ارزیابی فیتوشیمیایی و آنتی‌اکسیدانی اسانس ریشه دو گونه Achillea millefolium L و Achillea biebersteinii Afan در رویشگاه طبیعی استان گیلان

اکوفیتوشیمی گیاهان دارویی

مقاله 4، دوره 5، شماره 4 - شماره پیاپی 20، اسفند 1396، صفحه 44-54   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

فرشید رضائی¹؛ رشید جامعی^{* 2}

¹گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه ارومیه، ایران

²دانشیار، بخش بیوشیمی، گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

چکیده

در سال‌های اخیر گزارش‌هایی از خواص آنتی‌اکسیدانی و ضدمیکروبی ریشه برخی گونه‌های جنس بومادران (Achillea) ارائه شده است. این تحقیق با هدف ارزیابی عملکرد، تنوع فیتوشیمیایی و فعالیت آنتی اکسیدانی اسانس ریشه دو گونه از بومادران هزار برگ (Achillea millefolium L.) و بومادران زرد (Achillea biebersteinii Afan.) انجام گرفت. بدین‌منظور این گیاهان در خردادماه 1395 از منطقه دوگاهه رودبار (1700 متری) واقع در استان گیلان جمع‌آوری شدند. پس از استخراج اسانس‌ها به روش تقطیر با ﺁب (طرح کلونجر)، ﺁنالیز اسانس به وسیله دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) و جداسازی ترکیبات فنلیﺁنها با روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) انجام شد.میزان فنل و فلاونوئید کل در اسانس‌ها به‌ترتیب با استفاده از معرف فولین سیو کالتو و کلرید ﺁلومینیوم تعیین شد. فعالیت آنتی‌اکسیدانی نمونه ها نیز به روش 2و2 دی فنیل- 1- پیکریل هیدرازیل (DPPH) اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد، مواد موثره غالب در اسانس ریشه بومادران هزاربرگ به‌ترتیب شامل: ترپن های بتا- توجون (83/18 درصد)، دلتا- کادینن (87/16 درصد) و بورنئول (51/14 درصد) بودند. در حالی که مهمترین مواد موثره اسانس گیاه بومادران زرد به ترتیب 1و8-سینئول (82/28 درصد)، پی- سیمن (12/15 درصد) و کامفور (34/8 درصد) بودند. همچنین در این ارزیابی مشخص شد که گیاه بومادران هزار برگ با محتوای فلاونوئیدی کمتر (75/54 میلی‌گرم در هر میلی لیتر اسانس) در مقایسه با بومادران زرد (33/72 میلی‌گرم در هر میلی‌لیتر اسانس) از بیشترین درصد مهار رادیکال ﺁزاد (74 درصد) برخوردار بود.

کلیدواژه‌ها

اسانس؛ آنتی اکسیدان؛ بتا- توجن؛ بومادران هزار برگ؛ بومادران زرد؛ محتوای فنل و فلاونوئید

مراجع

.Abdossi, V. and Kazemi, M. 2016. Bioactivities of Achillea millefolium essential oil   and its main terpenes from Iran. International Journal of Food Properties, 19(8): 1798-1808.

2.Adams, R.P. 2001. Identification of essential oil components by gas    chromatography/mass spectroscopy: Carol Stream, IL Allured Publishing Co. 8(16): 76-81.

3.Bariş, D., Kizil, M., Aytekin, C., Kizil, G., Yavuz, M., Çeken, B. and Ertekin, A. 2011. In vitro antimicrobial and antioxidant activity of ethanol extract of three Hypericum and three Achillea species from Turkey. International Journal of Food Properties, 14: 339–355.

4.Burt, S. 2004. Essential oils: their antibacterial properties and potential applications in foods. International Journal of Food Microbiolog, 94: 223-253.

5.Djurdjevic, L., Gajic, G., Jaric, S., Kostic, O., Mitrovic, M. and Pavlovic, P. 2013. Analysis of benzoic and cinnamic acid derivatives of some medicinal plants in serbia. Archives of Biological Sciences, 65: 603-609.

6.Eghdami, A. and Sadeghi, F. 2010. Determination of total phenolic and flavonoids contents in methanolic and aqueous extract of Achillea Millefolium. The Organic of Chemistry,2: 81-84.

