بررسی پراکنش و تنوع گونه‌ای علف‌های‌هرز در مزارع چغندرقند استان کرمانشاه

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مقاله 17، دوره 9، شماره 31، اسفند 1396، صفحه 205-218   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

عبدالرضا احمدی^{* 1}؛ مجید رستمی²؛ فریبا خاموشی³؛ مژگان ویسی⁴

¹هیات علمی دانشگاه

²عضو هیات علمی دانشکده کشاورزی، دانشگاه ملایر

³دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم علف‌های‌هرز -دانشگاه لرستان

⁴استادیار پژوهش، بخش تحقیقات گیاه پزشکی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه، ایران

چکیده

به منظور شناسایی فلور و بررسی تنوع علف‌های ‌هرز مزارع چغندرقند استان کرمانشاه، 92 مزرعه چغندرقند در پنج شهرستان این استان در سال ‌زراعی 1393 در دو مرحله مورد ارزیابی قرار گرفت و در هر مزرعه شاخص‌‌های تنوع و یکنواختی محاسبه شد. بر اساس نتایج به دست آمده از بین گونه‌های شناسایی شده در مزراع چغندر قند استان پنج گونه که دارای بیشترین میزان شاخص غالبیت گونه‌ای بودند به عنوان گونه‌های با اهمیت نسبی بیشتر معرفی شدند. این گونه‌ها از علف‌های هرز تابستانه و شامل سلمه‌تره (Chenopodium album)، تاج‌خروس (Amaranthus spp)، چسبک Setaria viridis L).)، توق (Xanthium strumarium) پیچک‌صحرایی( Convolvlus arvensis)، به ترتیب با شاخص غالبیت7/197، 3/187، 3/170، 6/150 و 3/105 بودند و سایر گونه‌های علف‌هرز دارای شاخص غالبیت کمتر از 100 بودند. بر پایه شاخص تنوع گونه‌ای شانون- وینر شهرستان‌های مختلف استان در مرحله اول در 2 خوشه، و در مرحله دوم در 3 خوشه قرار گرفتند و بر اساس یکنواختی شهرستان‌های مختلف استان در مرحله اول و دوم در 3 خوشه گروه‌بندی شدند. بیشترین تنوع سیمسون در مرحله اول با 78/0 مربوط به شهرستان صحنه، و کمترین تنوع سیمسون با 67/0 مربوط به شهرستان اسلام‌آبادغرب بود. بیشترین تنوع سیمسون در مرحله دوم با 93/0 مربوط به شهرستان اسلام‌آبادغرب، و کمترین تنوع سیمسون با 83/0 مربوط به شهرستان هرسین بود. مقایسه انجام شده با آزمون t نیز در هر دو مرحله نشان داد که شهرستان‌های مختلف استان از نظر تنوع گونه‌ای نسبت به‌هم تفاوت معنی‌دار آماری دارند.

کلیدواژه‌ها

شاخص تنوع سیمسون؛ شاخص شانون؛ فلور؛ یکنواختی

مراجع

بازوبندی، م.، م. نیکخواه، م. نبوی کلات و م. اخوان. 1388 .بررسی تنوع گونه ای علف های هرز مزارع چغندرقند حومه شهرستان شاهرود.
سومین همایش علوم علفهایهرز ایران، 68- 64 .
جاهدی، الف.، آ. نوروزی و م. ساتی. 1384 .کاربرد کاهش علفکش سمپاشی نواری و کولتیواتور در چغندرقند. مجله چغندرقند. جلد 21،
 .71-86
حسننژاد، س.، ح. م. علیزاده، و. مظفریان، م. ر. چاییچی و م. مینباشی. 1388 .بررسی تراکم و غالبیت علفهایهرز مزارع جو استان
آذربایجانشرقی. مجله دانش علفهایهرز. جلد 90،5 -69 .
خمیسآبادی، ر.، م. مینباشیمعینیو الف. ح. شیرانیراد. 1392 .بررسی شاخصهای جمعیتی بهمنظور تهیه نقشه پراکنش علفهایهرز مزارع
ذرت استان کرمانشاه. مجله کشاورزی بوم شناختی. جلد3 ،14-1 .
رستگار، م.1384 .زراعت گیاهانصنعتی. اتشارات برهمند. 480 صفحه.
سهیلی، ب. 1392 .نقشه پراکنش و تعیین ویژگی های اجتماعی علفهای هرز مزارع گندم آبی استان اردبیل. نشریه علمی-پژوهشی
اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی. جلد7 ،شماره2 ،180-159 .
علیمرادی، ل.، م. ح. راشدمحصل و ح. ر. خزاعی. 1390.ارزیابی تنوع گونهای و شاختار جامعه علفهایهرز مزارع چغندرقند Beta(
(.L vulgarisاستانهای خراسان رضوی و شمالی. مجله کشاورزی بوم شناختی. جلد1 ،شماره1 ،65-41 .
کوچکی، ع.، ح. ظریف کتابی و ع. نخ فروش. 1380 .رهیافتهای اکولوژیکی در مدیریت علفهایهرز. انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد. 457
صفحه.
متینزاده، ح.، ل. علیمرادی و ر. بهاری کاشانی. 1390 .بررسی تنوع گونهای، کارکردی و ساختاری جوامع علفهای هرز باغهای سیب منطقه
فریمان. فصلنامه بوم شناختی علفهای هرز. جلد2 ،شماره 1 ،31-19 .
مهرآفرین، آ.، ف. میقانی، م. باغستانی، آ. میرهادی و م. لبافی.1390 .بررسی مرفولوژیکی مشخصات بیوتیپ جمعیت علف-
هرز(.L arvensis Convolvulus (و استفاده از روشهای آنالیز چند متغیره در کرج. مجله بیولوژی. جلد42 ،شماره 2 ،292-282 .
نجفی، ح. 1391 .بررسی روند تغییرات جمعیت علفهای هرز تحت تاثیر تناوب زراعی و شیوه مدیریت آنها. مجله کشاورزی بوم
 .87-99 ،2شماره، 2جلد. شناختی
نصیری محلاتی،م.،ع. کوچکی، پ. رضوانی مقدم و ع.بهشتی.1380.اگرواکولوژی، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.
ویسی، م.، م. مینباشی و پ. ثابتی. 1391 .بررسی ساختار جوامع تنوع گونهای و نقشه پراکنش علفهایهرز مزارع گندم آبی استان
کرمانشاه. مجله پژوهش علفهایهرز. جلد 4 ،شماره2 ،96-77 .

