic acid on yield, yield components and protein of chickpea cultivars (Cicer arietinum L.). Int. J. Adv. Biol. Biomedi. Res.2(7): 2306-2313.##Sadeghzadeh-Ahari, D., A. K. Kashi, M. R. Hassandokht, A. Amri and K. H.Alizadeh. 2009. Assessment of drought tolerance in Iranian fenugreek landraces. J. Food Agric. Environ. 7: 414-419.##Sameni, M. and A. Kasraian. 2004. Effect of agricultural sulfur on characteristics of different calcareous soils from dry regions of Iran. I. Disintegration rate of agricultural sulfur and its effects on chemical properties of the soils. Commun. Soil Sci. Plant Anal. 35: 1219-1234.##Turkmen, O., S. Demir, S. Sensoy and A. Dursun. 2005. Effect of arbuscular mycorrhizal fungus and humic acidon the seedling development and nutrient content of pepper grown under saline soil conditions. J. Biol. Sci. 5(5): 565-574.##Veronica, M., B. Eva, Z. Angel-Maria, A. Elena, G. Maria, F. Marta and G. M. Jose Maria. 2010. Action of humic acid on promotion of cucumber shoot growth involves nitrate-related changes associated with the root-to-shoot distribution of cytokines, polyamines and mineral nutrients. Plant Physiol. 167: 633-642.##