7.Figueroa, F., Marhuenda, J., Cerda, B., Zafrilla, P., Martínez-Cacha, A., Tejada, L., Villano, D. and Mulero, J. 2016. HPLC-DAD Determination and availability of phenolic compounds in 10 genotypes of walnuts. International Journal of Food Properties, 20(3):1-33.

8.Ghani, A., Azizi, M., Hassanzadeh-Khayyat, M. and Pahlavanpour, A.A. 2008.    Essential oil composition of  Achillea eriophora,  A. nobilis, A. biebersteinii and A. wilhelmsii from Iran. Journal of Essential Oil Bearing Plants, 11(5): 460-467.

9.Gharibi, S., Tabatabaei, B. and Saeidi, G. 2015. Comparison of essential oil composition, flavonoid  content and antioxidant activity in eight Achillea species. Journal of Essential Oil Bearing Plants, 18(6): 1382-1394.

10.Kahkonen, M.P., Hopia, A.I., Vuorela, H.J., Rauha, J.P., Pihlaja, K. and Kujala, T.S. 1999. Antioxidant activity of plant extracts containing phenolic compounds. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 47(10): 3954-3962.

11.Kheiry, A., Sefidkon, F., Delshad, M., Fattahi Moghaddam, M.R. and Izadi, A. 2012.Phytochemical variation of essential oils of Achillea millefolium L. from different   habitats of Iran. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 28 (4):767-779.

12.Kleinwachter, M. and Selmar, D. 2015. New insights explain that drought stress
enhances the quality of spice and medicinal plants: potential applications.
Agronomy for Sustainable Development, 35(1): 121-131.

13.Lazarevic, J., Radulovic, N., Zlatkovic, B. and Palic, R. 2010. Composition of Achillea distans Willd. subsp. distans root essential oil. Natural Product Research, 24 (8): 718-731.

14.Mockute, D. and Judzentiene, A. 2003. Variability of the essential oils composition of Achillea millefolium ssp. millefolium growing wild in Lithuania. Biochemical     Systematics and Ecology, 31(9):1033-1045.

15.Mozaffarian V. 2009. A Dictionary of Iranian Plant Names, Farhang Moaser   Publishers. Tehran, Iran.

16.Polatoglua, K., Karakoc, O.C. and Goren, N. 2013. Phytotoxic, DPPH scavenging, insecticidal activities and essential oil composition of Achillea vermicularis, A .teretifolia and proposed chemotypes of A. biebersteinii (Asteraceae). Industrial Crops and Products, 51(1): 35- 45.

   17.Rahimmalek, M., Sayed-Tabatabaei, B.E., Etemadi, N., Goli, S.A.H., Arzani, A. and Zeinali, H. 2009. Assessment of genetic diversity among and within Achillea species using amplified fragment length polymorphism (AFLP). Biochemical Systematics and Ecology, 37(4): 354-361.

 18. Rezaei, F., Jamei, R., Heidari, R. and Maleki, R. 2017. Chemical composition and antioxidant activity of oil from wild Achillea setacea and A. vermicularis. Intenational Journal of Food Properties, 20(7): 1522-1531.

19.Saeidnia, S., Gohari, A.R., Mokhber-Dezfuli, N. and Kiuchi, F. 2011. A Review on Phytochemistry and medicinal properties of the genus Achillea. DARU Journal of Pharmaceutical Sciences,19(3): 173-186. 

20.Shin, Y., Liu, R.H., Nock, J.F., Holliday, D. and Watkins, C.B. 2007. Temperature and relative humidity effects on quality, total ascorbic acid, phenolic and flavonoid concentrations, and antioxidant activity of strawberry. Postharvest Biology and Technology, 45(3):349-357.

21.Turkmenoglu, F.P., Tuncay, O., Akaydin, G., Hayran, M. and Demirci, B. 2015. Characterization of volatile compounds of eleven Achillea species from Turkey and biological activities of essential oil and methanol extract of A. hamzaoglui Arabac & Budak. Molecules, 20(6): 11432-458.

22.Zijia, Z., Liping, L., Jeffrey, M., Tao, W. and Zhengtao, W. 2009. Antioxidant phenolic compounds from walnut kernels (Juglans regia L.). Food Chemistry, 113: 160-165.