راهبرد آمریکا و نظم منطقه‌ای خاورمیانه: از هژمونی کلاسیک تا هژمونی ملایم

فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی

مقاله 8، دوره 9، شماره 33، بهمن 1396، صفحه 151-175   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

علی محمدی ضیاء^{* 1}؛ محمد ستوده²

¹دانشجوی دکتری علوم سیاسی و پژوهشگر پژوهشگاه امام صادق (ع)، قم، تهران

²دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم، قم، ایران

چکیده

چکیده
خاورمیانه با موقعیت ژئوپلتیک و ژئواستراتژیک خود و برخورداری از منابع عظیم انرژی، در طول تاریخ همواره کانون توجهات قدرت­های فرامنطقه­ای بوده است. این عوامل باعث شده که ایالات متحده آمریکا به­عنوان تنها قدرت بزرگ جهانی توجه خاصی به این منطقه داشته باشد و در ابعاد مختلف، راهبرد نوین خود را در منطقه خاورمیانه پیگیری کند. پژوهش حاضر در پاسخ به چیستی راهبرد آمریکا در منطقه خاورمیانه بر اساس روش اسنادی و با استناد به اسناد امنیت ملی ایالات متحده، در چارچوب نظری نظم­های منطقه‌ای، این فرضیه را ارائه می­کند که راهبرد ایالات متحده ­از هژمونی کلاسیک به هژمونی ملایم، در ایجاد نظم منطقه­ای خاورمیانه تغییر کرده است. این نوشتار همچنین، این یافته­ها را ارائه می‌کند که راهبرد نوین ایالات متحده آمریکا مبتنی بر همکاری با حداقل منافع مشترک کشورهای منطقه خاورمیانه بوده و در فضای منطقه و جهان، به دنبال ایجاد مشروعیت و رضایت برای اعمال قدرت خود است.

کلیدواژه‌ها

واژه‌های کلیدی: آمریکا؛ خاورمیانه؛ راهبرد؛ نظم منطقه‌ای؛ هژمونی کلاسیک؛ هژمونی ملایم

مراجع

اسدیان، امیر .(1381).سیاست امنیتی آمریکا در خاورمیانه( خلیج فارس)،تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.

ایکنبری، جی جان .(1383). تنها ابرقدرت، تهران: انتشارات مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین­المللی ابرار معاصر، چاپ دوم.

ای لیک، دیوید و ام مورگان، پاتریک .(1381). نظم­های منطقه­ای؛ امنیت سازی در جهانی نوین، ترجمه سید جلال دهقانی فیروز آبادی، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.

برزگر، کیهان .(1385). سیاست خارجی ایران در عراق جدید، تهران: مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام.

تلاشان، حسن.(1391). «انقلاب اسلامی ایران و تاثیر آن بر تحولات ژئوپلیتیک شیعه در یمن»، فصلنامه شیعه شناسی، سال دهم، ش 40.

حاجی یوسفی، امیرمحمد .(1384). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در پرتو تحولات منطقه­ای(2001-1991)، تهران: وزارت امورخارجه، چاپ دوم.

دهشیار، حسین .(1390). «جهان عرب: بنیادهای داخلی و بین‌المللی؛ بی‌­ثباتی پردامنه»، ماهنامه اطلاعات سیاسی- اقتصادی، ش 284.

دهقانی فیروزآبادی، سید جلال و فرازی، مهدی .(1391). «بیداری اسلامی و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه‌ مطالعات انقلاب اسلامی، سال نهم، ش 28.

صادقی، حسین .(1386). طرح خاورمیانه بزرگ، تهران: میزان.

فصلنامه خاورمیانه .(1373). «متن قرارداد ساف و اسرائیل»، سال اول، ش ۱.

قاسمی، حاکم .(1376). «تاثیرات منطقه‌ای سیاست های دولت جدید اسرائیل»، فصلنامه سیاست دفاعی، سال ۵، ش‌۲.‌

کریمی، محمد .(1380). پشت نقاب صلح، تهران: سازمان انتشارات کیهان.

Amirahmadi, Hooshang (1993) The United States and the Middle East, state university of New York Press, Albany.

Barnes, Joe and Bowen, Andrew (2015),  Rethinking U.S. Strategy in the Middle East, Published By the Center for The Middle East at the Baker Institute for Public Policy and the Center for the National Interest.

Beetham, David (1991) The Legitimation of Power, London, Macmillan.

Borgwardt, Elizabeth (2005) A New Deal For the World: Americas Vision for Human Rights(Cambridge: Harvard University Press.

Friedman, George(2011), Syria, Iran and the balance of power in the Middle East, 22, Dec., accessed at:

 http://www.stratfor.com/weekly/20111121-syria-iran-and-balance-power-middle-east

Gipin, Robert (1981) War and Chang in World Politics, New Yor Cambridge University Press.

Habibi, Nader and Woertz, Eckart (2009) U.S. - Arab Economic Relations and the Obama Administration, Brandeis University, Crown Center For Middle East Studies,No.34, February.

M. Pollack, Kenneth, Fight or flight (2016): America’s choice in the Middle East:

http://www.brookings.edu/blogs/markaz/posts/2016/02/16-americas-choice-in-middle-east-pollack

M. Pollack, Kenneth(2012),  Shifting sand in Middle East, brooking institute, 14 feb, , accessed at:

 http://www.brookings.edu/blogs/up-front/posts/2012/02/14-arab-power-pollack.

National security strategy (2010):

https://www.whitehouse.gov/sites/default/files/rss_viewer/national_security_strategy.pdf

National security strategy (2015):

https://www.whitehouse.gov/sites/default/files/docs/2015_national_security_strategy.pdf