بررسی تغییرات میزان بیوماس گونه های Bromus tomentellus و Festuca ovina (مطالعه موردی: مناطق کوهستانی الموت قزوین)

مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مقاله 18، دوره 9، شماره 31، اسفند 1396، صفحه 219-229   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

سعید رشوند¹؛ حسن یگانه^{* 2}

¹استاد یار پژوهشی، بخش جنگل و مرتع ، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان قزوین، سازمان تحقیقات ، آموزش و ترویج کشاورزی، قزوین، ایران.

²استادیار دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

چکیده

بدون شناخت خصوصیات تولیدی گیاهان و مقدار مصرف علوفه یک مرتع در طول دوره چرا، برنامه‏ریزی و مدیریت صحیح مرتع و دام مقدور نمی‏باشد. لذا به منظور میزان تغییرات تولید و مصرف دو گونه‌ گندمی مهم در مراتع نیمه استپی بادامستان زنجان بررسی شد. این تحقیق در 4 سال انجام گرفت و هر ساله پایه های یکسان در داخل قرق و پایه های یکسان در خارج قرق از گونه های Festuca ovina و Bromus tomentellus به منظور بررسی تغییرات تولید و مصرف انتخاب شد. در هر ماه از فصل چرا، تولید و مصرف علوفه تعداد 5 پایه از هر یک از گونه های مورد بررسی برداشت و به تفکیک در پاکت‌های جداگانه به آزمایشگاه منتقل و پس از خشک شدن در هوای آزاد، اختلاف وزن علوفه خشک در داخل و خارج قرق، مبنای محاسبات علوفه تولید شده و مصرف شده در سایت قرار گرفت. داده‌های حاصل از سال 1386 تا سال 1389 مورد تجزیه واریانس مرکب در قالب طرح کاملا تصادفی قرار گرفت. نتایج آنالیز واریانس گونه‌های مورد مطالعه نشان داد که اختلاف معنی‌داری در سطح 1 و 5 درصد در بین سال‌ها و ماه‌های آماربرداری از نظر میزان علوفه تولیدی وجود دارد و از نظر میزان مصرف گونه‌ها هم به غیر از اثر متقابل ماه در سال برای 2 گونه اثرات سال و ماه معنی دار است. درصد مصرف گونه‌ها نسبت به هم و زمان اوج مصرف گونه‌ها در بین ماه‌های مورد بهره‌برداری شبیه به هم بود.

کلیدواژه‌ها

گندمیان؛ مرتع؛ فصل چرا؛ قرق و بهره‌برداری

مراجع

ارزانی، ح.، 1388 .کیفیت علوفه و نیاز روزانه دام چراکننده از مرتع. انتشارات دانشگاه تهران، 329 ص.
باغستانی میبدی، ن.، م. ت. زارع. 1386 .بررسی رابطه بین بارندگی و تولید علوفه سالانه در مراتع استپی منطقه پشکوه استان یزد، مجله پژوهش و
 .107-103 :17 ،سازندگی
ترکان، ج.، ح. ارزانی. 1381 .بررسی رابطه تعادل دام و مرتع با کیفیت علوفه. فصلنامه تحقیقات مرتع و بیابان ایران - شما ره انتشار 295-1381 – ویژه
نامه مقالات اولین همایش ملی تحقیقات مدیریت دام و مرتع – 3-2 -مرداد ماه 1380 – سمنان – صفحات 617-606 .
حسینی، س. ز.، س. ت. میرحاجی.، ع. صفری. 1381 .رابطه بارندگی با تولید یونجه دیم ((sativa Medicago مطالعه موردی ایستگاه تحقیقاتی
مراتع همبند آبسرد .انجمن مرتعداری – مجموعه مقالات دومین سمینار ملی مرتع و مرتعداری در ایران، موسسه انتشارات دانشگاه تهران، 462 ص.
بهمن 1380.
رشوند، س.، 1391 .گزارش نهایی طرح تغییرات فصلی و تولید و مصرف گیاهان مرتعی در مراتع نمونه پنج منطقه رویشی ایران (قزوین - الموت).
مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور.
زارع کیا، ص.، ن. زارع.، ع. احسانی.، ف. جعفری.، ح. یگانه. 1390 .رابطه بین بارندگی و تولید علوفه سالانه مهمترین گونهه ای مرتعی (مطالعه موردی:
خشکه رود-ساوه). مجله تحقیقات مرتع و بیابان، 19) 4:(614-623 .
فیاض، م.، یگانه، ح و همکاران.، 1394 .ارزش رجحانی گیاهان مرتعی ایران (جلد اول: مراتع مناطق نیمه استپی و کوهستان های مرتفع ایران). انتشارات
موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، 380 ص.
مقدم، م. ر.1379 .مرتع و مرتعداری. انتشارات دانشگاه تهران، 470 ص.

