تاثیر تیمار سرمایی و شیمیایی بر شکست خواب بذر پنیرباد (Withania somnifera)

تحقیقات بذر

مقاله 5، دوره 8، شماره 26، خرداد 1397، صفحه 47-59   

نویسندگان

ابراهیم گنجی مقدم^{* 1}؛ ایسن قهرمانی²؛ مریم تاتاری³؛ سوسن خسروبار⁴

¹بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی، سازمان تحقیقات اموزش و ترویج کشاورزی. مشهد؛ ایران

²دانشجو دکتری، گروه کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ازاد اسلامی واحد شیروان، شیروان، ایران

³دکتری، گروه کشاورزی، دانشگاه ازاد اسلامی واحد شیروان، شیروان،‌ ایران

⁴دکتری، گروه مهندسی شیمی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قوچان، قوچان، ایران

چکیده

      پنیرباد (Withania somnifera) متعلق به خانواده سیب زمینی ( Solanaceae)به‌صورت بوته‌هایی خشبی یا درختچه ایی و بدون خار با گسترشی از مناطق شرق مدیترانه به جنوب آسیا می‌باشد. یکی از مشکلات اساسی در کشت گسترده گیاهان دارویی عدم جوانه‌زنی مناسب و در نتیجه عدم استقرار مناسب در شرایط زراعی است. علی‌رغم اینکه وجود خواب در گیاهان دارویی در طبیعت یک مزیت به حساب می‌آید. اما بر سر راه اهلی‌ سازی و زراعت آن‌ها یک صفت نامطلوب محسوب می‌شود که به نحوی باید آن را برطرف نمود. این تحقیق با هدف بهینه‌سازی روش‌های شکستن رکود بذر پنیرباد انجام گرفت. بدین منظور از دو آزمایش مستقل استفاده گردید. آزمایش اول  به‌صورت فاکتوریل دو فاکتوره در قالب طرح کاملا تصادفی در 4 تکرار انجام شد. فاکتور اول تیمار سرمایی در 5 سطح (0، 10، 20، 30، 40 روز در دمای 4 درجه سانتی‌گراد) و فاکتور دوم تیمار شیمیایی در 7 سطح، شامل اسید جیبرلیک در 3 سطح (500، 750 و 1000 پی‌پی‌ام) و نیترات پتاسیم در 3 سطح (1000، 2000 و 3000 پی‌پی‌ام) و تیمار شاهد آب مقطر می‌باشد. بذر‌ها در داخل لوله آزمایش در محیط موراشیک و اسکوگ کشت شدند. آزمایش دوم، در قالب طرحی مشابه آزمایش اول انجام گرفت. با این تفاوت که بذرها پس از اعمال تیمارهای سرمایی و شیمیایی در داخل پتری دیش استریل شده که کف آن را با کاغذصافی پوشانده ایم کشت شد و در نهایت درصد جوانه‌زنی، سرعت جوانه‌زنی ومیانگین سرعت جوانه‌زنی محاسبه شد. در آزمایش اول بیشترین(100درصد) و کمترین (15درصد) جوانه‌زنی در تیمار سرمادهی به مدت 10 روز + جیبرلیک اسید 750 پی‌پی‌ام و تیمار شاهد به ترتیب بود. اعمال تیمارهای سرمایی و شیمیایی بر متوسط زمان لازم برای جوانه­زنی بذور در محیط درون شیشه ای سبب ایجاد اختلاف معنی­دار در سطح احتمال یک درصد شده است. کمترین زمان لازم برای جوانه‌زنی بذور سرمادهی 10 روز + تیمار شیمیایی در مقادیر مختلف می‌باشد. در آزمایش دوم مشاهده می­گردد که اعمال تیمارهای مختلف سبب اختلاف معنی­داری در درصد جوانه‌زنی بذر شد. بیشترین درصد بذر جوانه‌زنی با میزان 85 درصد متعلق به تیماردوره سرمادهی 20 روز + نیترات پتاسیم 3000 پی­پی­ام می‌باشد. اعمال تیمارهای سرمایی و شیمیایی بر سرعت جوانه­زنی بذور سبب ایجاد اختلاف معنی­دار بین دوره­های مختلف سرمادهی و تیمارهای شیمیایی و همچنین اثرات متقابل آنها در سطح احتمال یک درصد شد. کمترین زمان لازم برای جوانه­زنی بذور در تیمار، دوره­ سرمادهی به‌مدت 10 روز + نیترات پتاسیم 2000 پی‌پی‌ام بود.

کلیدواژه‌ها

پنیرباد؛ پرایمینگ بذر؛ نیترات پتاسیم؛ جیبرلیک اسید