پاسخ گیاه دارویی چای‌ترش (Hibiscus sabdariffa) به تنش‌های اسمزی و شوری در مرحلة جوانه‌زنی و رشد گیاهچه

تحقیقات بذر

مقاله 3، دوره 8، شماره 26، خرداد 1397، صفحه 28-39   

نویسندگان

مهسا اقحوانی شجری¹؛ حمیدرضا فلاحی²؛ مرتضی رمضانی زنوک³

¹دکتری بوم‌شناسی کشاورزی، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

²استادیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند

³کارشناسی ارشد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی سرایان، دانشگاه بیرجند

چکیده

جوانه­زنی به عنوان یکی از مهم­ترین مراحل رشدی گیاهان تحت ­تاثیر تنش­های محیطی قرار می‌گیرد. تنش­های شوری و خشکی از عوامل مهم کاهندة شاخص­های جوانه­زنی، رشد و عملکرد گیاهان در نواحی خشک و نیمه­خشک محسوب می­شوند. در این تحقیق تأثیر سطوح مختلف تنش‌های خشکی (0، 2-، 4-، 6-، 8-، 10-، 12- و 14- بار ناشی از پلی­اتیلن­گلایکول) و شوری (0، 50، 100، 150، 200، 250، 300 و 350 میلی­مولار ناشی از کلرید­سدیم)، در قالب دو آزمایش جداگانه بر مبنای طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار بر روی خصوصیات جوانه­زنی گیاه دارویی چای­ترش در آزمایشگاه فیزیولوژی گیاهان زراعی دانشکده کشاورزی سرایان (دانشگاه بیرجند) بررسی شد. شمارش بذور جوانه­زده به­صورت روزانه صورت پذیرفت و در پایان روز هشتم که جوانه­زنی ثابت شده بود، شاخص­های جوانه­زنی گیاه مورد اندازه­گیری قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس حاکی از اثر معنی­دار تنش­های خشکی و شوری بر تمامی صفات مورد مطالعه در مرحلة آغازین رشد گیاه چای‌ ترش بود. اعمال تنش خشکی باعث کاهش شاخص­های جوانه­زنی گردید، به­طوری­که بیشترین مقادیر درصد و سرعت جوانه­زنی در تیمار شاهد ( به­ترتیب 37/84 درصد و 02/6 روز^1-) و کمترین مقادیر آن­ها (به­ترتیب 37/4 درصد و 19/0 روز^1-) در سطح 12- بار بدست آمد. تفاوت بین کمترین مقادیر طول ریشه­چه و ساقه­چه تحت تأثیر تنش خشکی در مقایسه با تیمار شاهد، 4/99 درصد بود. در ارتباط با تنش شوری نیز تیمار شاهد باعث حصول بیشترین درصد و سرعت جوانه­زنی و نیز طول ساقه­چه و ریشه­چه گیاه چای­ترش ( به­ترتیب 25/91 درصد، 68/6 روز^1-، 10/45 و 39/31 میلی­متر) گردید و درصد و سرعت جوانه­زنی در سطح 350 میلی­مولار به صفر رسید. در مجموع گیاه چای­ترش نسبت به تنش خشکی تا سطح 6- بار و تنش شوری تا سطح 100 میلی­مولار مقاومت نسبی نشان داد.

کلیدواژه‌ها

پلی‌اتیلن‌گلایکول؛ درصد جوانه‌زنی؛ ساقه‌چه؛ سرعت جوانه‌زنی؛ گیاهچه