نگاهی دیگر به مبانی روابط خارجی ج.ا. ایران: فرهنگ راهبردی در دهه ۱۳۵۸-۱۳۶۸

فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی

مقاله 1، دوره 10، شماره 35، تیر 1397، صفحه 1-25   

نوع مقاله: پژوهشی

نویسندگان

حمیرا مشیرزاده^{* 1}؛ مجید کافی²

¹دانشیار دانشگاه تهران

²دانشجوی دکتری روابط بین‌الملل دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

چکیده
بیان مسأله: این مقاله فرهنگ راهبردی ایران را در یکی از مهم­ترین نقاط عطف خود؛ یعنی دهه نخست پس از انقلاب اسلامی به کاوش گذاشته است. نویسندگان، با مبنا قرار دادن نقشه ادراکی امام خمینی (ره) به‌عنوان مهم‌ترین تصمیم‌گیرنده امنیتی و راهبردی کشور در این مقطع، تصویری فراگیر و مبتنی بر روش‌شناسی علمی از فرهنگ راهبردی کشور طی دوران مذکور ارائه کرده‌اند.
طرح سؤال: این مقاله درپی پاسخ دادن به این سؤال است که مؤلفه‌ها و ویژگی‌های فرهنگ راهبردی ایران پس از انقلاب چه بوده است؟
یافته‌های تحقیق: این مقاله نشان می­دهد که به­رغم وجود عناصری چون: قدرت ملی، توان نظامی، روحیه ملی و حمایت مردمی، مؤلفه­هایی چون: عاملیت الهی، شهادت­طلبی، عدالت و... ویژگی­های خاصی به فرهنگ راهبردی این دوره می­بخشند. در نتیجه، مؤلفه‌ها و ویژگی‌های فرهنگ راهبردی ایران در این دوران، نشان­دهنده وجود یک شیوه متفاوت با روش­های مألوف برای پاسخ دادن به تهدید و دفاع از کشور است و تفاوت این شیوه ملی با سبک‌ها و فرهنگ‌های راهبردی موجود، می‌تواند زمینه شکل­گرفتن یک «نظریه امنیتی ایرانی» در حوزه روابط بین‌الملل و مطالعات امنیتی باشد.
روش و ابزار تحقیق: نویسندگان مقاله با استفاده از روش نقشه‌برداری ادراکی و تحلیل محتوای ۳۲ سخنرانی امام خمینی(ره)، نقشه ادراکی نگرش راهبردی امام خمینی را به عنوان مبنای تحلیل فرهنگ راهبردی ایران پس از انقلاب ترسیم کرده­اند.

کلیدواژه‌ها

واژه‌های کلیدی: ایران؛ فرهنگ راهبردی؛ راهبرد دفاعی؛ نقشه ادراکی؛ امام خمینی(ره)

مراجع