Anderson, R. L and D. L.Beck. 2007. Characterizing weed communities among various rotations
in central South Dakota. Weed Tech. 21: 76- 79.
Barberi, P., N. Silvestri and E. Bonari. 1997. Weed communities of winter wheat as influenced by
input level and rotation. Weed Res. 37: 301- 313.

Deveikyte, I and V. Seibutis. 2006. Broad leaf weeds and suger beet response to phenmedipham,
desmdiphum, ethofumesate and triflusulfuron- methyl.Agron.Res.4: 159- 162.
Derksen, D. A., R. L. Anderson, R. E. Blackshaw and B. Maxwell. 2002. Weed dynamics and
management strategies for cropping systems in the northern Great Plains. Agron. J .94: 174-185.
Dutoit ,T., E. Gerbaud, E. Buisson and P. K. Roche. 2003. Dyanamics of a weed community in a
cereal field created after ploughing a semintural meadow: Roles of the permanent seed bank.
Ecoscience.10:225- 235.
Inan, H. 1987.Effect of weed competition on the yield and quality of sugar beet.Seker. 20: 8-20.
Kaya, R and S. Buzluk S. 2006. Integreted weed control in sugar beet through combination of tractor
hoeing and reduced dosage of herbicide mixture. Turk J. Agric. 30: 137- 144.
Lair, K and E. F. Redente.2004. Influence of auxin and sulfonylurea herbicides on seeded native
communities. J. Range Manage.57: 211- 218.
Lamb, D.W and R. B. Brown. 2001. Remote-sensing.and mapping of weeds in crops. J. Agric. Eng.
Res; 78: 117- 125.
Magurran, A. E. 1988. Ecological Diversity and its Measurement. London: Croom Helm.
Major, J., A. Ditommaso, J. Lehmann and N. P. S. Falcaob. 2005. Weed dynamics on Amazonian
dark earth and adjacent soil of BrazilAgric.Ecosyst. Environ. 111: 1- 12.
McGowen, I. J. 2000. Remote sensing for mapping serrated tussock and scotch thistle in pastures. In
Proceedings of the 10th Australasian Remote Sensing and Photogrammetry Conference, 21st –
25th August, Adelaide, South Australia, Australia (CDROM, Paper No. 60).
Tranel, P.J., M.R. Jeschke, J.J. Wassom, D.J. Maxwell and L.M. Wax. 2003. Variation in soybean
(Glycine max (L.) Merr.)interference among common cocklebur (Xanthium strumarium L.)
accessions. Crop Protect. 22: 375-380.
Poggio, S.L., E. H. Satorre and ,E. B. Fuente H. 2004. Structure of weed communities occurring in
pea and wheat crops in the Rolling pampa (Argentina). Agric. Ecosyst.Environ.103: 225- 235.
Pushak.S., D. Peterson and P. W. Stahlman. 1999. Field bindweed control in field crops. New York.
John Wiley and Sons, INC.
Renne, I. J and B. F. Tracy. 2007. Disturbance persistence in managed grasslands: shifts in
aboveground community structure and the weed seed bank. Plant Ecol. 190: 71- 80.
Rice, P. M., J. C. Toney, D. J. Beunah and C. E. Carlson. 1997. Plant community diversity and
growth form responses to herbicide application for control of centaurea maculosa. J. Appl.Ecol.
4: 1397- 1412.
Thomas, A. G., J. D.Douglasand K. V. McCully.1994. Weed survey of spring cereals in New
Brunswick. Phytoprotection. 5: 113–124.
Williams, M.M and J. B. Masiunas.2006. Functional relationships between giant ragweed (Ambrosia
trifida) interference and sweet corn yield and ear traits. Weed Sci. 4:948-953.