پایش مکانی – زمانی شبکه سبز اکولوژیک شهر کرج از منظر اکولوژی سیمای سرزمین

جغرافیا و مطالعات محیطی

مقاله 5، دوره 6، شماره 24، بهمن 1396، صفحه 65-74   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

یحیی چهرآذر¹؛ حمید رضا جعقری²؛ فائزه چهرآذر^{* 3}

¹کارشناس ارشد/ ستاد محیط زیست و توسعه پایدار

²استاد گروه برنامه ریزی، مدیریت و آموزش محیط زیست دانشگاه تهران

³کارشناس ارشد برنامه ریزی، مدیریت و آموزش محیط زیست دانشگاه تهران

چکیده

افزایش بی رویه جمعیت در شهر کرج به خصوص در سه دهه اخیر موجب گسترش سریع مناطق انسان ساخت و تخریب سیمای سرزمین و الگوی ساختاری اکوسیستم های طبیعی و غیرطبیعی گردیده است. کرج که در سال های دور به عنوان باغشهر مطرح بوده، اکنون کلان شهری است که بقایای اندکی از فضای سبز شهری آن باقی مانده است. بنابراین داشتن اطلاعات لازم در مورد این تغییرات برای مدیریت و برقراری نظم طبیعی پایدار اکوسیستم‌ها ضروری است، متریک های سیمای سرزمین ابزارهای کمی ساز وضعیت سیمای سرزمین هستند،که تنوع و گوناگونی آنها موجب کاربرد وسیع آنها در . این متریک‌ها قادرند در مدت زمان کوتاهی اطلاعات زیادی در مورد ساختار و تغییرات اجزای تشکیل دهندة سیمای سرزمین به ما بدهند.این تحقیق با هدف اصلی مطالعه روند الگوی تغییرات ز مانی - مکانی فضای سبز شهری با رویکرد منظر اکولوژی سیمای سرزمین انجام شد. بر این اساس پایش تغییرات سیمای سرزمین با استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست در سال های 2000 و 2015 میلادی با شیوه مقایسه پس از طبقه بندی با استفاده از متریک های سیمای سرزمین و با روش سینوپتیک انجام شد. نتایج حاکی از آن است که به طور کلی سیمای سرزمین کل شهر کرج تکه تکه تر شده است. تغییرات سیمای سرزمین در مقیاس کلان طبقه فضای سبز با کاهش مساحت و میانگین اندازه لکه ها وافزایش تراکم حاشیه لکه ها و بی نظمی بیشتر در شکل و خرد شدن و از بین رفتن لکه های فضای سبز را نشان می دهد.

کلیدواژه‌ها

فضای سبز؛ اکولوژی سیمای سرزمین؛ متریک؛ شبکه سبز اکولوژیک؛ شهر

مراجع

1. پریور، پرستو. 1390. تحلیل تغییرات زمانی و توزیع مکانی فضاهای سبز شهری تهران در مقیاس سیمای سرزمین محیط شناسی، سال سی و چهارم شماره ٤٥ بهار 90، صفحه ٨٤- 73

2. یاوری، احمد رضا، 1383. اصلاح ساختار اکولوژیک و عملکرد زیست محیطی شهری، مورد مطالعاتی کریدورهای طبیعی رود دره­های تهران. مجموعه مقالات اولین سمینار ساخت و ساز در پایتخت. دانشکده فنی دانشگاه تهران.

3. نوحه گر احمد، جباریان امیری بهمن و افراخته روشنک (1394). تحلیل کاربری سرزمین در بخش مرکزی گیلان با رویکرد اکولوژی سیمای سرزمین15

4. Apan A, Raine Steven R, Paterson M, 2002, Mapping and Analysis of Changes in the Riparian Landscape Structure of the Lockyer Valley catchment, Queensland, Australia, Journal of Landscape &Urban Planning, 59(1):43-57.

5. Alberti, M. and Marzluff, J. 2004, "Ecological resilience in urban ecosystems: linking urban patterns

6. Bode, Michael, Kevin Burrage, and Hugh P. Possingham. "Using complex network metrics to predict the persistence of metapopulations with asymmetric connectivity patterns." ecological modelling 214.2 (2008): 201-209.

7. Forman, R.T.T. 1995. Some general principle of landscape and regional ecology. Landscape Ecology, 10: 133-142.

8. Forman, R.T.T. 2008. Urban region: ecology and planning beyond the city. Cambridge University Press, New York, USA. 408 Pp.

9. Forman, Richard.T.T & Gordon, Michel .1986. Landscape Ecology. John Willy & Sons New York, N.Y, USA

10. Kong, Fanhua, et al. (2014):  "Effects of spatial pattern of greenspace on urban cooling in a large metropolitan area of eastern China." Landscape and Urban Planning 128

11. Liu T, Yang X, 2015, Monitoring land changes in an urban area using satellite imagery, GIS and landscape metrics. Applied Geography, 56: 42-54.

12. Li, Fangzheng Fen Zhang, Li, Xiong Peng, Wang, Junhui Liang, Mei, Yuting, Cheng, Wenwen and Yun Qian, (2017),Spatiotemporal Patterns of the Use of Urban Green Spaces and External Factors Contributing to Their Use in Central Beijing, International Journal of Environmental Research and Public Health.

13. Machlis, G. E., Force, J. E., & Burch Jr, W. R. (1997). The human ecosystem part I: the human ecosystem as an organizing concept in ecosystem management. Society & Natural Resources, 10(4), 347-367.Makhdoum, M. F. (2008). Landscape ecology or environmental studies (Land EcologyEuropean( Versus Anglo-Saxon schools of thought). J. Int. Environ. Appl. Sci, 3(3), 147-160.

14. Ozdemir, I., Mert, A., & Senturk, O. (2012). Predicting landscape structural metrics using aster satellite data. Journal of Environmental Engineering and Landscape Management, 20(2), 168-176.

15. Olad Ghaffari, P. & Monavari, (2013),Physical development trend and green space destruction in developing cities: a GIS approach, S.M. Environ Dev Sustain  15: 167. doi:10.1007/s10668-012-9381-5

16. Weng, Y., "Spatial changes of landscape pattern in response to urbanization", Landscape and urban planning, Vol. 81, No. 4,2007, pp. 341–353.

17. Wolff, S., Wu, J., "Modelling urban landscape dynamics: A case study in Phoenix, USA", Urban Ecosystems, Vol. 7,2004, pp. 215–24.

18. Xiu, N., Ignatieva, M., van den Bosch, C.K. et al. (2017).,A socio-ecological perspective of urban green networks: the Stockholm case. Urban Ecosyst, doi:10.1007/s11252-017-0648-3

19. Yuhong Tiana, C.Y. Jimb, Yan Taoc, Tao Shid. (2011). Landscape ecological assessment of green space fragmentation in Hong Kong ,Urban Forestry & Urban Greening, Volume 10, Issue 2, Pages 79–86

20. Yu.X. and NG, C., "An integrated evaluation of landscape change using remote sensing and landscape metrics: A case study of Panyu, Guangzhou",  Remote sensing, Vol. 27, No. 6, 2006, pp. 175–192.

21. Zhang, L., & Wang, H. (2006). Planning an ecological network of Xiamen Island (China) using landscape metrics and network analysis. Landscape and Urban Planning, 78(4), 449-456