Azimi, M., A. Heshmati., M. Farahpour., M.Faramarzi and K. Abbaspour. 2013. Modeling the impact of
rangeland management on forage production of sagebrush species in arid and semi-arid regions of Iran.
Ecological Modelling 250, 1-14
Bates, J.D., T. Svejcar, R.F. Miller and R.A. Angell. 2006. The effects of precipitation timing on sagebrush
steppe vegetation J. of Arid Environments 64: 670–697.
Crawley, M. J. 1983. Herbivory: the dynamics of animal – plants intractions. Blackwell,oxford.
Dwyer, D. D. 1961. Activities and grazing preferences of cows with calves in northern Osage county,
Oklahoma. Oklahoma Agric. Exp. Sta. Bull. B-588, Stillwater, OK
Fakhimi, H., H. Arzani., A. Javadi and M. Jafari. 2014. Impact of climatic factors on forage production in Ali
Abad Rangeland, Iran. Journal of Biodiversity and Environmental Sciences (JBES), 4(2): 411-420
George, M. R., Raguse, C. A., Clawson, W. J., Wilson, C. B., Willoughby, R. L., Mcdougald, N. K., D. A.
Duncan and A. H. Murphy. 1988. Correlation of degree-days with annual herbage yields and livestock
gains. J. Range Manage. 41:193-197.
Heady, H. F and M. D. Pill. 1979. Seasonal versus continuoes grazing on annual vegetation of northern
California: Rangeland 1(6): 231-232.
McKeon, G.M., G. S. Stone., J. I. Syktus., J. O. Carter., N. R. Flood., D. G. Ahrens., D. N. C. Bruget., R.
Chilcott., D. H Cobon., R. A Cowley., S. J Crimp., G. W Fraser., S. M Howden., P. W Johnston., J. G
Ryan., C. J. Stokes and A. K. Day. 2009. Climate change impacts on Australia's rangeland livestock
carrying capacity: A review of challenges. The Rangeland Journal, 31(1):1-29.
Mirzaali, A., H. Arzani., M. Jafari., A. Ehsani., J. Khatirnamani and E. Mirzaali. 2011. Impact of precipitation
pattern on forage production in Pashylogh Rangeland, Iran, African Journal of Agricultural Research, 6(18):
4223-4229.
Munkhtsetseg, E., R. Kimura, J. Wang and M. Shinoda. 2007. Pasture yield response to precipitation and high
temperature in Mongolia. J. of Arid environment, 70: 94-110.
Robert, M. B., S. Coleman and J. Carter. 2011. Forage nutritional quality evaluation of bahiagrass belections
during autumn in Florida. Publications from USDA-ARS / UNL Faculty, 525 pp.
Smoliak, S. 1986. Influence of climate conditions on production of Stipa-Bouteloua prairie over a 50-year
period. J. Range Manage. 39:100-103.
Steven, H. 2009. Sheep Grazing Management. Animal Scientist, Sheep, Virginia Tech. 366-410
Wylie, B. K., R. D. Pieper and M. G. Southward.1992. Estimating herbage standing crop from rainfall data in
Niger. Jornal of range manage, 45(3):277-284.
Yang, Y., J. Fang., W. Ma and W. Wang. 2008. Relationship between variability in above ground net primary
production and precipitation in global grasslands. Geophysical research letters, 35, l23710, 4 p.